Palpasiya
Palpasiya (lat. palpatio — "sığallamaq, toxunmaq") — xəstəni qəbul və ya xəstəliyi diaqnoz edərkən bədəni yoxlamaq üçün əllərlə istifadə etmə prosesi[1]. Hippokratın yazılarında palpasiya nəbzin xüsusiyyətlərini öyrənmək üçün bir üsul olaraq qeyd olunur. Daxili orqanların müayinə metodu kimi palpasiya Avropada yalnız XIX-cu əsrin ikinci yarısından R. Laennek, İ. Şkoda, V. P. Obraztsov və başqalarının elmi işlərindən sonra geniş yayılmışdır.
| Palpasiya | |
|---|---|
 Uşağın qarnının palpasiyası | |
| MeSH | D010173 |
| MedlinePlus | 002284 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tanınmış klinik aforizm var: "Stetoskop o qədər yaxşıdır ki, həkimi xəstəyə ən azı 15 sm yaxınlaşdırır, lakin palpasiya həkimin xəstə ilə əlaqəsini tamamilə təmin edir."
İstifadəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Palpasiya həkimlər, eləcə də şiroterapevtlər, tibb bacıları, masaj terapevtləri, fizioterapevtlər, osteopatlar və peşə terapevtləri tərəfindən xəstənin toxumasının (şişkinlik və ya əzələ tonusu kimi) müəyyən etmək, xüsusi anatomik quruluşun məkan koordinatlarını təyin etmək üçün istifadə olunur.
Palpasiya adətən sinə və qarın nahiyəsini yoxlamaq üçün istifadə olunur, lakin şişkinlik diaqnozu üçün də istifadə edilə bilər. Palpasiya nəbzi yoxlamaq üçün də sadə bir üsuldur. Heyvanların hamiləliyini yoxlamaq və müəyyən etmək üçün baytarlar tərəfindən istifadə olunur.
Taktil palpasiya gözdaxili təzyiqi müəyyən etmək üçün ən qədim, ən sadə və ən ucuz üsullardan biridir.[2]
Anatomik işarələrin təyini
[redaktə | mənbəni redaktə et]Anatomik işarələrin yerləşdirilməsi iki palpasiya protokolundan istifadə etməklə həyata keçirilə bilər: 1) üçölçülü (3D) rəqəmsallaşdırma ilə əllərdən istifadə edərək birləşdirilmiş və işarələrin məkanda yerini təyin etməyə imkan verən əllə palpasiya və 2) məsələn, tibbi görüntüləmədən əldə edilən 3D kompüter modellərində virtual palpasiya.
-
3D rəqəmsallaşdırma ilə birlikdə skeletin əl ilə palpasiyası. -
Skeletin virtual palpasiyası.
Skelet əlamətlərinin əl ilə palpasiyası (burada xəstənin çiynində təsvir edilmişdir, sol şəklə baxın).
Yuxarıda göstərilən fəaliyyətlər üçün standartlaşdırılmış təriflərin istifadəsi nəticələrin daha yaxşı müqayisəsi və mübadiləsinə imkan verir;[3] bu, xəstənin təqibi və ya keyfiyyətli klinik və tədqiqat məlumat bazalarının hazırlanması üçün əsas elementdir.
Palpasiya prosesi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Palpasiya barmaqların və ya əlin ovucunun hərəkəti və təzyiqindən yaranan toxunma hisslərinə əsaslanır. Palpasiyanın köməyi ilə toxumaların və orqanların xüsusiyyətləri müəyyən edilir: onların vəziyyəti, ölçüsü, forması, tutarlılığı, hərəkətliliyi, topoqrafik əlaqələri, həmçinin tədqiq olunan orqanın ağrıları.
Ümumi anesteziya zamanı palpasiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ümumi anesteziya altında palpasiya bəzən zəruri olur, məsələn qarın və ya çanaq boşluğunun dərinliklərində olan strukturların palpasiyasına ehtiyac olduqda, əks halda xəstədə xeyli narahatlığa və sonradan qarın əzələlərinin daralmasına səbəb olar, bu da müayinəni çətinləşdirər.[4] Bu proses çox vaxt uşaqlıq boynu xərçənginin mərhələlərində istifadə olunur.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "the definition of palpation". Dictionary.com. 8 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 April 2018.
- ↑ Heidary, Fatemeh; Gharebaghi, Reza; Heidary, Roghayeh. "Palpation by blind examiners: A novel approach for glaucoma screening". Clinical Ophthalmology. 4. 2010-07-30: 671–672. doi:10.2147/opth.s11167. ISSN 1177-5483. PMC 2915851. PMID 20689781.
- ↑ Van Sint Jan S, Della Croce U 2005 Identifying the location of human skeletal landmarks: why standardized definitions are necessary – a proposal. Clinical Bio mechanics 20:659–660.
- ↑ Pelvic examination under anesthesia Arxivləşdirilib 2021-12-21 at the Wayback Machine at. Author: William J Mann, Jr, MD. This topic last updated: Oct 8, 2012.