Tim Börton
Tim Börton (ing. Tim Burton; 25 avqust 1958[1][2][…], Berbank, Kaliforniya[4]) — amerikalı film rejissoru, prodüser və yazıçıdır. O, özünəməxsus, qaranlıq və gotik üslubu ilə tanınır və çox vaxt fövqəltəbii, fantastik və qrotesk mövzuları əhatə edən filmlər çəkir. Börtonun filmləri qeyri-adi vizual estetikası və təkrarsız xarakterləri ilə seçilir. Onun məşhur filmlərinə Bitlcus (1988), Edvard Əlləri-Qayçı (1990), Miladdan əvvəl kabus (1993), Betmen (1989) və Gəlinin meyidi (2005) daxildir.[5]
| Tim Börton | |
|---|---|
| ing. Tim Burton | |
 | |
| Doğum adı | Timothy Walter Burton |
| Doğum tarixi | 25 avqust 1958[1][2][…] (66 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Uşaqları | 2 |
| Partnyorları |
|
| Fəaliyyəti | kinorejissor, ssenarist, film prodüseri, yazıçı, dizayner, animasiyaçı, aktyor, şair, rejissor |
| Fəaliyyət illəri | 1971-ci ildən |
| Təhsili | |
| Mükafatları |
   |
| IMDb | ID0000318 |
 |
|
| timburton.com | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Börton tez-tez aktyor Conni Depp və aktrisa Helena Bonem Karter ilə işləyib və musiqiçi Denni Elfman ilə uzunmüddətli əməkdaşlıq edib. O, həm canlı aksiyon filmləri, həm də stop-motion animasiya filmləri sahəsində uğurlar əldə edib.[6]
Tim Börtonun yaradıcılığı, qaranlıq mövzuları və çox vaxt kədərli, amma eyni zamanda komik yanaşmaları ilə digər həmkarlarından seçilir.
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tim Börton 25 avqust 1958-ci ildə Kaliforniyanın Burbank şəhərində anadan olub. Uşaqlıqdan o, fərqli və bənzərsiz yaradıcılıq üslubu ilə seçilirdi. Çox vaxt tək qalmağı və öz təsəvvür dünyasına qapılmağı sevirdi. Kiçik yaşlarından qorxu filmlərinə və gotik mövzulara marağı var idi, bu da onun gələcək karyerasına təsir etdi.
Təhsili və karyerasının başlanğıcı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Börton orta məktəbi bitirdikdən sonra Kaliforniya İncəsənət İnstitutuna daxil olub və orada animasiya təhsili alıb. Daha sonra, 1979-cu ildə Disney üçün animator kimi işləməyə başladı. Lakin Börtonun tərzi Disneyin adi ailəvi üslubuna uyğun gəlmirdi. Buna baxmayaraq, o, qısa metrajlı filmlər üzərində işləməyə başladı və Vinsent (1982) adlı qısa animasiya filmi ilə diqqət çəkməyi bacardı. Bu film məşhur aktyor və rejissor Vinsent Praysa hörmət olaraq hazırlanmışdı və Börtonun yaradıcılığının ilk ciddi göstəricisi idi.[7]
Fəaliyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]1985-ci ildə Börton öz ilk tammetrajlı Pi-Vinin Böyük Macərası filmini çəkdi. Film böyük uğur qazandı və onun adını geniş auditoriyaya tanıtdı. 1988-ci ildə çəkdiyi Bitlcus filmi isə qaranlıq yumoru və fövqəltəbii elementləri ilə daha da böyük uğur qazandı və Börtonu məşhur rejissorlar sırasına daxil etdi. Növbəti il Börton Betmen (1989) filmini çəkdi, bu da böyük komiks filmləri janrında yeni dövr açdı və dünya üzrə çox uğurlu oldu.[8]
1990-cı illərdə Börton Edvard Əlləri-Qayçı kimi şəxsi və emosional filmlər yaratmağa başladı. Bu film həm tənqidçilər, həm də tamaşaçılar tərəfindən böyük rəğbətlə qarşılandı. Conni Depp ilə ilk əməkdaşlığı da bu filmlə başladı və bu əməkdaşlıq illər boyu davam etdi.[9][10]
Yaradıcılıq üslubu
[redaktə | mənbəni redaktə et]Börtonun filmlərində qaranlıq, bəzən qrotesk və fantaziya ilə dolu dünyalar üstünlük təşkil edir. O, çox vaxt xarici görünüşcə qəribə, amma ürəkdən saf və qəlbi böyük qəhrəmanları işıqlandırır. Onun vizual üslubu, qəribə hekayə xəttləri və fərqli xarakterlər yaratmaq bacarığı ilə tanınır.[11][12]
Şəxsi həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tim Börton bir neçə il aktrisa Helena Bonem Karter ilə münasibətdə olub və onların iki övladı var. Onlar bir çox filmdə birlikdə çalışıblar və uzun müddət əməkdaşlıq ediblər.
2023-cü ilin iyun ayında aktrisa, model Monika Belluççi ilə münasibətdə olduqlarını açıqladılar.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 RKDartists (nid.).
- ↑ 1 2 Tim BURTON // NooSFere (fr.). 1999.
- ↑ 1 2 https://www.ara.cat/gent/famosos/monica-bellucci-tim-burton-parella-sorpresa-mon-cinema-vacances-madrid_1_4633578.html.
- ↑ 1 2 3 4 Burton, Timothy (Tim) William // Who's Who in Animated Cartoon (ing.): An International Guide to Film and Television's Award-Winning and Legendary Animators. NY: Hal Leonard LLC, 2006. ISBN 978-1-55783-671-7
- ↑ Magliozzi, Ronald S.; He, Jenny. Tim Burton (ingilis). The Museum of Modern Art. 2009. ISBN 9780870707605.
- ↑ Alison McMahan (2005). "The Films of Tim Burton: Animating Live Action in Contemporary Hollywood". p.27. Continuum International Publishing Group, 2005
- ↑ "Tim Burton's early movies (1971–1986)". The Tim Burton Collective. yanvar 10, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 30, 2009.
- ↑ Erikson, Ashley. "Christian Perez Shares Exclusive Look at Tim Burton's Childhood Burbank Home in Honor of Tim Burton Day". My Burbank. September 20, 2023. December 16, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 24, 2024.
- ↑ Morgenstern, Joe. "Tim Burton, Batman and The Joker". The New York Times. April 9, 1989. December 1, 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 12, 2010.
- ↑ Gray, Sadie. "Tim+Burton". The Times. London. İstifadə tarixi: May 25, 2010.[ölü keçid]
- ↑ "The World of Tim Burton". 2024-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-10-24.
- ↑ "'Burtonesque': The Dark And Twisted Influences Behind Tim Burton's Visual Style". June 8, 2020. September 8, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 24, 2024.