Stemford Rafflz

Ser Tomas Stemford Binqli Rafflz (ing. Sir Thomas Stamford Bingley Raffles, 6 iyul 1781[1][2][…] və ya 5 iyul 1781[3], Yamayka[5] – 5 iyul 1826[4][1][…], London) — Britaniya imperiyasının dövlər xadimi, erudit-şərqşünas, Nusantra tarixi və mədəniyyəti üzrə mütəxəssis. Rafflz tarixdə müasir Sinqapurun əsasını qoyan şəxs kimi tanınır. O həmçinin Yava adasının Napoleon müharibələri zamanı zəbt edilməsi prosesindədə aktiv iştirak etmişdir. Rafflz Britaniya imperiyasının "ataları" kimi tanınmış şəxslərdən biridir.

Stemford Rafflz
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 6 iyul 1781(1781-07-06)[1][2][…] və ya 5 iyul 1781(1781-07-05)[3]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 5 iyul 1826(1826-07-05)[4][1][…]
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi insult
Dəfn yeri
Fəaliyyəti botanik, ornitoloq, siyasətçi
Elmi fəaliyyəti
Elm sahəsi botanika
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rafflz "Enn" adlı gəminin göyərtəsində, Yamaykanın Port-Morant sahilləri yaxınlığında anadan olmuşdur. Atası kapitan Benjamin Rafflz idi. Anası isə holland əsilli idi. Atası qul alveri ilə məşğul idi və dünyasını dəyişəndə oğlunun 14 yaşı var idi. Atasından Rafflza böyük borc qaldığından o işləməyə məcbur idi. O ilk dəfə Britaniya Ost-Hind kompaniyasında işləməyə başladı.

Pinanq

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1805-ci ildə onu Malaziyanın Pinanq bölgəsinə göndərdilər. Bununla da Rafflzın Cənub-Şərqi Asiya uzun müddətli bağlılığın əsası qoyuldu. Rafflz qubertanor Filipp Dundasanı rəhbərliyi altında xidmətə başladı. Tezliklə o qubernatorun katibi təyin olundu və Olvin Devenişlə evlənmiş, sonralar isə həyatının 20 ilində yanında olmuş Tomas Traverslə tanış oldu.

Malay

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Malay dilinin gözəl bilməsi Hindistanın genral-qubernatoru Hilbert Mintonun yanında hörmətinin artmasına kömək etdi. 1810-cu ildə artıq Rafflz Malayın qubernatoru vəzifəsinə göndərildi. Bu zaman malayın ilk yazıçısı olan Abdullah Bin Abdulqadir Muniş Raffılzın yanında məktub yazan və misyonerlərə malay dilini öyrədən vəzifəsində çalışmağa başlamış.

Sinqapur

[redaktə | mənbəni redaktə et]

28 yanavar 1819-cu ildə Rafflzın rəhbərliyi etdiyi ekspedisiya Sinqapur adasına yan aldılar. O adanın coğrafi və stateji mövqeyini yüksək qiymətləndirdi. Ada bu dövrdə Hollandiyanın vassalı olan Riau-Cohor sultanlığına məxsus idi. Sinqapura faktiki rəhbərlik edən Cohora ingilislər böyük bəxşiş verərək adada ingilis bölgəsinin yaradılmasına icazə aldılar. 1819-cu ilin fevralında sultan Husseyn-şahla Rafflz ingilislərin adaya olan hüququnu təstiqləyən müqaviləyə imza atdılar.[6][7]

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Chandler, David P. In Search of Southeast Asia. University of Hawaii Press. 1988. ISBN 978-0-82481-110-5.
  • Wurtzburg, Charles E. Raffles of the Eastern Isles. Oxford University Press. 1986. ISBN 0-19-582605-1.
  • de Jong, Joop. De Waaier van het Fortuin. SDU publishers. 2000. ISBN 90-12-08974-3.
  • Nigel Barley (ed.), The Golden Sword: Stamford Raffles and the East, British Museum Press, 1999 (exhibition catalogue). ISBN 0-7141-2542-3.
  • Noltie, H. J. Raffles' Ark Redrawn: Natural History Drawings from the Collections of Sir Thomas Stamford Raffles. British Library Publishing. 2009. ISBN 970-0-7123-5084-6.
  • Syed Muhd. Khairudin Aljunied. Raffles and Religion: A Study on Sir Thomas Stamford Raffles Discourse on Religion Amongst the Malays. Kuala Lumpur: Islamic Book Trust, 2004 (Marshall Cavendish Academic, 2005)

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 H.F. Pearson Sir Stamford Raffles // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ 1 2 Lundy D. R. Thomas Stamford Bingley Raffles // The Peerage (ing.).
  3. ↑ 1 2 https://books.google.co.uk/books?id=B-tdAAAAcAAJ&pg=PA2&source=gbs_toc_r&cad=4#v=onepage&q&f=false.
  4. ↑ 1 2 Thomas Stamford Raffles. 2009.
  5. ↑ 1 2 Allen H. Two Scientific Worthies (ing.). // Popular Science New York: Bonnier Corporation, 1896. Vol. 50. P. 80–89. ISSN 0161-7370; 0032-4647
  6. ↑ Малайзия. Справочник. М.: Издательство «Наука», 1087, с.63
  7. ↑ "Томас Раффлз — основатель города львов". 2013-04-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-22.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]