Prora hoteli

Prora hoteli — Proranın Colossusu adı ilə də tanınan Prora, Almaniyanın Rügen adasında, 1936–1939 illəri arasında Nasist Almaniyası tərəfindən Sevinc vasitəsilə Güc (Kraft durch Freude və ya KdF) layihəsinin çimərlik kurortu olaraq inşa edilən bir bina kompleksidir. Bu səkkiz eyni binadan ibarət idi və çimərliyə paralel olaraq 4.5 km (2.8 mil), sağ qalan quruluşları 3.0 km (1.9 mil) uzandı.

Prora hoteli
Xəritə
Ümumi məlumatlar
Növü yaşayış məntəqəsi
Memarlıq üslubu Nasist memarlığı
Ölkə
Koordinatlar 54°26′22″ şm. e. 13°34′00″ ş. u.
Veb-sayt
proradok.de
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Prora

Binalar tətil kurortu kimi planlaşdırılsa da, tikinti tamamlanmadı və bu məqsədlə istifadə edilmədi. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra kompleks, əvvəlcə Sovet Ordusu, sonra Şərqi Alman Volksarmee və daha sonra Alman Bundesveri tərəfindən müxtəlif hərbi işlər üçün istifadə edildi. Bu gün böyük bir gənclər yataqxanası, otel və tətil mənzilləri var.

Kompleks, Üçüncü Reyx memarlığının xüsusilə diqqətəlayiq bir nümunəsi olaraq rəsmi bir irs siyahısına malikdir.

Yerləşdiyi yer

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Prora Prass Viek kimi tanınan Sassnitz və Binz bölgələri arasındakı geniş bir körfəzdə yerləşir. Binalar 4.5 kilometr (2.8 mil)[2] uzunluğuna çatmışdır və çimərlikdən təqribən 150 metr (160 yd) məsafədədir. Sahil Binzdən bərə limanına qədər uzanan uzun düz bir qum çimərliyi təklif edir. Bu çimərlik, beləliklə dənizkənarı bir kurortun yaradılması üçün ideal bir yer idi.

Plan

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sevinc vasitəsilə Güc proqramı Veymar Respublikası dövründə Sosial Demokratlar və daha az dərəcədə kommunistlərin güc bazası olmuş işçi sinfini çox sayda münasib qiymətə mədəniyyət tədbirləri və kütləvi turizm təklif etməklə Nazi Partiyasına cəlb etmək üçün hazırlanmışdır. Nasist ideologiyasını daim təbliğatla aşılamaq üçün bir fürsət təqdim etdilər. 1933-cü ilin Noyabr ayında qurulan 1934-cü ildə 400.000 nəfər, həftəsonu ekskursiyalarında iştirak edən 7 milyon insanı və təşkil edilmiş gəzintilərə qatılan 1,6 milyonu nəzərə almasaq, 1937-ci ilə qədər 1.7 milyona yüksəlmiş bir sayda Güclə Sevinc Paketi turlarını aldı[3].

Alman Leyborist Cəbhəsinin rəhbəri olan Robert Ley, qüvvəsi boyunca "Joy" bir köməkçi şirkət idi — orta işçi üçün əlverişli tətil üçün nəzərdə tutulmuş İngilis "tətil düşərgələri" olan Butlinsə paralel olaraq Prora tərəfindən təsəvvür edilmişdir. Prora, hər işçinin çimərlikdə tətil etməsi idealına uyğun olaraq, 20.000 tətilçilərin yerləşməsi üçün hazırlanmışdır. Adolf Hitler-in baş memarı Albert Speer tərəfindən idarə olunan bir dizayn müsabiqəsində qalib gələn Clemens Klotz tərəfindən hazırlanan, bütün otaqların dənizə baxmaması planlaşdırıldı, dəhlizlər və kanalizasiya yer kənarında yerləşdirilməsi nəzərdə tutuldu.[4] 5 metr (16 fut) 2.5 metr (8.2 fut) olan hər bir otaqda iki çarpayı, bir şkaf və bir lavabo olmalıdır. Hər mərtəbədə kommunal tualet, duş və vanna otağı vardı.

Otaqların forması

Hitlerin Prora ilə bağlı planları daha iddialı idi. 20 min yatağa sahib olan "bu günə qədər mövcud olan ən qüdrətli və ən böyük" nəhəng dəniz kurortunu istədi. Ortada böyük bir bina tikilməli idi. Eyni zamanda Hitler müharibə vəziyyətində hərbi xəstəxanaya çevrilməsini istədi. Hitler memar Erix Putlitz tərəfindən nəhəng qapalı bir arenanın planlarına daxil edilməsini tələb etdi. Putlitz Festivalı Zalı eyni anda 20 min qonağı qəbul edə biləcək idi. Onun planlarına iki dalğa hovuzu, kinoteatr və teatr daxildir. Sərnişin gəmiləri üçün geniş bir dok da planlaşdırılmışdı.

Dizaynlar, 1937 Paris Dünya Sərgisində Grand Prix mükafatını qazandı[5]

Konstruksiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İnşaat 1936-cı ildə başladı və Proranın tikildiyi bir neçə il ərzində Reyxinin bütün böyük tikinti şirkətləri və təxminən 9000 işçi bu layihəyə cəlb edildi.[6] 1938-ci ilə qədər tikinti xərcləri 237.5 milyon Reyxsmarka çatdı (2009-cu ildə 899 milyon avroya bərabər).[7] 1939-cu ildə II Dünya Müharibəsinin başlaması ilə Prorada bina dayandı və inşaat işçiləri Peenemünde V Silahlar Zavoduna köçürüldü. Səkkiz yaşayış massivi və teatr və kinoteatr boş sütunlar olaraq qaldı. Üzgüçülük hovuzları və şənlik salonu heç vaxt materiallaşdırılmadı. Əgər kompleks başa çatdırılsaydı, dünyanın ən böyük tətil kurortu olacaqdı.[8][9]

İstifadə olunması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İkinci Dünya Müharibəsi dövründə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müttəfiq bombardman kampaniyası zamanı Hamburqdan bir çox insan mənzil bloklarından birinə sığınıb, daha sonra isə Almaniyanın şərqindən olan qaçqınlar orada yerləşiblər.[2] Müharibənin sonuna qədər bu binalarda Luftwaffe üçün qadın köməkçi heyət yerləşdirildi.

Soyuq müharibə dövründə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1945-ci ildə Sovet Ordusu bölgəyə nəzarəti ələ keçirdi və Prorada hərbi baza qurdu.[2] Sovet Ordusunun 2-ci Artilleriya Briqadası 1945-ci ildən 1955-ci ilədək Proranın 5 blokunu işğal etdi. Sovet ordusu daha sonra binadan bütün lazımi materialları çıxartdı. 1940-cı illərin sonlarında yaşayış massivlərindən ikisi — biri şimalda, digəri isə cənubda idi. Cənub — söküldü və qalıqlar əsasən çıxarıldı.

1950-ci illərin sonlarında Şərqi Alman hərbi qüvvələri bir neçə binanı yenidən qurdu. Binalar 1940-cı illərin sonlarında çılpaq kərpicdən qopardıldığından, indi görülə bilən xarici və daxili bəzək işləri Şərqi Almaniyanın nəzarəti altında edildi. 1956-cı ildə Almaniya Xalq Cümhuriyyətinin (GDR) Milli Xalq Ordusu yarandıqdan sonra binalar bir neçə Şərqi Alman Ordusu bölmələrinin yerləşdiyi məhdud bir hərbi bölgəyə çevrildi. Ən məşhurları elit 40 idi. "Fallschirmjägerbataillon Willi Sänger" (40-cı Paraşüt Batalyonu "Willi Sänger") 1960-cı ildən 1982-ci ilə qədər 5-ci blokda yerləşirdi. Şimal tərəfdəki 4-cü məhəllə Paraşüt Batalyonu və digərləri tərəfindən şəhər döyüş hazırlığı üçün istifadə edilmişdir. Böyük hissələr bu günə qədər xarabalıq olaraq qalır. 1982–1990-cı illərdə binada yerləşmiş Şərq Alman Ordu İnşaat Batalyonu "Mukran" idi, hansı ki burada vicdan məhbusları hərbi xidmət öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün qeyri-döyüşçü İnşaat Əsgərləri (Bausoldaten) olaraq xidmət etdilər. Binanın bir hissəsi Şərqi Alman Ordusunun "Walter Ulbricht" evi olaraq da xidmət etdi.

Birləşmiş Almaniya dövründə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1990-cı ildə Almaniyanın birləşməsindən sonra ADR-nin Milli Xalq Ordusu binanı ələ keçirən Qərbi Almaniya federalına daxil oldu. Əvvəlcə binaların sökülməsi məsələsinə baxıldı, lakin daha sonra əlamətdar qorunma verildi və inkişaf etdirənlərə onu təmir etdirmək üçün vergi güzəşti verildi. Binanın hissələri 1990-dan 1992-ci ilə qədər Bundesver Hərbi Texniki Məktəbi tərəfindən istifadə edilmişdir. 1992-ci ildən 1994-cü ilə qədər binanın bir hissəsi Balkanlardan sığınacaq axtaran şəxslərin yerləşməsi üçün istifadə edilmişdir.

1993-cü ilin əvvəlindən bina boş idi və binalar çürüməyə və vandalizmə məruz qaldı. Buna istisna 1995-ci ildən 2005-ci ilə qədər müxtəlif muzeylər, xüsusi sərgilər və qalereya yerləşdirən Prora Center 3 Bloku idi. 1993–1999-cu illər arasında Avropadakı ən böyük gənclər yataqxanalarından biri olaraq xidmət etdi.

2000-ci ildən etibarən Proranın Sənəd Mərkəzi, yarmarka binalarının cənub kənarında yerləşirdi. Bu mərkəz binanın inşası və istifadəsi tarixini sənədləşdirir. Burada müzakirə edilənlər həm layihənin, həm də nasist təbliğatının mənimsənilməsidir.

Satış və yenidən inkişaf

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2004-cü ildə ərazinin bütövlükdə satılması üçün on ildən çox davam edən uğursuz cəhdlərdən sonra binanın blokları ayrı-ayrılıqda müxtəlif məqsədlər üçün satılmağa başladı.[2] 23 sentyabr 2004-cü ildə 6-cı blok, naməlum iddiaçıya 625.000 avroya satıldı.[2] 23 fevral 2005-ci ildə, Block 3, keçmiş Muzey Mile, inselbogen GmbH-yə satıldı, binanın otel olaraq istifadə ediləcəyini bildirdi. 2006-cı ilin oktyabrında 1 və 2-ci bloklar binaların dükan və mənzillərə çevrilməsi planlarını elan edən Prora Projektentwicklungs GmbH-a satıldı, lakin 1-ci blok 31 mart 2012-də hərracda yenidən satışa təqdim edildi və Berlin investoru tərəfindən 2.75 milyon avroya alındı.

Birinci blokun görünüşü

2006-cı ilin noyabr ayında Daşınmaz Əmlak üzrə Federal Agentlik 5-ci Bloku satın aldı. Federal hökumətin və Meklenburq-Vorpommern əyalətinin məalliyyə dəstəyi ilə binada gənclər yataqxanasının yaradılması planlaşdırılır. Kompleksin ən şimal hissəsində yerləşən hissəsi sonradan beş bitişik hissəyə ayrılmışdı.

2008-ci ilin sonlarında Proranın orijinal məqsədini doldurması və onu müasir bir turizm diyarına çevirməsi planları təsdiq edildi. Şura 3 min nəfərlik qonaqlıq üçün kifayət qədər yaşayış sahəsi, gənclər yataqxanası və turistlər üçün hər cür şərait yaratmağı planlaşdırdı. Yerli məsləhətçi Kerstin Kassner, Proranın sahilini "Karib sahili" ilə müqayisə etdi. Ancaq qərar bölgədəki onsuz da çox sayda turist olduğunu hiss edən Binz yerli sakinləri və Prora tarixçisi Heike Tagold, şəhərin keçmişinin onu turistlər üçün uyğun olmayan bir yerə çevirdiyini söyləyən bir şübhə ilə qarşılandı. Buna baxmayaraq, 2011-ci ildə 96 otaqda 402 çarpayılıq çoxdan planlaşdırılan böyük gənclər yataqxanası açıldı; Almaniyadakı ən böyük gənclər yataqxanasıdır və məşhur olmuşdur. Büdcə düşünən turistlərə istiqamətlənmiş obyektin mümkün genişləndirilməsi təklif edilmişdir.[10]

2010-cu ilin sentyabr ayında Alman-Avstriya investor qrupu tərəfindən 1 və 2-ci blokları yaşlılar üçün mənzil və tennis kortu və üzgüçülük hovuzu və kiçik bir ticarət mərkəzini əhatə edən 300 çarpayılıq bir otel kimi təmir etmək planları elan edildi. İnvestisiya xərcləri 100 milyon avro qiymətləndirilir.

Metropolis Marketinqi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2013-cü ildə bir Alman şirkəti "Metropole Marketing", Prora'nın yenilənməsi və bölmələri yay evləri olaraq satmaq hüququnu satın aldı.[11] Həmin il Colossus adlanan yerdəki təmirli mənzillər 700.000 avroya (900.000 $) satıldı.[5] Tamamlanma tarixi 2016-cı ilə təsadüf edildi. 2016-cı ildə Blok 1-də yeni mənzillərin birincisi açıldı. 2-ci Blokdakı Prora Solitaire hoteli 2016-cı ilin yayında vaxtında açıldı və bəzi yenidən qurulmuş mənzillər 2017-ci ilin ortalarında bu Blokda satıldı. O vaxt binaların dördü yenidən qurulma mərhələsindəydi, beşdə biri gənclər yataqxanası olaraq istifadə edildi, qalan üçü xarabalıqda qaldı.[5][12][13]

noyabr 2017 bir yeniləmə, Block 1-dəki bölmələrin (mənzillərin) əksəriyyətinin Hamburq və Berlində yaşayanlar üçün yay evləri kimi satıldığını göstərdi.[9] Bir çoxu, sahibi tərəfindən Airbnb və Homeaway[14] saytlarda qısa müddətli kirayə olaraq siyahıya alındı.

Məşhur mədəniyyətlərdə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Prora, xüsusən genişləndirmə paketi Civilization V: Cəsur Yeni Dünya (Brave New World) çərçivəsində video oyunda nümayiş etdirildi.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 archINFORM (alm.). 1994.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 "Nazi Colossus Has New Owner" (İngilis). www.dw.com. Archived from the original on 2021-12-06.
  3. ↑ Richard John Evans. The Third Reich in Power. New York: Penguin Books. 2005. 70–465. ISBN 0-14-303790-0.
  4. ↑ "Mein camp: holiday retreat for Nazis gives Germany a hangover" (İngilis). www.smh.com.au. Archived from the original on 2021-12-03.
  5. ↑ 1 2 3 "For Sale: Vacation Condos With a Nazi Past" (İngilis). www.bloomberg.com. Archived from the original on 2021-02-24.
  6. ↑ "Nazi Colossus Has New Owner". www.dw.com. Archived from the original on 2021-12-06.
  7. ↑ "Prora - Der "Koloss" von Rügen" (Almanca). www.ndr.de. Archived from the original on 2022-06-02.
  8. ↑ Louis P. Lochner. What about Germany?. New York: Dodd, Mead. 1942. səh. 32.
  9. ↑ 1 2 "Hitler's holiday camp: how the sprawling resort of Prora met a truly modern fate". 2017. Archived from the original on 2022-07-14.
  10. ↑ "Holiday camp with a Nazi past". news.bbc.co.uk. 2022-03-17 tarixində arxivləşdirilib.
  11. ↑ "Metropole expects to finish the entire restoration by 2022, though both the apartment units and the summer homes are already for sale". www.businessinsider.com. Archived from the original on 2021-03-07.
  12. ↑ "A Nazi era resort town redeveloped and open for business". www.cnbc.com. 2022-08-05 tarixində arxivləşdirilib.
  13. ↑ "Nazi holiday resort set for luxury makeover". www.telegraph.co.uk. Archived from the original on 2022-09-01.
  14. ↑ "Rentals in Prora". www.vrbo.com. 2021-03-08 tarixində arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]