Ribes biebersteinii
Qayalıq qarağatı (lat. Ribes petraeum) — bitkilər aləminin daşdələnçiçəklilər dəstəsinin motmotukimilər fəsiləsinin qarağat cinsinə aid bitki növü.
| Qayalıq qarağatı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Qayalıq qarağatı |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qafqaz və Kiçik Asiyada yayılmışdır. Subalp zolağında, dağ zonasının meşələrində, qayalarda və çayların ətrafında bitir.
Botaniki təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hündürlüyü 3 m-ə qədər olan koldur. Budaqları açıq rəngdə, çılpaqdır. Qabığı boz, əvvəlcə hamar, sonradan ensiz zolaqlarla çatlayandır. Yarpaqları nazik, 5 dilimli, uzunluğu 10 sm, eni 13 mm, qaidəsi dərin ürəkvari, hər iki tərəfdən çılpaq, bəzən alt tərəfdən tüklüdür. Salxımın uzunluğu 4-12 sm, əvvəlcə üfüqi halda, meyvələrdə isə salxımdır. May-iyun aylarında çiçəkləyir. Çiçəklərin uzunluğu 5–6 mm, sayı 12-50-yə qədər, ləçəkləri tünd qırmızı rəngdədir. Çiçək saplağının uzunluğu 2–3 mm-dir. Sütuncuğu enli-konusvari, uzunluğu 2 mm-ə qədərdir. Yumurtalığı yarımaşağıdır. Meyvələri xırda, diametri 6–7 mm, girdə, qırmızı, iyulda yetişir. 5 yaşından meyvə verir, giləmeyvələri iyulun ikinci yarısında yetişir. Toxum və qələm vasitəsilə artırılır. Həşəratlarla tozlanır.
Ekologiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Dağ qurşaqlarında, meşə ətraflarında, daşlı-qayalı sahələrdə bitir. Qışadavamlıdır.
Azərbaycanda yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Böyük və Kiçik Qafqazda, Naxçıvanda geniş yayılmışdır. Oğuz rayonunda "Xalxal başı" ərazisində, Quruçayın sol sahilində qarışıq meşələrdə üstünlük təşkil edir.
İstifadəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Meyvələri yeməli, dadı turşdur, jele və içkilərin düzəldilməsi üçün istifadə olunur. Giləmeyvələrində çox miqdarda vitaminlər, mikroelementlər və bioloji fəal maddələr vardır. P və C vitaminləri ilə birlikdə ürək-damar xəstəliklərinin müalicəsində istifadə edilir.