Səmərəli bazar hipotezi

Səmərəli bazar hipotezi (ing. efficient market hypothesis, EMH) — bütün əhəmiyyətli məlumatların qiymətli kağızların bazar qiymətində dərhal və tam əks olunduğu fərziyyə. Effektiv bazar fərziyyəsinin zəif, orta və güclü formaları var. Bu fərziyyə amerikalı iqtisadçı Yucin Fama tərəfindən tərtib edilmişdir[1].

Səmərəli bazar fərziyyəsi aşağıdakı kimi formalaşdırıla bilər: bazar hər hansı bir məlumatla bağlı o zaman səmərəli olur ki, o, aktivin qiymətində dərhal və tam əks olunsun.

Bazar səmərəliliyinin üç forması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bazar səmərəliliyinin üç formasını ayırmaq adətdir[2]:

  • səmərəliliyin zəif forması, əgər bazar aktivinin dəyəri bu aktivlə bağlı keçmiş məlumatları tam əks etdirirsə (hazırda bazarın keçmiş vəziyyəti, ilk növbədə valyuta məzənnəsinin dinamikası və ticarətin həcmi haqqında ictimai məlumat, maliyyə aktivi);
  • səmərəliliyin orta forması, əgər bazar aktivinin dəyəri təkcə keçmişdə deyil, həm də ictimai məlumatları (hazırda ictimailəşən, cari mətbuatda verilən cari məlumatlar, şirkətlərin hesabatları, dövlət rəsmilərinin çıxışları, analitik proqnozlar) tam əks etdirirsə. və s.);
  • səmərəliliyin güclü forması, əgər bazar aktivinin dəyəri bütün məlumatları - keçmiş, ictimai və daxili məlumatları (rəsmi mövqeyə və ya digər hallara görə dar bir dairəyə məlum olan insayder məlumatları) tam əks etdirirsə[3].

Bazar köpüyü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Maliyyə bazarlarının real davranışı ilə səmərəli bazar fərziyyəsi arasında empirik uyğunsuzluq[4].

Effektiv bazar nəzəriyyəsi bazar baloncuklarının mövcudluğunu inkar edir. Yəni, fərziyyəyə görə, bazarda bütün qiymətlər mövcud məlumat və ondan əldə edilə bilən fərziyyələrlə bağlıdır. Qeyri-müəyyən hadisələr üçün qiymətlərə onların baş vermə ehtimalının mümkün olan ən yaxşı təxminləri daxil edilməlidir.

Bununla belə, bir sıra hallar məlumdur ki, bazar heç bir radikal yeni məlumat almadan aktivin baxışını qəfil dəyişib. Bu vəziyyət adətən sonradan bazar köpüyü adlanır. XX əsrdə baloncuklar görünməyə davam edir, bu da bazar iştirakçılarının ən azı bir hissəsinin tamamilə rasional olmadığını göstərir, bu da bazarı ən azı qismən səmərəsiz edir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Fama, Eugene. "Efficient Capital Markets: A Review of Theory and Empirical Work". Journal of Finance. 25 (2). 1970: 383–417. doi:10.2307/2325486. JSTOR 2325486.
  2. ↑ Mandelbrot, Benoit. "The Variation of Certain Speculative Prices". The Journal of Business. 36 (4). January 1963: 394. doi:10.1086/294632. ISSN 0021-9398.
  3. ↑ Schwert, G. William. "Anomalies and market efficiency". Handbook of the Economics of Finance. 2003. doi:10.1016/S1574-0102(03)01024-0.
  4. ↑ Schwert, G. William. "Anomalies and market efficiency". Handbook of the Economics of Finance. 2003. doi:10.1016/S1574-0102(03)01024-0.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Эдгар Петерс. Хаос и порядок на рынках капитала. М.: Мир. 2000 [Chaos and Order in the Capital Markets. A New View of Cycles, Prices, and Market Volatility]. ISBN 5-03-003356-4.
  • Уильям Бернстайн. Манифест инвестора: Готовимся к потрясениям, процветанию и всему остальному. М.: Альпина Паблишер. 2013 [The Investor’s Manifesto. Preparing For Prosperity, Armageddon, And Everything In Between]. ISBN 978-5-9614-1815-6.