Namizədlər Turniri 2024 — 2024-cü il Dünya Şahmat Çempionatı matçına rəqibi müəyyən etmək üçün keçirilən səkkiz oyunçunun iştirak etdiyi şahmat turniri. Qadın Namizədlər Turniri ilə yanaşı, 3–22 aprel 2024-cü il tarixlərində Kanadanın Toronto şəhərində keçirilməsi planlaşdırılır.[1][2]
Turnir məlumatları | |
---|---|
Oyun | Şahmat |
Yer | Toronto, Kanada |
Tarixlər | 3-22 Aprel, 2024 |
Təşkilatçılar | FİDE |
Format | İkiqat Dairəvi sistem |
İştirakçılar | 8 |
← 2022 |
2013-cü ildən bəri hər bir Namizədlər Turnirində olduğu kimi, bu il də ikiqat dairəvi sistemli turnir olacaq[3][4]. Turnirin qalibi şahmat üzrə hazırkı dünya çempionu Dinq Lirenlə Dünya Şahmat Çempionatı 2024-də oynamaq hüququ qazanacaq.
Namizədlər Turnirində iştirak haqqı qazananlar:[5][6][7]
İştirak metodu | Oyunçular | Age | Reytinq | Dünya reytinqi |
---|---|---|---|---|
(Mart 2024) | ||||
Dünya Şahmat Çempionatı 2023 finalçısı | Yan Nepomnyaşşiy [a] | 33 | 2758 | 7 |
Şahmat üzrə Dünya Kuboku 2023 turnirində ilk 3 yerin sahibi [b] | |
33 | 2830 | 1 |
R Praqnanandha (finalçı) | 18 | 2747 | 16 | |
Fabiano Karuana (3-cü yer) | 31 | 2804 | 2 | |
Nicat Abasov (4-cü yer) (Karlsen ilə əvəzləndi) | 28 | 2632 | 110 | |
The top two finishers in the "FIDE Grand Swiss" 2023 turnirində ilk iki yerin sahibi | Vidit Gudjrati (qalib) | 29 | 2747 | 17 |
Hikaru Nakamura (finalçı) | 36 | 2789 | 3 | |
FIDE Circuit 2023 turnirinin qalibi[c] | Qukeş D (finalçı) | 17 | 2747 | 15 |
2024-cü ilin yanvar ayına olan nəticəslərə əsasən ən yüksək reytinqin sahibi[d] | Alireza Firuzdja | 20 | 2760 | 6 |
2023-cü il FİDE Dünya Kubokunu qazanaraq[11][12] Namizədlər Turnirinə vəsiqə qazanmasına baxmayaraq, keçmiş dünya çempionu Maqnus Karlsen Torontoda yarışmamaq qərarına gəlib.[13] O, əvvəllər Dünya Kubokunun yarımfinalına yüksəldikdən sonra istəksiz olduğunu və "indiki formatda heç bir şansın olmadığını" bildirərək, namizədlərlə oynamayacağını vurğulamışdır.[14] 2024-cü ilin yanvarında namizədlər siyahısının rəsmi təsdiqindən sonra Maqnus Karlsen FİDE-nin Namizədlər Turnirində oynamaq dəvətini rədd etmək qərarını rəsmi olaraq təsdiqlədi: "Mən deyərdim ki, əsas səbəb ondan həzz almamağımdır. Bu qədər sadə." Nəticədə, Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vuran Nicat Abasov Karlsenin əvəzedicisi kimi 2024-cü il Namizədlər Turnirinə vəsiqə qazanıb.[15][16]
2022-ci ilin aprelində, bütün təsnifat üsullarını elan etməzdən əvvəl, FİDE 2023-cü il Böyük Şahmat Turunun ən yaxşı iki iştirakçısının 2024-cü il Namizədlər Turnirinə vəsiqə qazanacağını elan etdi. FIDE daha çox təfərrüatların gələcəyini vəd etdi, lakin daha sonra dəyişikliklə bağlı şərh vermədən Böyük Şahmat Turu xaricində kvalifikasiya yollarını elan etdi.[17][18] Lakin, Grand Chess Tour turnirləri FIDE Dövrəsinin kvalifikasiya yoluna daxil edilmişdir.[19]
2024-cü ilin yanvar ayının reytinq siyahısında hələ Namizədlər və ya Dünya Çempionatına vəsiqə qazanmayan və ən azı dörd FİDE Circuit klassik yarışında iştirak edən ən yüksək reytinqə malik oyunçu Namizədlərə vəsiqə qazandı.[20][21][22]
Reytinqin seçmə mərhələsi gərgin mübarizə şəraitində keçdi. 2023-cü il Sinquefield Kubokunda zəif çıxışdan sonra reytinq nöqtəsinin öndə gedəni Alireza Firuzdja, canlı reytinqlərdə Uesli Sodan geri qalaraq, təxminən on üç reytinq xalı itirdi. Şartres şahmat klubu Sonu ötmək üçün Firuzja ilə qrosmeysterlər Aleksandr Dqebuadze (52 yaş, reytinq 2439), Andrey Şekaçev (51 yaş, reytinq 2506) və Sergey Fedorçuk (42 yaş, reytinq 2546) arasında iki oyunluq üç görüş təşkil etdi. Fransanın Şartr şəhərində keçirilən bu matçlar ümumi olaraq "Alireza Firuzdjanın Namizədlər Yarışı" adlanırdı. Firuzdja canlı reytinqlərdə Sonu ötmək üçün altı oyunun hamısında qalib gəlməli (yaxud ilk beşində qalib gəlib altıncı oyunu oynamamalı idi). O, həqiqətən də bəzi mübahisələrdən sonra ilk beş oyunu qazandı (məsələn, 3-cü oyunda bərabər olduğu ortaya çıxan Şçekaçev oyundan çəkildi), lakin hər halda altıncı oyunu oynamağa qərar verdi. Effektiv şəkildə qalib gəlməli olan oyunda, Firuzja həddən artıq təzyiq altında qaldı və pis oyun sonuna düşdü, lakin hər iki oyunçunun az vaxtı qaldığı üçün Fedorçuk Firuzjanın heç-heçə təklifini qəbul etdi. Sonda mümkün 6 xaldan 5.5 xal toplayan Firuzja yenə də canlı reytinq siyahısında Sonun gerisində qaldı.
Tədbirin son dəqiqə təşkil olunması və rəqiblərin əl ilə seçilməsi tənqidlərə səbəb oldu, o cümlədən So da belə hadisələrin əxlaqı ilə uyğunlaşmadığı üçün oxşar imkanlardan imtina etdiyini bildirdi. Bu qarşılaşmalar elan edildikdən az sonra FİDE hər hansı bir hadisəni qiymətləndirməmək hüququna malik olduğunu bildirdi və ABŞ Şahmat Federasiyası FİDE-ni Firuzdjanın oyunlarını qiymətləndirməməyə çağırdı. FİDE-nin cavabı bir çoxları, o cümlədən Yan Nepomnyaşşiy tərəfindən tənqid olundu, o, Dinq Lirenin də 2022-ci il Namizədlər Turnirinə vəsiqə qazanmaq üçün son dəqiqə oyunları oynadığını bildirdi, lakin FİDE-dən heç bir reaksiya olmadı.[23]
Dekabrın 25-də FİDE dərhal qüvvəyə minən, reytinqi 2700-dən yuxarı olan ən azı bir oyunçunun (və ya reytinqi 2500-dən yuxarı olan ən azı bir qadın oyunçunun) iştirak edəcəyi yarışlar üçün ən azı bir ay əvvəl qeydiyyatdan keçməyi tələb edən yeni qaydaları elan etdi; lakin bu qayda "Alireza Firuzdjanın Namizədlər Yarışı" turnirindən geriyə doğru şamil edilməyəcək. Bu tələb FİDE prezidentinin və ya QC prezidentinin razılığı ilə ləğv edilə bilər. Həmin gün Alireza Firuzdjanın oyunları (və Firuzdjanın Şartresdə oynamadığı digər matç) FİDE-nin saytından silinib.[24][25]
Uğursuzluğa düçar olan Firuzdja, baş mükafatı 700 avro olan İsveçrə sistemi üzrə kiçik Open de Rouen turnirində iştirak etmək üçün Dünya Rapid və Blits çempionatından çəkildi.[26] Firuzdja keçmiş dünya çempionatının rəqibi Qata Kamski üzərində qələbə də daxil olmaqla, 7 görüşün hamısında qalib gəlib. Bu, Firuzdjaya, Şartres hadisəsi qiymətləndirilməmiş olsa belə, 2024-cü ilin Yanvar reytinq siyahısında Sonu ötmək üçün kifayət qədər reytinq qazandırdı.[27] Firuzdja rəsmi olaraq yanvar reytinq siyahısında reytinq seçicisi kimi təsdiqləndi.[28]
Sıra | Oyunçu | Reytinq | Namizədlər | FİDE Dövrəsi | Reytinq kvalifikasiyası üçün uyğundur |
---|---|---|---|---|---|
1 | Maqnus Karlsen | 2830 | Haqq qazanıb, geri çəkilib[29] | 4+ | Xeyr |
2 | Fabiano Karuana | 2804 | Haqq qazanıb[30] | 4+ | Xeyr |
3 | Hikaru Nakamura | 2788 | Haqq qazanıb[31] | 4+ | Xeyr |
4 | Dinq Liren | 2780 | Dünya Çempionu[21] | 2 | Xeyr |
5 | Yan Nepomnyaşşiy | 2769 | Haqq qazanıb[21] | 4+ | Xeyr |
6 | Alireza Firuzdja | 2759 | Haqq qazanıb | 4+ | Yes |
7 | Uesli So | 2757 | - | 4+ | Bəli |
8 | Lener Dominqes | 2752 | - | 4 | Bəli |
9 | Sergey Karyakin | 2750 | - | 0 | Xeyr |
10 | Aniş Qiri | 2749 | - | 4+ | Bəli |
Turnir səkkiz oyunçudan ibarət, ikiqat dairəvi turnirdir, yəni hər bir oyunçu digərləri ilə iki dəfə üz-üzə gələcək olan 14 raunddan ibarətdir: bir dəfə qara fiqurlarla və bir dəfə ağ fiqurlarla. Turnirin qalibi 2024-cü ildə keçiriləcək Dünya Şahmat Çempionatında Dinq Lirenlə oynamağa vəsiqə qazanacaq.
Eyni federasiyadan olan oyunçular razılaşdırılmış oyundan qaçmaq üçün hər hissənin ilk raundlarında bir-biri ilə oynamalıdırlar.[4] 2024-cü il Namizədlərində eyni federasiyadan olan oyunçular Hindistandan R Praqnanandha, Vidit Gudjrati, Qukeş D və ABŞ-dən Fabiano Karuana ilə Hikaru Nakamuradır. İlk üçlük 1-3 və 8-10-cu raundlarda, ABŞ-dən olan ikili isə 1 və 8-ci raundlarda üz-üzə gələcək.
Oyun vaxtı ilk 40 gediş üçün 120 dəqiqə, daha sonra oyunun qalan hissəsi üçün 30 dəqiqə, üstəgəl 41-ci gedişdən başlayaraq hər bir gediş üçün 30 saniyəlik artım təyin edilib. Oyunçular qələbə üçün 1 xal, heç-heçə üçün ½ xal və məğlubiyyət üçün 0 xal alırlar.
Birinci yer üçün taybreyklər aşağıdakı kimidir:[4]
Birinci yer xaric digər yerlər üçün bərabərlik zamanı nəzərə alınacaq: (1) Sonneborn-Berqer hesabı; (2) qələbələrin ümumi sayı; (3) bərabər oyunçular arasında oyunlar hesabı; (4) püşkatma.
Mükafat məbləği birinci yer üçün 48 000 avro, ikinci yer üçün 36 000 avro və üçüncü yer üçün 24 000 avrodur (taybreykdən asılı olmayaraq eyni sayda xal qazanan oyunçular pul mükafatını bölüşürlər), əlavə olaraq hər bir oyunçuya, hər yarım xal üçün 3 500 avro nəzərdə tutulub. €500,000 ümumi mükafat fondudur.[4]
|
2024-cü ilin mart ayında, FİDE turnirin cütləşmələrini bəyan etdi.[32]
1-ci tur (4 aprel 2024) | |||
---|---|---|---|
Fabiano Karuana | ½–½ | Hikaru Nakamura | |
Nicat Abasov | ½–½ | Yan Nepomnyaşşiy | |
Alireza Firuzdja | ½–½ | R Praqnanandha | |
Qukeş D | ½–½ | Vidit Gudjrati | |
2-ci tur (5 aprel 2024) | |||
Hikaru Nakamura | 0-1 | Vidit Gudjrati | |
R Praqnanandha | 0-1 | Qukeş D | |
Yan Nepomnyaşşiy | 1-0 | Alireza Firuzdja | |
Fabiano Karuana | 1-0 | Nicat Abasov | |
3-cü tur (6 aprel 2024) | |||
Nicat Abasov | ½–½ | Hikaru Nakamura | |
Alireza Firuzdja | ½–½ | Fabiano Karuana | |
Qukeş D | ½–½ | Yan Nepomnyaşşiy | |
Vidit Gudjrati | 0-1 | R Praqnanandha | |
4-cü tur (7 aprel 2024) | |||
Hikaru Nakamura | ½–½ | R Praqnanandha | |
Yan Nepomnyaşşiy | 1-0 | Vidit Gudjrati | |
Fabiano Karuana | ½–½ | Qukeş D | |
Nicat Abasov | ½–½ | Alireza Firuzdja | |
5-ci tur (9 aprel 2024) | |||
Alireza Firuzdja | 0-1 | Hikaru Nakamura | |
Qukeş D | 1-0 | Nicat Abasov | |
Vidit Gudjrati | ½–½ | Fabiano Karuana | |
R Praqnanandha | ½–½ | Yan Nepomnyaşşiy | |
6-cı tur (10 aprel 2024) | |||
Qukeş D | ½–½ | Hikaru Nakamura | |
Vidit Gudjrati | 1-0 | Alireza Firuzdja | |
R Praqnanandha | 1-0 | Nicat Abasov | |
Yan Nepomnyaşşiy | ½–½ | Fabiano Karuana | |
7-ci tur (11 aprel 2024) | |||
Hikaru Nakamura | ½–½ | Yan Nepomnyaşşiy | |
Fabiano Karuana | ½–½ | R Praqnanandha | |
Nicat Abasov | ½–½ | Vidit Gudjrati | |
Alireza Firuzdja | 1-0 | Qukeş D |
8-ci tur (13 aprel 2024) | |||
---|---|---|---|
Hikaru Nakamura | 1-0 | Fabiano Karuana | |
Yan Nepomnyaşşiy | ½–½ | Nicat Abasov | |
R Praqnanandha | ½–½ | Alireza Firuzdja | |
Vidit Gudjrati | 0-1 | Qukeş D | |
9-cu tur (14 aprel 2024) | |||
Vidit Gudjrati | 1–0 | Hikaru Nakamura | |
Qukeş D | ½–½ | R Praqnanandha | |
Alireza Firuzdja | ½–½ | Yan Nepomnyaşşiy | |
Nicat Abasov | ½–½ | Fabiano Karuana | |
10-cu tur (15 aprel 2024) | |||
Hikaru Nakamura | 1–0 | Nicat Abasov | |
Fabiano Karuana | 1–0 | Alireza Firuzdja | |
Yan Nepomnyaşşiy | ½–½ | Qukeş D | |
R Praqnanandha | ½–½ | Vidit Gudjrati | |
11-ci tur (17 aprel 2024) | |||
R Praqnanandha | 0–1 | Hikaru Nakamura | |
Vidit Gudjrati | 0–1 | Yan Nepomnyaşşiy | |
Qukeş D | ½–½ | Fabiano Karuana | |
Alireza Firuzdja | 1–0 | Nicat Abasov | |
12-ci tur (18 aprel 2024) | |||
Hikaru Nakamura | 1–0 | Alireza Firuzdja | |
Nicat Abasov | 0–1 | Qukeş D | |
Fabiano Karuana | 1–0 | Vidit Gudjrati | |
Yan Nepomnyaşşiy | ½–½ | R Praqnanandha | |
13-cü tur (20 aprel 2024) | |||
Yan Nepomnyaşşiy | ½–½ | Hikaru Nakamura | |
R Praqnanandha | 0–1 | Fabiano Karuana | |
Vidit Gudjrati | ½–½ | Nicat Abasov | |
Qukeş D | 1–0 | Alireza Firuzdja | |
14-cü tur (21 aprel 2024) | |||
Hikaru Nakamura | ½–½ | Qukeş D | |
Alireza Firuzdja | ½–½ | Vidit Gudjrati | |
Nicat Abasov | 0–1 | R Praqnanandha | |
Fabiano Karuana | ½–½ | Yan Nepomnyaşşiy |