Qreyam Torpağı

Qreyam Torpağı
Qreyam Torpağı
	ing. "Graham Land"
	Bayraq
	66°00′ c. e. 63°30′ q. u.HGYO
Ölkə	Antarktida
	Xəritəni göstər/gizlə Qreyam Torpağı
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qreyam Torpağı (ing. Graham Land) — Antarktik yarımadasının şimal sahili boyunca Ceremi burnu ilə Eqessiz burnu arasında yerləşir. Onun uzunluğu 1200 km, qərbdən şərqə eni isə 200 km təşkil edir. Yarımadanın şimal hissəsi Qream Topağı (68 - 63-cü paralelər arası), cənubu isə (74 - 68-ci paralellər arası) Palmer Topağı adlanır.

Qreyam Torpağının şimal hissəsi 130 km məsafədə Triniti yarımadası adlanır. Qreyam Torpağının şimal nöqtəsi Praym-Hed burnudur. Burun həm də Antarktida materikinin ən ucqar şimal nöqtəsi hesab edilir. Bura Cənubi Amerikaya ən yaxın ərazidir. Qreyam Torpağı qərbdən Bellinshauzen dənizi, şimaldan Skotia dənizi, şərqdən isə Ueddell dənizi ilə əhatələnir. Qreyam Torpağı cənubdan Palmer Torpağı ilə sərhədlənir.

Tarix

Topaq ilk dəfə 1832-ci ildə Britaniya Antarktika ekspedisiyasının rəhbəri Con Bisko^[1] tərəfindən Ceyms Qreyamın şərəfinə adlandırılmışdır. 1934-1937-ci illərdə səmadan aparılan çəkilişlər onu göstərmişdir ki, ərazi heç də ayrı bir ərazi deyil^[2]. 1961-ci ilə qədər SSRİ, Almaniya və Böyük Britaniya coğrafi xəritələrində ərazi Antarktik yarımadası, ABŞ xəritələrində Palmer Torpağı, Çililərin xəritəsində Berbardo O'Hiqqins Topağı, Argentinaya məxsus xəritələrdə isə San-Martin Torpağı adlandırılırdı. Sakit okean elmi konfransında ərazi Qreyam Topağı olaraq adlandırılır.

Status

Siyasi baxımdan bölgə mübahisəli ərazi kimi qeydə alınmışdır. Əraziyə 1908-ci ildən Böyük Britaniya, 1940-cı ildən Çili, 1943-cü ildən isə Argentina iffia edir. 1961-ci ildə qəbul olunan Antarktida haqqında konvensiyaya görə bütün iddualar dondurulmuşdur^[3].

Qütb stansiyası

Qreyam Torpağı və onun yaxınlığında yerləşən adalarda dünyanın bir çox ölkələrinin qütb stansiyaları fəaliyyət görtərir. Stansiyalara misal kimi General-Bernado-O'Hiqqins (Çili), Bellinshauzen (Rusiya), Komandante Ferras (Braziliya), Rotera (Böyük Britaniya), San-Martin (Argentina), Marambio (Argentina), Esperansa (Argentina), Kapitan-Artura-Prat (Çili), Аrstovski (Polşa), Palmer (США), Çançen (Çin), Akademik Bernadski (Ukrayna).

Argentinaya məxsus olan «Esperansa» stansiyasında 1978-ci ildə Antarktida tarixində ilk dəfə insan doğulmuşdur (Emilio Palma)^[4].

İstinadlar

↑ Scott, Keith. The Australian Geographic book of Antarctica. Terrey Hills, New South Wales: Australian Geographic. 1993. 114–118. ISBN 1-86276-010-1.
↑ McGonigal, David. Antarctica: Secrets of the Southern Continent. London: Frances Lincoln Ltd. 2009. ISBN 0-7112-2980-5.
↑ Antarktida Arxivləşdirilib 2014-10-28 at the Wayback Machine.
↑ "Born Freezing: Meet Antarctica's First Citizen". WebEcoist. 2012-06-25 tarixində arxivləşdirilib.

[aga1-1] Scott, Keith. The Australian Geographic book of Antarctica. Terrey Hills, New South Wales: Australian Geographic. 1993. 114–118. ISBN 1-86276-010-1.

[McGonigal-2] McGonigal, David. Antarctica: Secrets of the Southern Continent. London: Frances Lincoln Ltd. 2009. ISBN 0-7112-2980-5.

[rae2-3] Antarktida Arxivləşdirilib 2014-10-28 at the Wayback Machine.

[citizen-4] "Born Freezing: Meet Antarctica's First Citizen". WebEcoist. 2012-06-25 tarixində arxivləşdirilib.

[1]

[2]

[3]

[4]