Salaçıq
Salaçıq (ukr. Старосілля, krımtat. Salaçıq, Салачыкъ) — Krımın Baxçasaray rayonunda (Ukraynanın inzibati-ərazi bölgüsünə görə - Krım Muxtar Respublikası) yoxa çıxmış kənd. 1954-1968-ci illərdə Baxçasarayın tərkibinə daxil edilmişdir. İndi şəhərin şərq kənarlarını təşkil edir[1].
| Salaçıq | |
|---|---|
 | |
| 44°44′50″ şm. e. 33°54′25″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| İlk məlumat | 1667 |
| Saat qurşağı | |
|
| |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Salaçık Krım xanlığının ilk paytaxtı (1532-ci ilə qədər) olan Çufutqalanın ətəyində qədim yaşayış məskənidir[2]. Artıq Övliya Çələbinin Səyahətnamə əsərində (1667-ci il) Əski Salaçıq kimi qeyd edilmişdir.
Əslində Baxçasarayın ətrafı olan Salaçıq ayrıca kənd kimi Rusiya İmperiyası dövrünün və Sovet hakimiyyətinin ilk illərinin mühasibat sənədlərində əksini tapmır. 1833-cü il tarixli "Xəritələr, planlar, mənzərələr və vinyetkalarla bəzədilmiş Krıma Səyahət Bələdçisi ..." əsərində Çarlz Montandon Salaçıqın adını qeyd etmədən təsvir etdi (... onun necə adlandırıldığı məlum deyil ...)
Yalnız 1865-1876-cı illərə aid Şubertin üçverstlik xəritəsində Salaçıqda 61 həyət göstərilmişdir. Tauride yepiskopu Hermoqenesin 1886-cı il tarixli "Tauride yeparxiyasının kilsələri haqqında məlumat kitabçası" əsərində qaraçıların məskunlaşdığı bir şəhərətrafı ərazi kimi qeyd olunur. Anna Moskviçin 1889-cu il tarixli "Krıma praktiki bələdçi" əsərində, Salaçıq “Krım qaraçılarının yuvası” adlanır. 17 dekabr 1926-cı il Ümumittifaq siyahıyaalınmasına görə Krım MSSR-in yaşayış məntəqələrinin siyahısında Salaçik yoxdur və 1940-cı il tarixli "RSFSR-in inzibati-ərazi quruluşu" məlumat kitabında Salaçık kənd soveti artıq qeyd edilmişdir. Baxçasaray rayonunun tərkibində [11].
RSFSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 21 avqust 1945-ci il tarixli fərmanı ilə Salaçıqın adı dəyişdirilərək Starosele və Salaçıq kənd soveti - Staroselski adlandırılmışdır. 1954-1960-cı illərdə (artiq 1960-cı ilin arayış kitabında yoxdur) Staroselye isə Baxçasarayın tərkibinə daxil edilmişdir.
Görməli yerləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Salaçıqda ilk Krım xanlarının məqbərəsi, bir vaxtlar Əşləm-Saray sarayının yerləşdiyi Zincirli-mədrəsəsi vardır.
Baxçasaray Mağarası Monastırı.
Paleolit dövrünə aid Staroselie mağarası Mustye mədəniyyətinə aiddir. Mağara 1952-1956-cı illərdə A. A. Formozov tərəfindən kəşf edilmiş və tədqiq edilmişdir. Çaxmaqdaşı alətlər və fərdi Neandertaloid xüsusiyyətlərinə malik Homo sapiens növünün uşağının dəfni tapılmışdır[3][4].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Карта генштаба РККА Крыма, 1 км". ЭтоМесто.ru. 1941. İstifadə tarixi: 2018-06-19.
- ↑ "Историко-археологический комплекс Салачик". Бахчисарайский историко-культурный и археологический музей-заповедник. 2018-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-20.
- ↑ Формозов A. A. Пещерная стоянка Староселье и её место в палеолите, М., 1958.
- ↑ Герасимов, Михаил Михайлович Мустьерский ребёнок из Староселья, в кн.: Люди каменного века, М., 1964.