Odlu Torpaq arxipelaqı
Odlu Torpaq arxipelaqı (isp. Tierra del Fuego [ˈtjera ðel ˈfweɣo]) — Arxipelaq Cənubi Amerikanın cənubunda yerləşir və 40 min adadan ibarətdir. Ümumi sahəsi 73 753 km², ən böyük adası isə Odlu Torpaq adasının 47 992 km² sahəsi vardır.
| Odlu Torpaq arxipelaqı | |
|---|---|
| isp. Tierra del Fuego | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Adaların sayı | 40000 |
| Ümumi sahəsi | 47992 km² |
| Hündür nöqtəsi | 170 m |
| Əhalisi | 251.000 nəfər (2006-cı il) |
| Yerləşməsi | |
| 54°00′11″ c. e. 70°00′30″ q. u.HGYO | |
| Ölkələr | |
| Akvatoriya | |
|
|
|
|
Odlu Torpaqı arxipelaqı, Sakit okean |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Arxipelaqa daxil adaların böyük hissəsi Çiliyə məxsus olan Maqalyanes-i-la-Argentina-Çilena vilayətinə daxildir. Odlu Torpaq adası isə iki ölkə arasında bölünüb. Argentinaya məxsus hissədə ərazi Odlu Torpaq, Antarktida və Cənubi Atlantika adaları vilayətinə daxildir.
Coğrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Arxipelaq Cənubi Amerika materikindən Magellan boğazı, Antarktika ilə isə Dreyk boğazı ilə ayrılır. Arxipelaqın ən iri adası Odlu Torpaqdır. Cənub hissədə yerləşən Oste və Navarino adaları bir-birindən Biql boğazı vastəsi ilə ayrılır.
Ən hündür zirvəsi Darvin dağıdır (2488 m), əvvəllər isə Şipton zirvəsi (2469 m) hesab edilirdi. Arxipelaqın adalarının sahilləri çox parçalıdır. Bu relyef formalarına xüsusi ilə cənub-qərb hissədə daha çox rast gəlinir.
Arxipelaqın cənubunda Cənubi Amerika qitəsinin ən ucqar nöqtəsi olan Dieqo-Ramires adası yerləşir.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Fernan Magellan arxipelaqı naməlum cənub torpağının bir hissəsi hesab edirdi. Magellan ərazidən keçərkən yerli odpərəst əhalinin qaladığı tonqalların vulkan olduğunu zənn etmiş və bu səbəbdən ərazini Odlu Torpaq adlandırmışdır.
Odlu Torpağın koloniyalaşdırılması XIX əsrin ikinci yarısında Culius Popper tərəfindən həyata keçirilmişdir.
Əhalisi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Odlu Torpaq adasında cənub yarımkürəsinin ən cənubda yerləşən şəhəri olan Uşuaya, Navarino adasında isə cənub yarımkürəsinin ən cənubda yerləşən yaşayış məntəqəsi olan Puerto Toro yerləşir. Əhalinin böyük qismi Odlu Torpaq adasında yaşayır.
Arxipelaqın əhalisinin bir qismi odpərəstlərdir. Onlar yqanlar adlanır. Materikə yaxın adalarda isə materikdən olan digər xalqlar yaşayır.
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Tierra del Fueqa vilayətinin rəsmi saytı Arxivləşdirilib 2010-04-05 at the Wayback Machine