Qarpız

Qarpız (lat. Citrullus) — bitkilər aləminin balqabaqçiçəklilər dəstəsinin balqabaqkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Əkilmə ərazisinə görə bostan deyil, bağça bitkisi sinfinə aiddir.

Qarpız
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superrozidlər Klad: Rozidlər Klad: Fabidlər Dəstə: Balqabaqçiçəklilər Fəsilə: Balqabaqkimilər Yarımfəsilə: Cucurbitoideae Triba: Benincaseae Cins: Qarpız
Beynəlxalq elmi adı
Citrullus Schrad., 1836[1]
Şəkil axtarışı ITIS   22355 NCBI   3653 EOL   38505

Çinin paytaxtı Pekin şəhərində Dünyada yeganə Qarpız muzeyi yerləşir. Muzeydə 600-dən çox qarpız və yemiş növləri, qarpız və yemişlərin şəkilləri sərgilənir, lakin eksponatlar həqiqi deyil, süni materialdan hazırlanmışdır. Qarpız təxminən 92% sudan ibarətdir, buna görə də isti gündə yemək çox təravətləndiricidir. Dünyada ən çox qarpız istehsal edən ölkə Çin, ondan sonra Türkiyə və İrandır. Qarpız ənənəvi olaraq yay aylarında pikniklərdə və digər açıq hava toplantılarında yeyilir. Bəzi ölkələrdə qarpızdan içkilər hazırlanır, məsələn, Meksikada agua fresca və dünyanın digər yerlərində "smoothies". Qarpız isti və günəşli iqlimlərdə yetişdirilən isti mövsüm məhsuludur, böyüməsi üçün bol su tələb olunur.

Qarpız əsasən sidik ifrazı sistemi üçün faydaları məhsul hesab olunur. Lakin bu şirin giləmeyvənin digər də çoxsaylı faydaları var.

• Azkalorili və qidalı liflərlə zəngin olan qarpız insanı tox saxlayır və arıqlamağa yardım edir.
• Likopinlə zəngin olan qarpız orqanizmə çox yaxşı xərçəng əleyhinə təsir edir və xüsusilə orqanizmi həzm sistemi xərçəngindən qoruyur.
• Likopin orqanizmdə “pis” xolesterinin səviyyəsini aşağı salır, damarları təmizləyir.
• Qarpızın tərkibində olan faydalı maddələr damarları genişləndirir və təzyiqi aşağı salmağa yardım edir.
• Qarpız güclü iltihabəleyhinə təsirə malikdir.
• Sitrullinlə zəngin olduğundan qarpız əzələ ağrılarını azaldır.
• A və C vitaminləri sayəsində qarpız dərini cavan və sağlam edir.

• Qarpız kəsilməzdən əvvəl suda mütləq yaxşıca yuyulmalıdır. Torpaqda yetişdirildiyi üçün qarpızın qabığı çirkli olur. Qarpızın qabığını yemək heç məsləhət görülmür.^[2]
• Əzilmiş, zədələnmiş və qabığı kəsikli qarpızları almaqdan çəkinin.^[3][4]
• Kəsilmiş qarpız 2 günə qədər soyuducuda hava keçirməyən qabda saxlanıla bilər.^[5]
• Qarpız isti havalarda otaq temperaturunda tərk edildikdə tez xarab ola bilər.
• Turş və qəribə qoxusu olan qarpızları atın.

• Citrullus colocynthis
• Citrullus ecirrhosus
• Citrullus lanatus
• Citrullus naudinianus