Pascal (proqramlaşdırma dili)

Paskal dili – 1971-ci ildə professor Niklaus Virt (Niclaus Wirth) tərəfindən yaradılmışdır. Dil fransız riyaziyyatçısı və filosofu Blez Paskalın (Blaise Paskal) şərəfinə adlandırılmışdır və qısa zaman içində universitetlərdə istifadə edilən proqramlaşdırma dili halına gəlmişdir.

Pascal
Paradiqmalar	Strukturlu proqramlaşdırma
Yaradılma tarixi	1970
Müəlliflər	Niklaus Virt
Tərtibatçılar	Niklaus Virt
Fayl sonluğu	.pp, .p[1] və ya .pas[1]
Təsirlənib	Algol dili
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Paskal dilinin bir sıra xüsusiyyətləri onun biznes və sənaye sahələrində geniş tətbiqinə gətirib çıxarmışdır. Modula və Modula-2 dilləri Paskal dili əsas götürülərək inkişaf etdirilmişdir.

Lazarus – Free Pascal kompilyatoruna proqram təminatı hazırlamaq üçün ödənişsiz yayılan proqramlaşdırma mühiti. Qrafik interfeysli Delphi-proqramlarını Linux, FreeBSD, Mac OS X, Microsoft Windows əməliyyat sistemlərinə asanca keçirməyə imkan verir.

Paskal dili yeni başlayan şəxslər üçün daha böyük əhəmiyyət kəsb edir.Proqramlaşdırmaya yeni başlayan şəxslərin bu dildən başlamaları məsləhət görülür.

1. Paskal dilinin sintaksisi çox sadə və asan başadüşüləndir.
2. Sistem və qurğu tələbləri çox azdır. Həm kompilyator, həm də onda yazılan proqramlar üçün.
3. Paskalda istənilən proqramı yazmaq olar.

 program proqram_adı(output);
  { dəyişənlərin elan edilməsi }
 begin
  { operator hissə }
 end.

Program sözü ilə proqramın adı elan olunur. Bu Paskal dili üçün çox da əhəmiyyətli deyil. Bu barədə biraz daha sonra. begin sözü ilə proqramın icrasına başlayırıq və end ilə bitiririk. İndi isə sadə bir proqram yazaq.

 program MyFirstProgram(output);

 var 
   name:string;

 begin

  write('Adınızı daxil edin: ');
  read(name);
  write('Salam, '+name+'!');

 end.

İndi isə izah edək. Artıq sizə aydındır ki, proqram sözü ilə proqramımıza ad veririk. Və sonra dəyişənləri elan edirik. Bizim misalda name dəyişənini elan edirik. Dəyişənlərin elan edilməsi, onların tipi, identifikatorlar haqqında daha geniş məlumat sonra. Deməli name dəyişənini elan edirik. Daha sonra begin sözü ilə proqrama başlayırıq. Və write(); operatoru ilə Adınızı daxil edin: ekranda çap olunur. Bundan sonra read(); operatoru ilə isə ekranda daxil etdiyimiz məlumatları name dəyişəninə mənimsədirik. Daha sonra artıq sizə məlum olan write(); operatoru ilə əvvəlcə Salam, sonra isə name dəyişənində olan məlumat, yəni sizin daxil etdiyiniz məlumat(adınız) çap olunur. Sonra isə ! işarəsi. Bura qədər aydın oldusa, artıq bu sizin Paskaldakı ilk proqramınızdır.

Paskal dilində dəyişənləri elan etmək üçün var operatorundan istifadə olunur. Bu zaman onun tipini yazmaq vacibdir:

 var 
   i : integer;
  ch : char;
 

Paskal dilində dəyişəni elan edərkən mütləq onun tipi də müəyyən olunmalıdır. Bizim misalda i dəyişəni tam tipli, ch isə simvol tiplidir.

Bundan başqa bir neçə eyni tipli dəyişənləri etmək üçün onları vergül ilə də birləşdirmək olar.

 var 
     i, j, k : integer;
  letter, ch : char;
 

Bu misalda i, j, k dəyişənləri tam tipli, letter, ch isə simvol tipli olur.

Paskal dilində bir çox dəyişən tipi var. Hələ ki bunların hamısını deyil, daha çox lazım olanları barədə yazacağam. Daha sonra hamısı barədə ətraflı məlumat verərəm. Paskalda dəyişənin tipini elan etməyin bir yolunu artıq bilirsiniz.

 var
  x,y,z : integer;

Bunu başqa cür də etmək olar.

 type
  number=integer;
  
 var
  x,y,z : number;

• KOBOL
• Assembler
• Basic
• C
• C++
• C#
• Fortran
• JAL
• Java
• LISP
• Object C
• Pascal
• Perl
• PHP
• Prolog
• Python
• Ruby
• Scheme
• Delphi

• Роберт В Себеста, Concepts of Programming Languages, 2001.
• Turbo Pascal VideoDərsləri Arxivləşdirilib 2011-05-22 at the Wayback Machine

• Definition of "Computer Program" at dictionary.com
• Turbo Pascal VideDərsləri
• Lazarus proqramlaşdırma mühiti

• Kompüter proqramları
• Proqramlaşdırma dilləri