Qolgi metodu

Qolgi texnikası ilə boyanmış insan neokortikal piramidal neyron. Soma üzərində şaquli uzanan apikal dendritə və hüceyrə gövdəsinin əsasından yan tərəfə yayılan çoxsaylı bazal dendritlərə diqqət yetirin.
Camillo Qolgi tərəfindən gümüş nitrat üsulu ilə boyanmış bir hipokampus
Santiago Ramón İ Kajal tərəfindən serebellar korteksdə Purkinje hüceyrəsinin çəkilməsi, incə detalları aşkar etmək üçün Qolgi boyama texnikasının gücünü nümayiş etdirir.

Qolgi metodu (üsulu) — işıq mikroskopiyası altında sinir toxumasını görüntüləmək üçün istifadə edilən gümüş rəngləmə üsulu. Metod 1873-cü ildə bu üsulla çəkilmiş ilk fotoşəkili nəşr edən italyan həkim və alim Kamillo Qolgi tərəfindən kəşf edilmişdir.[1]

Əvvəlcə Qolgi qara reaksiyası (la reazione nera) adlanırdı sonra daha çox Qolgi ləkəsi və nəhayət Qolgi üsulu kimi tanındı.

Qolgi boyanması ispan neyroanatomu Santiaqo Ramón i Kajal (1852-1934) tərəfindən sinir sisteminin təşkili ilə bağlı bir sıra yeni faktlar aşkar etmək üçün istifadə edilmişdir ki, bu da neyronların öyrənilməsinin yaranmasına kömək etmişdi. Nəhayət, Ramon i Kajal "ikiqat emprenye" ​​adlandırdığı üsulu tətbiq edərək texnikanı təkmilləşdirdi. Bu gün də istifadə olunan Ramon i Kajal boyama texnikası Kajal boyanması adlanır.

Mexanizmi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sinir toxuması hüceyrələri sıx şəkildə yığılır və bütün hüceyrələri rəngləyərkən onların quruluşu və əlaqələri haqqında az məlumat əldə etmək olar. Bundan əlavə, neyron aksonları və dendritlər də daxil olmaqla sinir hüceyrələrinin incə sap kimi prosesləri adi rəngləmə üsulları ilə görünməyəcək qədər nazik və şəffafdır.

Qolgi metodu məhdud sayda hüceyrəni bütünlüklə boyayır. Bunun baş vermə mexanizmi hələ də tam məlum deyil.[2] Hüceyrə soması kimi dendritlər açıq-aydın qəhvəyi və qara rəngə boyanıb və onlar bütün uzunluğu boyunca izlənilə bilər. Bu da neyroanatomlara neyronlar arasındakı əlaqələri izləməyə və beynin və onurğa beyninin bir çox hissələrinin mürəkkəb şəbəkə quruluşunu görməyə imkan verir.

Qolgi boyanması aldehidlə sabitlənmiş sinir toxumasını kalium dikromat və gümüş nitrat ilə hopdurmaqla əldə edilir. Bu şəkildə boyanmış hüceyrələr gümüş xromatın mikrokristallaşması ilə doldurulur.

Texnikası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

SynapseWeb[3]-ə görə, bu, Qolgi boyama texnikası üçün reseptdir:

  1. Formaldehidlə sabitlənmiş (və ya paraformaldehid-qlutaraldehid-perfused) beyin toxumasının blokunu (təxminən 10x5 mm) 2 gün ərzində 2% sulu kalium dikromatına salıb saxlamaq.
  2. Bloku filtr kağızı ilə qısa müddətə qurutmaq.
  3. Bloku növbəti 2 gün gümüş nitratın 2% sulu məhlulunada saxlamaq.
  4. Bölmələri təxminən 20-100 µm qalınlığında kəsmək.
  5. Etanolda tez susuzlaşdırmaq, təmizləmək və yerləşdirmək (məsələn, Depeks və ya Entalanda).

O vaxtdan bu texnika nümunəni qızıl xlorid, sonra oksalat turşusuna batıraraq, gümüşün natrium tiosulfatla çıxarılması ilə gümüş çöküntüsünü qızılla əvəz etmək üçün təkmilləşdirilmişdir. Bu, kiçik qızıl hissəcikləri ilə işarələnmiş ultrastruktur detallarla daha incə strukturu qoruyur.[4]

Sitat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ramon i Kajal Qolgi metodu haqqında demişdi:

Xrom-gümüş reaksiyasının möcüzəvi açılış gücünü və onun kəşfindən qaynaqlanan elm aləmində heç bir həyəcanın olmamasını öz gözlərimlə görüb təəccübləndiyimi bildirdim.
Recuerdos de mi vida, Cilt. 2, Elmi işin tarixi. Madrid: Mine, 1917, s. 76.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Finger, Stanley. Origins of neuroscience : a history of explorations into brain function. Oxford University Press. 1994. 45. ISBN 9780195146943. OCLC 27151391. In 1873, Golgi published the first brief but "adequate" picture of la reazione nera (the black reaction), which showed the whole nerve cell, including its cell body, axon, and branching dendrites.
  2. ↑ Nicholls, J. G. From neuron to brain. Sinauer Associates. 2001. 5. ISBN 0878934391.
  3. ↑ Spacek, J., Fiala, J. "Visualization of Dendritic Spines". SynapseWeb. 2002-06-28. 2010-06-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-06-17.
  4. ↑ "Home – Springer". 2013-01-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]