Overdraft

Overdraft (ing. overdraft — müştəri-borcalanın hesablaşma hesabında vəsait çatmadıqda və ya olmadıqda onun tərəfindən hesablaşma sənədlərinin ödənilməsi üçün müştərinin hesablaşma hesabının bank tərəfindən kreditləşdirilməsi. Bu zaman bank müştərinin hesabından vəsaiti tam həcmdə çıxarır, yəni avtomatik olaraq müştəriyə vəsait qalığından artıq məbləğdə kredit verir.

Overdraft adi kreditdən onunla fərqlənir ki, müştərinin hesabına daxil olan bütün məbləğlər borcun ödənilməsinə yönəldilir. Bəzən overdraftdan istifadə üçün güzəşt müddəti verilir, bu müddət ərzində kreditdən istifadəyə görə faiz tutulmur. Bu, bankın kredit siyasətindən asılıdır.

Fərdlər üçün təsvir olunan konsepsiyanın təfsiri fərqlidir:

Overdraft (kredit-overdraft) — müvəqqəti vəsaitə ehtiyacı olan borcalan tərəfindən istifadə edilə bilən kreditdir.

Bir çox banklar overdrafta - kreditləşdirilmiş vəsaitlərin həddindən artıq xərclənməsinə icazə verir. Kredit resurslarından istifadə faizlə həyata keçirilir.

İlk overdraft 1728-ci ildə, Vilyam Hoq (William Hog) hesabında olduğundan 1000 funt sterlinq (bu gün demək olar ki, 65 000 funt sterlinq) daha çox pul götürməyə icazə verildikdə verildi. Overdraft bir il əvvəl Edinburqda açılmış Royal Bank of Scotland tərəfindən verilmişdir.

• Overdraft standartı (klassik).
• Öncədən overdraft — kassa və hesablaşma xidmətlərinin cəlb edilməsi məqsədilə (əsasən etibarlı müştərilərə) verilir.
• İnkasso üçün overdraft — hesablaşma hesabının kredit dövriyyəsi yığılmış pul vəsaitlərinin (o cümlədən müştərinin özü tərəfindən hesablaşma hesabına köçürülənlər) ən azı 75%-ni təşkil edən müştəriyə verilir.
• Texniki overdraft müştərinin maliyyə vəziyyəti nəzərə alınmadan, borcalanın hesabına verilmiş hesaba zəmanətli qəbzlər (Birjada valyuta satışı/alınması, müddətli depozit qaytarılana qədər və s.) müqabilində verilir^[1].

Aşağıda banklar tərəfindən istifadə edilən standart overdraftın hesablanması verilmişdir:

• Ekspres — tələb olunan minimum sənədlər paketi

${\displaystyle L=B*P}$, burada

L — overdafrt limiti,
B — son 2 (iki) tam təqvim ayı ərzində milli valyutada cari hesab üzrə orta aylıq kredit dövriyyəsi.

${\displaystyle B=(Pk1+Pk2)/2}$, burada

Pk1 — kredit müştərinin cari hesabına əvvəlki (birinci) təqvim ayı üçün daxilolmalar,
Pk2 — kredit son ​​(birinci) təqvim ayı üçün müştərinin Cari hesab qəbzləri.
P — orta aylıq kredit daxilolmalarının 10%-dən çox olmayan (bu % bankdaxili qaydalarla müəyyən edilir) məbləğində overdraft limitinin %-i, lakin milli valyuta ilə müəyyən məbləğdən çox olmayan — hüquqi şəxslər və fərdi sahibkarlar üçün bu məbləğ əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər.

• standart

${\displaystyle L=B*P}$, harada

L — overdraft limiti,
B Bp və Bn iki dəyərin minimumudur:
Bp — hüquqi şəxslər üçün — mallar, işlər, xidmətlər və [[Kreditor borcları|[[Debitor borcları|Debitor borcları| Alınmış avanslardan kreditor borcları] ].

${\displaystyle Bp=(Dv+DTn-DTk+KTk1-KTn1)/3}$ — hüquqi şəxslər üçün, burada

Dv — son hesabat rübünün maliyyə nəticələri haqqında hesabata əsasən məhsulların (işlərin, xidmətlərin) satışından əldə edilən gəlir (gəlir),
3 — hesabat rübündə ayların sayı,
DTn— balans hesabatından mallar, işlər, xidmətlər üzrə debitor borcları — hesabat dövrünün əvvəlinə,
DTk — balansdan mallara, işlərə, xidmətlərə görə debitor borcları — hesabat dövrünün sonuna.
KTk1 — balansdan alınmış avanslar üzrə kreditor borcları — hesabat dövrünün sonuna,
KTn1 — balansdan alınmış avanslar üzrə kreditor borcları — hesabat dövrünün əvvəlinə.
Bp — fərdi sahibkarlar üçün — son hesabat rübü üzrə vergi hesabatına əsasən satışdan orta aylıq gəlir (gəlir).

${\displaystyle Bp=Dv/3}$ — fərdi sahibkarlar üçün, burada

Dv — son hesabat rübü üçün vergi hesabatına əsasən satışdan əldə edilən gəlir (gəlir),
3 hesabat rübündə ayların sayıdır.
Bn — son 2 (iki) tam təqvim ayı üçün cari hesaba orta aylıq xalis kredit daxilolmaları:

${\displaystyle Bn=(Nk1+Nk2)/2}$, burada

Nk1 — əvvəlki (birinci) təqvim ayı üçün müştərinin cari hesabına xalis kredit daxilolmaları,
Nk2 — son (birinci) təqvim ayı üçün müştərinin cari hesabına xalis kredit daxilolmaları.

${\displaystyle P=Pb+Pl}$, burada

P — % overdraft limiti.
Pb — orta aylıq gəlirin (gəlirin) 25 faizindən çox olmayan məbləğdə overdraft limitinin baza %-i (bu % daxili bank qaydaları ilə müəyyən edilir) ('Bp ) və ya orta aylıq kredit daxilolmaları (Bn' ),
Pl — bankın müştəriyə olan loyallığından asılı olaraq, müştərinin maliyyə göstəricilərindən asılı olaraq overdraft limitinin %-i (bankda hesablaşma və kassa xidmətlərinin müddətindən asılıdır) və müştərinin cari hesablarına daxilolmalar).

${\displaystyle L=S(a)/3}$ burada:
ML — Təxmini overdraft limiti;
S (a) kreditlər üzrə borcların ödənilməsi və kreditor banklara faizlərin ödənilməsi üçün qarşıdan gələn ödənişlər çıxılmaqla müştərinin cari hesabında aylıq kredit dövriyyəsidir.

Bankın tələblərinə cavab verən və hesablaşma hesabının krediti üzrə dövriyyənin ən azı 75%-i yığılmış pul vəsaitləri (o cümlədən müştərinin özü tərəfindən hesablaşma hesabına köçürülənlər) olan müştərilərə təqdim edilir.

Texniki overdraft — Bankda həyata keçirilən ödənişlər üçün Müştəri üçün müəyyən edilmiş kredit limiti (Birjada valyuta satışı/alınması və ya Müştərinin hesabına digər zəmanətli qəbzlər). Limitin hesablanması və təyin edilməsi qaydası müvafiq təlimatlarla tənzimlənir.

Overdraft müqavilənin ümumi müddəti adətən 6 aydan azdır.

Kredit pul xərcləndikdə pulsuz limit overdraft azalır; hesaba pul mədaxil edildikdə overdraft limiti buraxılır və bərpa olunur. Banklar sizdən bütün overdraft limitindən dərhal istifadə etməyinizi və onu bütün ay və ya il ərzində saxlamağınızı tələb etmir. Kredit zərurət yarandıqca hazırlanır və mümkün qədər tez qaytarılır. Bu, overdraft krediti üzrə faizlərin ödənilməsi xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə qənaət edir.

Overdraft krediti adətən debet plastik kart və ya overdraft kredit kartı ilə əlaqəli bankda şəxsi bank hesabı açmış fiziki şəxslərə verilir. Overdraft kredit kartı limit overdraftın mənimsənilməsi prosedurunu xeyli asanlaşdırır.

Overdraft üzrə faiz demək olar ki, həmişə məqsədli və ya təminatlı kreditlərdən yüksək olur, çünki girovun olmaması kreditin ödənilməməsi riskini artırır. Əks vəziyyət yalnız reklam məqsədləri üçün mümkündür.

Vəsaitlərin bank hesabından dərhal silinməməsi səbəbindən, lakin bir neçə gün ərzində bank kartının sahibi hesabında hələ də pulun qaldığını düşünə və kartdan istifadə etməyə davam edə bilər, bu səbəbdən borclar yaranır. ^[2].

İşçilərin əmək haqqı debet kartlarında overdraft imkanının olması, bu barədə bilmədiyi və xəbərdar edilməməsi halları çox olur ki, bu da kredit borclarının yaranmasına səbəb olur^[3]. Vəziyyət, bir qayda olaraq, "mövcud balansın" overdraft nəzərə alınmaqla göstərildiyi və bütün bu pulu hesabdan çıxardığı, məsələn, işdən çıxarıldıqdan sonra müştərinin tapdığı ilə daha da ağırlaşır. özü banka borcludur, kredit üzrə faizlər yığılmağa başlayır.

Ödəniş sistemlərinin işləmə xüsusiyyətlərinə görə müştərinin kartından bankın icazə verdiyi məbləğdən artıq məbləğin çıxarılması mümkün ola bilər. Belə bir silinmə baş verdikdə, qadağan olunmuş (və ya texniki) overdraftın yarandığını söyləyirlər.

Texniki overdraft üçün kredit üzrə faizlər tutula bilər^[4].

Texniki overdraftın bir neçə mümkün səbəbi var.

• Valyuta məzənnələrindəki dalğalanmalar. Məsələn, müştəri kart hesabının valyutasından başqa valyutada alış-veriş edib. Əməliyyat zamanı ödəniş sistemi alış məbləğini cari məzənnə ilə yenidən hesablayır. Bir müddət sonra bankla yekun hesablaşma zamanı valyuta məzənnəsi xeyli dəyişdi və kartdan çıxılacaq məbləğ o qədər artdı ki, hesabın qalığını (yaxud kredit limitini) keçdi.
• Oflayn əməliyyatlar, nədənsə, bank tərəfindən satınalmanın təsdiqi olmadan həyata keçirilir. Bu halda hesabda kifayət qədər vəsait olmasa belə, müştəriyə məhsul satılacaq (və ya xidmət göstəriləcək).
• Kartda cari təsdiqlənməmiş əməliyyatlar (HOLD statusu ilə) olduqda kredit kartları ilə əməliyyatlar. Bir qayda olaraq, kredit kartında mövcud limiti hesablayarkən, bank cari təsdiqlənməmiş əməliyyatların məbləğini nəzərə almır. Overdraft, əvvəllər təsdiqlənməmiş əməliyyatlar üzrə məbləğlərin debeti müştərinin kredit limitini bitirdikdən sonra baş verdiyi halda baş verir.
• Doldurulmuş kartdan bütün vəsaitin sonradan çıxarılması ilə kartın başqa bir bankın hesabından doldurulması. Borc ona görə yaranır ki, müştəri üçün pul dərhal əlçatan olur, bank üçün yox^[5].
• Bankın avtomatlaşdırılmış sisteminin texniki xətası, məsələn, kartdan eyni məbləğin ikiqat debet edilməsi. Kartdakı qalıq səhv əməliyyatın məbləğindən az olarsa, overdraft baş verir. Bank səhv aşkar etdikdən sonra karta pulu qaytarır və overdraft bağlanır. Digər mümkün variant isə karta eyni məbləği ikiqat kreditləşdirməkdir. Bu halda, müştəri vəsaitdən istifadə edərsə və sonra bank səhvən kreditləşdirilmiş məbləği kartdan çıxararsa, kartdakı qalığın səhv əməliyyatın məbləğindən az olduğu vəziyyət yarana bilər və buna uyğun olaraq overdraft yarana bilər. də formalaşmışdır.