Rust (proqramlaşdırma dili)

Rust performansı, tip təhlükəsizliyini və paralelliyi vurğulayan çoxparadiqmalı, ümumi təyinatlı proqramlaşdırma dili. O, yaddaş təhlükəsizliyini təmin edir - bütün istinadların zibil toplayıcının istifadəsini və ya yaddaş üçün təhlükəsiz dillərdə mövcud olan istinadların hesablanmasına ehtiyac olmadan etibarlı yaddaşa işarə etməsini təmin edir. Eyni zamanda yaddaş təhlükəsizliyini təmin etmək və paralel məlumat yarışlarının qarşısını almaq üçün onun "yoxlayıcısı" kompilyasiya zamanı proqramdakı bütün istinadların obyekt ömrünü izləyir. Rust statik tiplər, dəyişməzlik, daha yüksək səviyyəli funksiyalar və cəbri məlumat növləri daxil olmaqla, funksional proqramlaşdırmadan ideyalar götürür. Sistem proqramlaşdırması üçün populyarlardır.[5][6]

Rust
Loqonun şəkli
Paradiqmalar Obyekt yönümlü proqramlaşdırma
Yaradılma tarixi 2006[1][3]
Tərtibatçılar Mozilla[1]
Fayl sonluğu .rs
Sonuncu versiyası
Təsirlənib C++[4], C#[4], Haskell[4], OCaml[4], Ruby[4], Scheme[4], Swift[4]
Platforma Microsoft Windows, Linux, macOS, FreeBSD, iOS, Android, kross-platforma, WebAssembly
rust-lang.org
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Proqram tərtibatçısı Qreydon Hoar 2006-cı ildə Mozilla Research-də işləyərkən şəxsi layihə kimi Rust-u yaratdı. Mozilla 2009-cu ildə layihəyə rəsmi sponsorluq etmişdir. 2015-ci ilin may ayında ilk stabil buraxılışdan bəri Rust Amazon, Discord, Dropbox, Facebook (Meta), Google,(Alphabet) və Microsoft kimi şirkətlər tərəfindən istifadə edilmişdir. 2022-ci ilin dekabrında o, Linux nüvəsinin inkişafında istifadə olunan C və Assembly dillərindən başqa ilk dil oldu.

Rust daha sonra yeni bir dil kimi böyüməsi ilə məşhurlaşdı[7] və akademik proqramlaşdırma dilləri tədqiqatının mövzusu oldu.[8]

Tarixçə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənşəyi (2006–2012)

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mozilla Fondunun baş qərargahı Mountain View, Kaliforniya

Rust, 2006-cı ildə Mozilla Research əməkdaşı Qreydon Hoar tərəfindən yaradılan şəxsi layihədən yaranıb. Mozilla 2010-cu ildə Mozilla tərəfindən rəsmi olaraq elan edilən Servo[9] adlı eksperimental brauzer mühərrikinin davam edən inkişafının bir hissəsi kimi 2009-cu ildə layihəyə sponsorluq etməyə başladı.[10] Həmin il ərzində işOCaml-da yazılmış ilkin kompilyatordan Rust-da yazılmış LLVM əsasında self-hostinq kompilyatora keçdi. Yeni Rust kompilyatoru 2011-ci ildə özünü uğurla kompilyasiya etdi.[9]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 https://prev.rust-lang.org/id-ID/faq.html.
  2. ↑ Announcing Rust 1.79.0. 2024.
  3. ↑ Rust Essentials (ing.). first P. 1.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Influences - The Rust Reference (ing.).
  5. ↑ Eshwarla, Prabhu. Practical System Programming for Rust Developers: Build fast and secure software for Linux/Unix systems with the help of practical examples (ingilis). Packt Publishing Ltd. 2020-12-24. ISBN 978-1-80056-201-1. 2023-05-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-08.
  6. ↑ Blandy, Jim; Orendorff, Jason. Programming Rust: Fast, Safe Systems Development (ingilis). "O'Reilly Media, Inc.". 2017-11-21. ISBN 978-1-4919-2725-0. 2023-05-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-08.
  7. ↑ "Rust". TIOBE.com. March 3, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-15.
  8. ↑ "Computer Scientist proves safety claims of the programming language Rust". EurekAlert! (ingilis). February 24, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-05-15.
  9. ↑ 1 2 Avram, Abel. "Interview on Rust, a Systems Programming Language Developed by Mozilla". InfoQ (ingilis). 2012-08-13. 2013-07-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-14.
  10. ↑ Asay, Matt. "Rust, not Firefox, is Mozilla's greatest industry contribution". TechRepublic (ingilis). 2021-04-12. 2023-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-07.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]