Ruhi Tuna
Ruhi Tuna (23 dekabr 1965, Məlikan, Şərqi Azərbaycan ostanı – 30 oktyabr 2021, Toronto) ― azərbaycanlı heykəltaraş, rəssam. O, 7 il İranda həbsdə olduqdan sonra Türkiyəyə getmiş, 8 il burada fəaliyyət göstərdikdən sonra isə Kanadaya köçmüşdür.[1] Bütün fəaliyyəti boyunca onlarla tarixi şəxsiyyətə həsr edilmiş yüzlərlə heykəl düzəldib. Təkcə Türkiyədə Atatürkə qoyulmuş 300-dən çox heykəl və büstün müəllifidir.[2][3]
| Ruhi Tuna | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 23 dekabr 1965 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 30 oktyabr 2021 (55 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Milliyyəti | Azərbaycan türkü |
| Fəaliyyəti | heykəltaraş |
| Təhsili | |
Haqqında
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ruhi Tuna 23 dekabr 1965-ci ildə Məlikkəndidə anadan olub. Kiçik yaşlarından rəssamlıqla məşğul olub. Azərbaycanın muxtariyyət istəyini simvollaşdıran bir karikatura çəkdiyi üçün həbs edilir. 7 il İran həbsxanalarında məhbus həyatı yaşayıb. İlk dəfə Qoşaçayda həbsdə olduğu müddətdə heykəltaraşlıqla məşğul olmağa başlayıb.[1] Həbsdən çıxdıqdan sonra da heykəltaraş kimi fəaliyyətini davam etdirib. Təbrizdə Məhəmməd Hüseyn Şəhriyara və Kəleybərdə Nəbatiyə qoyulmuş heykəllərin müəllifidir.[4] Həbsdən azad olunsa da təqiblərə məruz qaldığı üçün 1999-cu ildə Türkiyəyə köçüb. Burada yaşadığı dövrdə onlarla tarixi şəxsiyyətin heykəlini hazırlayıb. Təkcə Türkiyədə qoyulmuş Atatürkün 300-dən çox heykəlinin müəllifidir.[3] Bundan başqa Türkiyənin Hacıbektaş şəhərində Yeddi Ulu Ozana qoyulmuş 7 heykəlin[5] və Niğdə şəhərində qoyulmuş 21 heykəllik Türk böyükləri heykəllər kompleksinin müəllifidir.[6] Aralarında Şah İsmayıl Xətai, Nadir şah, Ağa Məhəmməd şah Qacar və Atatürkün də heykəli olan bu 22 heykəllik kompleks[7] 2013-cü ildə heç bir səbəb göstərilmədən yerindən götürülüb.[8][9]
2006-cı ildə Türkiyədə vətəndaşlıq ala bilmədiyi üçün həyat yoldaşı Rima Muhitova ilə birlikdə Kanadaya köçüb.[10] Burada York Universitetində vizual incəsənət, Rayerson Universitetində isə musiqi təhsili alıb.[11] Kanadada yaşadığı dövrdə Məhəmməd Füzulinin, Nadir Şahın, Pir Sultan Abdalın, Hacı Bektaş Vəlinin, Əlişir Nəvainin, Üzeyir Hacıbəyovun, Salavat Yulayevin,[12] Əbülfəz Elçibəyin eləcə də Türk dünyasının onlarla şəxsiyyətinin heykəllərini hazırlayıb.[13]
30 oktyabr 2021-ci ildə Kanadadada mədəaltı vəzi xərçəngindən dünyasını dəyişib.[14]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 "Ruhi Tuna həyatla vidalaşdı" (az.). etekyazi.com. 31.10.2021. 31.10.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ "Gabriel Ruhi Tuna" (türk). perfectgazete.com. 14.05.2019. 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ 1 2 Turqut. "Ruhi Tuna: «İranda Azərbaycan türkləri incəsənət baxımından da ayrı-seçkiliyə məruz qalırlar»" (az.). davam.az. 21.01.2013. 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ Insafəli Hidayət. "Azərbaycanlı heykəltaraş onlarla tarixi şəxsiyyətin heykəlini yaradıb" (az.). amerikaninsesi.org. 27.12.2010. 03.03.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ "Hacıbektaş tarihi yerler" (türk). hacibektas.com. 03.03.2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ "Niğde'ye Türk devleti kurucularının heykeli dikildi" (türk). gazetevatan.com. 05.12.2006. 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ Arslan Bulut. "Kanada'dan mektup var!" (türk). yenicaggazetesi.com.tr. 07.06.2013. 04.11.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ "Bir bu eksikti o da oldu!" (türk). sozcu.com.tr. 05.05.2013. 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ Selim Gökel. "Sanatçı Ruhi Tuna 'nın Heykellerinin Kaldırılmasına Tepkisi" (türk). borhaber.net. 06.05.2013. 14.09.2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ Ülker İmge Koca. "Heykeltıraş- ressam Ruhi Tuna'ya pankreas kanseri teşhisi kondu" (türk). millidusunce.com. 15.06.2021. 15.06.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ "Gabriel Ruhi Tuna kimdir? Neden öldü?" (türk). yenicaggazetesi.com.tr. 31.10.2021. 31.10.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ Farida Samerkhanova. "The 265th anniversary of the national Bashkir hero Salavat Yulaev was celebrated in Canada" (ingilis). tatar-congress.org. 17.06.2019. 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ "Azərbaycanlı heykəltaraş onlarla tarixi şəxsiyyətin heykəlini yaradıb / Ruhi Tunanın hazırda üzərində işlədiyi ən böyük layihə Cənubi Azərbaycanı üçün bir səyyar heykəl muzeyi hazırlamaqdır" (az.). anl.az. 18.01.2011. 2021-11-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.
- ↑ "Təbrizli heykəltaraş Ruhi Tuna vəfat edib" (az.). amerikaninsesi.org. 01.11.2021. 04.11.2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.11.2021.