Oslo razılaşması

Oslo razılaşması (ing. Oslo Accords, rəsmi adı "Declaration of Principles on Interim Self-Government Arrangements" (Müvəqqəti özünüidarə razılaşmalarına dair prinsiplərin haqqında bəyannamə) və ya "Declaration of Principles" (DOP)) — Norveçin əqidəsi altında keçirilən, İsrail-Fələstin münaqişəsini nizamlanması məqsədi ilə İsrail və Fələstin Azadlıq Təşkilatı (FAT) arasında Osloda keçirilən gizli ikitərəfli danışıqlar.

Əvvəlki hadisələr[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bir çox illər ərzidə İsrail hakimiyyəti İordan çayının qərb sahilinin və Qəzzə zolağının taleyinə aid qonşu ərəb ölkələri ilə danışıqlar aparırdl və bilavasitə Fələstin Azadlıq Təşkilatıilə (FAT) danışıqlar aparmaqdan imtina edirdilər, buna səbəb İsrailin bu təşkilatı (FAT) terroristik təşkilat hesab etməsidir və onun İsrail dövlətini məhv etmək, Fələstindən böyük sayda yəhudi qaçqınlarını sıxışdırmaq və demokratik ölkə yaratmaq kimi məqsədlərini olduğunu hesab edirdi.

1974-cü ildə Ərəb Dövlətləri Liqasının FAT-ın fələstinlərin birbaşa nümayəndəsi olduğunu qəbul etdi və bunun nəticəsində FAT-ın statusu möhkəmləndi.

1978-ci ildə Kemp-Devid sammitindəki razılaşma və 1979-cu ilin Misir-İsaril sülh müqaviləsi İordan çayının qərb sahilinidə və Qəzzə zolağında özünü idarə etməni təsis edilməsi üçün yönəlmişdir, gələcəkdə isə bu "yekun status" haqqında danışıqlara gətirib çıxartmalı idi, lakin fələstinlər özləri bu danışıqlarda iştirak etməmişlər.

1987-ci ildə İordan çayının qərb sahilinidə və Qəzzə zolağında Birinci fələstin intifadəsi başladı — fələstinlərin 1987-ci ildən1991-ci ilə kimi üsyanı, hansının ki, məqsədi ərazilərin israil tərəfindən işğalına qarşı mübarizə elan edilmişdir. Həmin əraziləri İsrail Altıgünlük müharibədə tutmuşdur. İntifadə iki tərəflərdəndə qurbanlar olmasına səbəb oldu.

1988-ci ildə İordaniya İordan çayının qərb sahilinə olan istəyindən gələcək fələstin dövlətinin xeyrinə əl çəkdi. 1987-ci ildə isə london razışmaları ləğv edildi. Bununla əlaqədər beynalxalq təşkilatlar tərəfindən İsrail və fələstinlərə təzyiq göstərilməsi başlandı. Bu edilirdi ki, onlar münaqişənin nizamlanması üçün danışıqlar aparsın.

1991-ci ildə Madrid sülh konfransı keçirildi, orda israil nümayəndələri ilk dəfə fələstin nümayəndələri ilə görüşdü, onlar isə öz növbəsində iordan-fələstin deleqasiyasının hissələri idi. Konfrans praktik nəticələr verməsədə, elə bu görüşdə tərəflər «ərazi sülh əvəzinə» prinsipi ilə faktiki olaraq razılaşdılar.Konfrasda İsrail və qonşu ərəb ölkələri ilə açıq danışıqların aparılması qərarına gəlindi.

İstinad[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mideast accord: the overview; Rabin and Arafat sign accord ending Israel's 27-year hold on Jericho and the Gaza Strip. Chris Hedges, New York Times, 5 May 1994. "Israel and the P.L.O. signed an agreement today that formally begins Israel's withdrawal from the Gaza Strip and the Jericho area of the West Bank -- lands occupied for 27 years -- and grants Palestinians a measure of self-government for the first time, though not sovereignty." Quote of Yitzhak Rabin: "We do not accept the Palestinian goal of an independent Palestinian state between Israel and Jordan. We believe there is a separate Palestinian entity short of a state."
Declaration of Principles on Interim Self-Government Arrangements(DOP), 13 September 1993. From the Knesset website Article V: 1. The five-year transitional period will begin upon the withdrawal from the Gaza Strip and Jericho area.; 2. Permanent status negotiations will commence as soon as possible, but not later than the beginning of the third year of the interim period, between the Government of Israel and the Palestinian people representatives.
4 May 1999 and Palestinian Statehood: To Declare or Not to Declare?. Azmi Bishara, Journal of Palestine Studies Vol. 28, No. 2 (Winter, 1999), pp. 5–16