Sarı Saltuq
| Sarı Saltıq | |
|---|---|
| türk. Sarı Saltuk osman. صارى صالتق | |
| Doğum tarixi | XIII əsr |
| Vəfat tarixi | ən geci 1298 |
Sarı Saltıq və ya Sarı Saltuq ("sarışın",[1] osman. صارى صالتق; həmçinin Sarı Saltıq Baba və ya Sarı Saltıq Dədə də adlandırılır; XIII əsr – ən geci 1298) — XIII əsr türk ələvi dərvişi. Balkanlarda və Yaxın Şərqin bəzi bölgələrində yaşayan bəktaşi sufi müsəlmanları, eləcə də əsas sünni müsəlman icması tərəfindən övliya kimi ona hörmət edilir.
Tarixi şəxsiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]XIV əsrdə yaşamıış mərakeşli səyyah İbn Bətutəyə görə, Saltuq "vəcd etmiş pərəstişkar" idi, baxmayaraq ki, "onun haqqında ilahi qanunla məzəmmət edilən şeylər deyilir".[2] Müxtəlif mənbələr onu Mahmud Heyraninin[3] və ya Hacı Bektaş Vəlinin[4] şagirdi, ya da Əhməd Rifainin davamçılarından birinin şagirdi hesab edirlər.[5] XVII əsr səyyahı Övliya Çələbinin qeydlərinə görə, onun əsl adı Mehmed olmuş, özü də əslən Buxaradan olmuşdur.[6] XX əsrin əvvəllərində tarixçi Frederik Hazluk onun Krımdan olan tatar tayfasından olduğunu güman etmiş, onun ətrafında formalaşan kultun Dobrucaya gətirildiyini, ardınca bəktaşilər tərəfindən yayıldığını təklif etmişdir.[7]
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ H.T. Norris. Popular Sufism in Eastern Europe Sufi Brotherhoods and the Dialogue with Christianity and 'Heterodoxy'. 2006. səh. 66.
- ↑ Norris, Islam in the Balkans, pp. 146-47.
- ↑ Wittek, Yazijioghlu 'Ali on the Christian Turks..., p. 658
- ↑ Babinger, Sarı Saltuk Baba (Ṣari Ṣaltik Dede), p. 171
- ↑ Kiel, Ottoman urban development..., p. 287
- ↑ Babinger, Ṣari Ṣaltik Dede, p. 172
- ↑
Sari Saltik, the Bektashi apostle par excellence of Rumeli, seems to have had a similar history. He appears to have been originally the saint of a Tatar tribe in the Crimea, which emigrated to Baba Dagh in Rumania, carrying its cult with it. Developed by the Bektashi, Sari Saltik loses every trace of his real origin and figures as one of the missionary saints sent by Ahmed Yasevi for the conversion of Europe. Hasluck
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Babinger, Franz. Ṣari Ṣaltik Dede // Houtsma, M. Th. et all (redaktor). First Encyclopaedia of Islam. VII. Leiden: E.J. Brill. 1993 [1913-1936]. 171–172. ISBN 90-04-09796-1.
- Hasluck, F. W. XXXII. Sari Saltik // Christianity and Islam under the Sultans. II. Hasluck Press. 2007 [1929]. 429–439. ISBN 1-4067-5887-6.
- Kiel, Machiel. Ottoman urban development and the cult of a heterodox Sufi Saint: Sarı Saltuk Dede and towns of İsakçe and Babadağ in the northern Dobruja // Gilles Veinstein (redaktor). Syncretismes Et Heresies Dans L'Orient Seljoukide Et Ottoman. Collection Turcica. IX. Peeters Publishers. 2005. ISBN 90-429-1549-8.
- Norris, H. T. Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World. University of South Carolina Press. 1993. ISBN 0-87249-977-4.
- Wittek, Paul. "Yazijioghlu 'Ali on the Christian Turks of the Dobruja". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. Cambridge University Press on behalf of School of Oriental and African Studies. 14 (3). 1952: 639–668. doi:10.1017/S0041977X00088595. JSTOR 609124.