Timur Frunze
Timur Frunze (tam adı Timur Mixayloviç Frunze; rus. Тиму́р Миха́йлович Фру́нзе; 5 aprel 1923, Xarkov – 19 yanvar 1942, Xarkov) — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı[1] (16 mart 1942, ölümündən sonra), qırıcı təyyarəçi, leytenant, Böyük Vətən müharibəsi itirakçısı. Hərbi işlər üzrə xalq komissarı Mixail Frunzenin oğlu. 1938-ci ildən ÜİLKGİ üzvü.
| Timur Frunze | |
|---|---|
| rus. Тиму́р Миха́йлович Фру́нзе | |
_and_Air_Battle).jpg) Timur Frunze Junkers Ju 87-ni məhv edir. 1960-cı ilə aid SSRİ poçt markası | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 5 aprel 1923 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 19 yanvar 1942 (18 yaşında) |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Atası | Mixail Frunze |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı |
| Qoşun növü | Sovet Hərbi Hava Qüvvələri[d] |
| Xidmət illəri | 1940-1942 |
| Rütbəsi | Leytenant |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Timur Frunze Kaçinsk hərbi aviasiya məktəbini bitirmiş (1941), Moskva ətrafında döyüşlərdə və şimal-qərb cəbhəsində gedən vuruşmalarda iştirak etmişdir. Staraya Russa yaxınlığında 8 düşmən qırıcı təyyarəçisi ilə qeyri-bərabər döyüşə girən Timur Frunze iki təyyarə vurub salmış, özü də həlak olmuşdur.
Leytenant Frunze hərbi mərasimlə Krestsı qəsəbəsinin Yamski qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.[2][3]
SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin 16 mart 1942-ci il tarixli "Qızıl Ordunun rəhbər heyətinə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verilməsi haqqında" qərarı ilə "komandanlığın döyüş tapşırıqlarını nümunəvi şəkildə yerinə yetirdiyinə və bu zaman şücaət və qəhrəmanlıq nümayiş etdirdiyinə" görə ölümündən sonra Sovet İttifaqı Qəhrəmanı fəxri adına layiq görülmüşdür.[4]
Müharibədən sonra, 1950-ci illərdə bacısı Tatyananın istəyi ilə məzarı Moskvadakı Novodeviçye qəbiristanlığına köçürülmüşdür.[5]
Mükafatları
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Sovet İttifaqı Qəhrəmanının "Qızıl Ulduz" medalı (ölümündən sonra) — 16 mart 1942[6][7]
- "Lenin" ordeni
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Xarkov şəhərində Frunze rayonu (1973-cü ildən), 2016-cı ildən — Nemışlyanski rayonu
- Veliki Novqorod şəhərində Timur Frunze-Olovyanka küçəsi. Küçədə məlumat lövhəsi də quraşdırılıb.
- Krestsı qəsəbəsində Timur Frunze küçəsi.
- Lipetsk şəhərində Timur Frunze küçəsi.
- Moskvada Timur Frunze küçəsi (keşçiş Tyoplı dalanı).
- Tver şəhərində Timur Frunze küçəsi.
- Staraya Russa şəhərində Timur Frunze küçəsi. Küçədə büstü də qoyulub.
- Moskva vilayətinin Jukovski şəhərində Timur Frunze küçəsi.
- Qırğızıstanın Bişkek şəhərində Timur Frunze küçəsi.
- Adı 161-ci qırıcı aviasiya polkunun 1-ci eskadrilyasının siyahısına əbədi olaraq qeyd edilmişdir.
- Artekdəki Qəhrəmanlar xiyabanında büstü qoyulmuşdur. Adı həm də Artekdəki "Lazurnı" düşərgəsinin ərazisində qoyulmuş "Onlar arteklilər idi" abidəsinə qeyd edilmişdir.
- Volqoqrad şəhərindəki 2 saylı "Sozvezdie" internat məktəbinin həyətində heykəli qoyulmuşdur.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Фрунзе Тимур Михайлович // Авиационная энциклопедия в лицах. М.: Барс. А.Н.Ефимов. 2007. səh. 644. ISBN 978-5-85914-075-6.
- ↑ "Донесение о безвозвратных потерях : Фрунзе Тимур Михайлович". Память народа. 2016-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-24.
- ↑ "Донесение о безвозвратных потерях : Фрунзе Тимур Михайлович". Память народа. 2016-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-24.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза начальствующему составу Красной Армии» от 16 марта 1942 года (PDF). (qəzet). № 11 (170). Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик. 05-04-1942. 1. 2021-11-14 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-12-02.
- ↑ "Донесение о безвозвратных потерях : Фрунзе Тимур Михайлович". Память народа. 2016-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-24.
- ↑ "Документ о награде : Фрунзе Тимур Михайлович, Герой Советского Союза (Орден Ленина и медаль «Золотая звезда»)". Память народа. 2016-08-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-24.
- ↑ "Документ о награде : Фрунзе Тимур Михайлович, Герой Советского Союза (Орден Ленина и медаль «Золотая звезда»)". Память народа. 2016-08-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-24.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Герой Советского Союза Тимур Михайлович Фрунзе. — М.: Воениздат, 1955. — 13 с.
- Александров В. Е. Тимур — сын Фрунзе: повесть. — М.: Воениздат, 1979. — 333 с.
- Вязинин И.Н. «… Дети Отчизны одной». — Л.: Лениздат, 1989. — С. 83-90. — ISBN 5-289-00323-1
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Фрунзе Тимур Михајлович // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. X ҹилд: Фрост—Шүштәр. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1987. С. 5.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- "Timur Frunze" (rus). "Герои страны" saytında.
- КВВАУЛ. Выпуск 1941 г. Летчик-качинец Фрунзе Тимур Михайлович. №917 (rus.)
- Soviet Fighter Aces of 1936—1953 years
- Турченко С. "Гибель Тимура". // Труд. 2001-11-22. İstifadə tarixi: 2013-01-08.