Tofiq Fikrət

Tofiq Fikrət (türk. Mehmet Tevfik Fikret; 26 dekabr 1867[1], İstanbul – 19 avqust 1915[2], İstanbul — Osmanlı dövründə yaşamış büyük türk şairi, pedaqoqu və jurnalisti, türk ədəbiyyatında "Sərvəti-fünun" və ya "Ədəbiyyati-cədidə" adlanan cərəyanın banisi.

Tofiq Fikrət
Doğum tarixi 26 dekabr 1867(1867-12-26)[1]
Doğum yeri İstanbul, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi 19 avqust 1915(1915-08-19)[2] (47 yaşında)
Vəfat yeri İstanbul, Osmanlı imperiyası
Dəfn yeri
  • Aşiyan qəbiristanlığı[d]
Təhsili
  • Qalatasaray liseyi[d]
Fəaliyyəti şair, yazıçı
Vikimənbənin loqosu Tofiq Fikrət Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1888-ci ildə Qalatasaray liseyini bitirmiş, bir müddət xarici işlər nazirliyində işləmiş, 1894–1915-ci illərdə Türk dili və ədəbiyyatından dərs demişdir. İlk şeirlərini və ədəbiyyatın ictimai roluna dair məqalələrini redaktoru olduğu "Sərvəti-fünun" jurnalında dərc etdirmişdir. O, Türk şeirinə məzmum və formaca yenilik gətirmişdir. "Sənət həyat üçündür" prinsipini həm əməldə, həm də nəzəriyyədə tətbiq edən ilk Türk şairidir. İnqilabi ruhlu şeirlərində zülm, fanatizm və istibdadı qətiyyətlə qamçılamış, humanizm və azadlıq ideyalarını, xalqlar dostluğunu tərənnüm etmişdir. Qadağan edilməsinə baxmayaraq, əsərləri gənclər və hərbçilər arasında əldən-ələ keçərək əzbərlənmiş və yayılmışdır. Hakim dairələr tərəfindən ömrünün sonunadək təqib olunsa da, inqilabi ideyalara və xalqa sadiq qalmışdır. Əsərlərində ərəb-fars kəlmələrinin, tərkiblərinin sıx-sıx işlədilməsi Tofiq Fikrətin dilini xeyli qəlizləşdirirdi. Buna baxmayaraq onun əsərləri Azərbaycanda böyük rəğbət qazanmışdır. Azərbaycan şairlərindən M. Hadi, H. Cavid, A. Səhhət və b. Yaradıcılığına təsir göstərmişdir. Onun yaradıcılığı Azərbaycan alimləri tərəfindən də öyrənilmiş və "Seçilmiş əsərləri" Azərbaycan dilində nəşr olunmuşdur.

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

"Rübabi-şikəstə" (1900), Tarixi-qədim" (1905), "Xaluqun dəftəri" (1911), "Rübabın cavabı" (1911), "Doxsan beşə doğru" (1912), "Həmşirəm üçün" və başqalan Totiq Fikrətin və ümumi Türk-Oğuz ədəbiyyatmm şah əsərlənndəndir.[3]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Tevfik Fikret // SNAC (ing.). 2010.
  2. ↑ 1 2 Tevfik Fikret // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
  3. ↑ Anar. Min beş yüz ilin oğuz şeri. Antologiya, I kitab (az.). Bakı: "Azərbaycan". 1999. Archived from the original on 2022-07-18. İstifadə tarixi: 2017-07-08.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Azərbaycan klassik ədəbiyyatında işlədilən adların və tеrminlərin şərhi". Tərtib еdəni: A.M. Babayеv, Bakı, "Maarif", 1993, səh. 217
  • Cəlil Məmmədquluzadə Ensiklopediyası. Bakı,2008. səh.283.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. Tevfik Fikret Arxivləşdirilib 2007-10-14 at the Wayback Machine
  2. T.C. Kültür Bakanlığı – Tevfik Fikret Arxivləşdirilib 2005-02-14 at the Wayback Machine
  3. Şiirlerinden Seçmeler Arxivləşdirilib 2008-01-13 at the Wayback Machine