Südləyənkimilər

Südləyənkimilər
Südləyənkimilər
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Malpigiyaçiçəklilər Fəsilə: Südləyənkimilər
Beynəlxalq elmi adı
	Euphorbiaceae Juss., 1789[…];
ITIS	28031
NCBI	3977
EOL	4198
FW	53786

Südləyənkimilər (lat. Euphorbiaceae) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinə aid bitki fəsiləsi.

Südləyənkimilər fəsiləsinə əsasən Afrika, Cənubi Amerika və Cənubi və Cənub Şərqi Asiyanın tropik və subtropik zonalarında yayılan 300-ə qədər cins daxildir. Həyat formaları son dərəcə rəngarəngdir. Ağac kol və lianlarla yanaşı kaktuslara bənzəyən gövdəli sukkulentlər, su bitkiləri və otlar da təsadüf edilirlər. Fəsilənin nümayəndələrinin təqribən 3-də 1-də, bəzən zəhərli olan südəbənzər şirə (lateks) vardır. Yarpaqlar növbəlidir, bəzən qarşılıqlı və ya topa şəklində yerləşmişlər, sadədirlər, nadirən mürəkkəb olub, yarpaqaltlığına malikdirlər, bəzən də tikanlara çevrilmişlər. Çiçəklər ayrıcinslidir, aktinomorfdur, çətirşəkilli süpürgəyəbənzər və ya sünbülşəkilli çiçəkqrupunda toplanmışlar. Birevli və ya ikievli bitkilərdir. Çiçəkyanlığı zəif inkişaf etmişdir, əksərən kasacığabənzərdir, nadirən ikiqatdır, beşüzvlüdür. Erkək çiçəklərdə erkəkciklərin sayı birdən qeyri-müəyyən saya qədərdir. Dişi çiçəyin gineseyi bitişmiş 3 ədəd meyvəyarpağından təşkil olunmuşdur, sütuncuqlar sərbəstdir və ya əsasında bitişmişlər, əksərən ikidilimlidirlər, hər sütüncuqda 1 neçə dişicikağızı ola bilər. Meyvəsi senokarpdır. Toxumlar xeyli iridir,zəngin endospermə və düzquruluşlu rüşeymə malikdirlər.

Fəsilənin nümayəndələrindən Braziliya heveyasını (Hevea brasiliensis) və südləyənin (Euphorbia) çox sayda növlərini göstərmək olar. Braziliya heveyasının südəbənzər şirəsindən kauçuk alırlar, südləyənin növləri isə bəzək bitkisi kimi bəzən becərilirlər. Gənəgərçək və sekurineqa bitkiləri tibbi əhəmiyyətə malikdirlər.

Cinsləri

Akalif (Acalypha L.)
Acidocroton Griseb.
Acidoton Sw.
Actinostemon Mart. ex Klotzsch
Adelia L.
Adenochlaena Boivin ex Baill.
Adenocline Turcz.
Adenopeltis Bertero ex A.Juss.
Adenophaedra (Müll.Arg.) Müll.Arg.
Adriana Gaudich.
Afrotrewia Pax & K.Hoffm.
Agrostistachys Dalzell
Alchornea Sw.
Alchorneopsis Müll.Arg.
Yağlıağac (Aleurites J.R.Forst. & G.Forst.)
Algernonia Baill.
Alphandia Baill.
Amperea A.Juss.
Amyrea Leandri
Angostylis Benth.
Annesijoa Pax & K.Hoffm.
Anomostachys (Baill.) Hurus.
Anthostema A.Juss.
Aparisthmium Endl.
Argomuellera Pax
Argythamnia P.Browne
Astraea Klotzsch
Astrococcus Benth.
Aubletiana J.Murillo
Avellanita Phil.
Balakata Esser
Baliospermum Blume
Baloghia Endl.
Benoistia H.Perrier & Leandri
Bernardia Houst. ex Mill.
Bertya Planch.
Beyeria Miq.
Bia Klotzsch
Blachia Baill.
Blumeodendron (Müll.Arg.) Kurz
Bocquillonia Baill.
Bonania A.Rich.
Borneodendron Airy Shaw
Bossera Leandri
Botryophora Hook.f.
Brasiliocroton P.E.Berry & Cordeiro
Calycopeplus Planch.
Caperonia A.St.-Hil.
Caryodendron H.Karst.
Cavacoa J.Léonard
Cephalocroton Hochst.
Cephalocrotonopsis Pax
Cephalomappa Baill.
Cheilosa Blume
Chiropetalum A.Juss.
Chlamydojatropha Pax & K.Hoffm.
Chondrostylis Boerl.
Chrozophora Neck. ex A.Juss.
Cladogelonium Leandri
Cladogynos Zipp. ex Span.
Claoxylon A.Juss.
Claoxylopsis Leandri
Cleidiocarpon Airy Shaw
Cleidion Blume
Clonostylis S.Moore
Cnesmone Blume
Cnidoscolus Pohl
Cocconerion Baill.
Codiaeum Rumph. ex A.Juss.
Colliguaja Molina
Colobocarpos Esser & Welzen
Conceveiba Aubl.
Conosapium Müll.Arg.
Kroton (Croton L.)
Crotonogyne Müll.Arg.
Crotonogynopsis Pax
Cyrtogonone Prain
Cyttaranthus J.Léonard
Dalechampia Plum. ex L.
Dalembertia Baill.
Dendrocousinsia Millsp.
Dendrothrix Esser
Deutzianthus Gagnep.
Dichostemma Pierre
Discoclaoxylon (Müll.Arg.) Pax & K.Hoffm.
Discocleidion Pax & K.Hoffm.
Discoglypremna Prain
Ditaxis Vahl ex A.Juss.
Ditrysinia Raf.
Ditta Griseb.
Dodecastigma Ducke
Doryxylon Zoll.
Droceloncia J.Léonard
Dysopsis Baill.
Elateriospermum Blume
Endospermum Benth.
Enriquebeltrania Rzed.
Epiprinus Griff.
Erismanthus Wall. ex Müll.Arg.
Erythrococca Benth.
Südləyən (Euphorbia L.)
Excoecaria L.
Falconeria Royle
Fontainea Heckel
Garcia Vahl ex Rohr
Garciadelia Jestrow & Jiménez Rodr.
Gitara Pax & K.Hoffm.
Givotia Griff.
Glycydendron Ducke
Gradyana Athiê-Souza, A.L.Melo & M.F.Sales
Grimmeodendron Urb.
Grossera Pax
Gymnanthes Sw.
Haematostemon Pax & K.Hoffm.
Hamilcoa Prain
Hancea Seem.
Hevea Aubl.
Hippomane L.
Homalanthus A.Juss.
Homonoia Lour.
Hura L.
Hylandia Airy Shaw
Incadendron K.Wurdack & Farfán
Yatrofa (Jatropha L.)
Joannesia Vell.
Karima Cheek & Riina
Klaineanthus Pierre ex Prain
Koilodepas Hassk.
Lasiococca Hook.f.
Lasiocroton Griseb.
Leeuwenbergia Letouzey & N.Hallé
Leidesia Müll.Arg.
Leucocroton Griseb.
Lobanilia Radcl.-Sm.
Mabea Aubl.
Macaranga Thouars
Mallotus Lour.
Manihot Mill.
Manniophyton Müll.Arg.
Maprounea Aubl.
Mareya Baill.
Mareyopsis Pax & K.Hoffm.
Megistostigma Hook.f.
Melanolepis Rchb.f. & Zoll.
Zöhrəotu (Mercurialis L.)
Micrandra Benth.
Micrandropsis W.A.Rodrigues
Micrococca Benth.
Microstachys A.Juss.
Mildbraedia Pax
Monotaxis Brongn.
Moultonianthus Merr.
Myricanthe Airy Shaw
Nealchornea Huber
Necepsia Prain
Neoboutonia Müll.Arg.
Neoguillauminia Croizat
Neoscortechinia Pax
Neoshirakia Esser
Oligoceras Gagnep.
Omphalea L.
Ophellantha Standl.
Ophthalmoblapton Allemão
Orfilea Baill.
Ostodes Blume
Pachystroma Müll.Arg.
Pachystylidium Pax & K.Hoffm.
Pantadenia Gagnep.
Paracroton Miq.
Paranecepsia Radcl.-Sm.
Pausandra Radlk.
Philyra Klotzsch
Phyllanoa Croizat
Pimelodendron Hassk.
Plagiostyles Pierre
Platygyna P.Mercier
Pleradenophora Esser
Plukenetia L.
Podadenia Thwaites
Pseudagrostistachys Pax & K.Hoffm.
Pseudosenefeldera Esser
Ptychopyxis Miq.
Pycnocoma Benth.
Radcliffea Petra Hoffm. & K.Wurdack
Reutealis Airy Shaw
Rhodothyrsus Esser
Ricinocarpos Desf.
Ricinodendron Müll.Arg.
Gənəgərçək (Ricinus L.)
Rockinghamia Airy Shaw
Romanoa Trevis.
Sagotia Baill.
Sampantaea Airy Shaw
Sandwithia Lanj.
Sapium Jacq.
Schinziophyton Hutch. ex Radcl.Sm.
Sclerocroton Hochst.
Sebastiania Spreng.
Seidelia Baill.
Senefeldera Mart.
Senefelderopsis Steyerm.
Shirakiopsis Esser
Shonia R.J.F.Hend. & Halford
Spathiostemon Blume
Spegazziniophytum Esser
Speranskia Baill.
Sphaerostylis Baill.
Sphyranthera Hook.f.
Spirostachys Sond.
Stillingia L.
Strophioblachia Boerl.
Sumbaviopsis J.J.Sm.
Suregada Roxb. ex Rottler
Syndyophyllum K.Schum. & Lauterb.
Tannodia Baill.
Tapoides Airy Shaw
Tetrorchidium Poepp.
Thyrsanthera Pierre ex Gagnep.
Tragia Plum. ex L.
Tragiella Pax & K.Hoffm.
Triadica Lour.
Trigonostemon Blume
Tritaxis Baill.
Tsaiodendron Y.H.Tan, H.Zhu & H.Sun
Vaupesia R.E.Schult.
Vernicia Lour.
Wetria Baill.
Zuckertia Baill.

İstinadlar

Həmçinin bax

[_623bbb595a231d24-1] Angiosperm Phylogeny Group An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III (ing.). // Botanical Journal of the Linnean Society / M. F. Fay Wiley-Blackwell, Linnean Society of London, OUP, 2009. Vol. 161, Iss. 2. P. 105–121. ISSN 0024-4074; 1095-8339 doi:10.1111/J.1095-8339.2009.00996.X

[_cb77368b153c7096-2] Appendix IIB: Conserved and rejected names of families of bryophytes and spermatophytes. // International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Shenzhen Code) / red. N. J. Turland, J. H. Wiersema, F. Barrie, V. Qreuter, D. L. Hawksworth, P. S. Herendeen, S. Knapp, W. Kusber, D. Z. Li, K. Marhold və b. 2018. ISBN 978-3-946583-16-5

[1]

[2]