Omanlılar

Omanlılar (ərəb. لشعب العماني‎) — Oman Sultanlığı ərazisində yaşayan ərəb xalqı, Oman vətəndaşları. Omanlılar hal-hazırda Oman olaraq bilinən ərazidə min illərdir ki, yaşayırlar. VIII əsrdə Maskat şəhərində tacirlər və hakimlər arasında formalaşan ittifaq şəhəri İran körfəzinin ən böyük limanlarından birinə çevirmişdir. Omanlılar etnik baxımdan müxtəlifdirlər. Onların əksəriyyəti ərəb mənşəli olsa da, onlar arasında çoxlu bəluclar, lurlar, farslar var. Omanda Pakistan, Hindistan və Şri-Lankadan gəlmə şəxslər də yaşayır.^[1]

Omanlılar

Nizvа şəhərində omanlılar
Özünüadlandırma
ərəb. لشعب العماني‎
Ümumi sayı
təx. 2,500,000
Yaşadığı ərazilər
292,000 174,000 145,000 102,000 91,000 28,000 21,000 2,200 1,000 435 168 118 5 3
Dili
Ərəbcə (əksəriyyət) Bəlucca  · Suahili  · Farsca  · Urduca
İrqi
Avropoid
Dini
İbadilik (əksəriyyət) Sünnilik  · Şiəlik
Daxildir
Samilər
Qohum xalqlar
Səudiyyəlilər  · Bəhreynlilər Yəmənlilər  · İraqlılar

Omanlıların Omanın ümumi əhalisinin əksəriyyətini təşkil edir. Bir milyon yarımdan çox omanlı Orta Şərqin digər bölgələrində və Suahili sahili ərazisində yaşayır.

Demək olar ki, omanlıların əksəriyyəti müsəlmandır, fəqət onlar İslamın üç fərqli məzhəbinə bölünürlər – ibadilər (Omanın dövlət dini), sünnilər və şiələr. Omanlıların əksəriyyətidi ibadidir. Onlar əsasən Omanın dağlıq regionlarında yaşayırlar. Sünnilər ölkənin sahillərində yaşayırlar. Omanın bir neçə minlik şiə əhalisi Muskat və Sohar şəhərlərində yaşayırlar.

Əksər omanlılar kəndlərdə, qəsəbələrdə və şəhərlərdə yaşayırlar. Onların həyat tərzində fərqli-fərqli peşələr, güclü ailədaxili əlaqə və münasib qadın hüquqları var. Onlar qonaqpərvər hesab edilirlər. Onların əksəriyyəti köhnə ağ rəngli evlərdə qalır, dövlət işçisi, fəhlə, tacir və dənizçi olaraq işləyirlər. Onların bir hissəsi neft sənayesində işləyir. 1970-ci ildə Omanın yeni sultanı ölkənin müasirləşmə prosesini sürətləndirmək üçün bir neçə inkişaf proqramı yaratmışdır. Bunlara neft sənayesinin inkişafı, yeni yolların çəkilməsi, yeni xəstəxanaların və məktəblərin tikilməsi və yetkinlər üçün savadlılıq proqramlarının hazırlanması aiddir.

Omanlıların əksəriyyəti ferma kəndlərində yaşayır. Bu kəndlər Omanın məhsular vadilərində və ya şərq sahillərində yerləşir. Vadilərdə yerləşən ferma kəndlərində meyvələr və buğdalar, sahilyanı ərazilərdə yerləşən ferma kəndləri isə daha çox balıqçılıqla məşğul olurlar. Kənd evləri adətən betondan, kərpicdən və ya taxtadan hazırlanır. Şəhərətrafı ərazilərdə kişilər ağ xalatlar, çalmalar geyinirlər.

Omanlıların ailə strukturu müasirdir. Onların cəmiyyəti patriarxal və kişi dominantlıdır.

Suahili sahilində omanlıların yaşaması Nəbhanilər dövründə başlamışdır.^[2] Oman imamı I Saif ibn Sultan XI əsrdə portuqaliyalıları Mombasada məğlub etdikdən sonra Zənzibar Omanın xarici mülklərindən birinə çevrilmişdir.^[3] Xeyli sayda omanlı Suahili sahilinə köçmüşdür. 1832-ci ildə Oman sultanı Səid ibn Sultan öz sarayını Zənzibara köçürəndən sonra regiondakı omanlıların sayı qat-qat artmışdır. Region omanlılar üçün iqtisadi fürsət idi. Regiona köçən omanlılar iqtisadi uğur yaşayırdılar.^[4] XX əsrin ortalarında omanlılar Zənzibara köçməyi buraxdılar. Bunun səbəbi 1964-cü ildə baş verən Zənzibar inqilabı idi. Oman-əsilli Zənzibar sultanı Cəmşid ibn Abdulla devrilmiş və minlərlə omanlı qətlə yetirilmişdi. İnqilabdan sonra omanlıların çoxu Zanzibarı tərk etdi. Onların çoxu Omana geri qayıtmış, digərləri isə Suahili sahili ərazisində qalmışdır.^[5]