Tolstoy-Yurt

Tolstoy-Yurt (çeçen. Девкар-Эвла[4]) kəndi Çeçenistan Respublikasının Qroznı rayonunda yerləşir. Tolstoy-Yurt kənd yaşayış məntəqəsinin inzibati mərkəzidir.[5] [6] Tolstoy-Yurt kəndində, Qroznı bələdiyyəsinin idarəsi yerləşir, mahalın inzibati mərkəzi Qroznı şəhəridir.[7]

Tolstoy-Yurt
Девкар-Эвла
43°26′44″ şm. e. 45°46′44″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1705
Mərkəzin hündürlüyü 123 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 8.097 nəf. (2010)[3]
Rəsmi dili Çeçen dili, rus dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi 366013
Tolstoy-Yurt xəritədə
Tolstoy-Yurt
Tolstoy-Yurt
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənd Qroznı şəhərindən 12 km şimal-şərqdə Terski silsiləsinin şimal ətəyində yerləşir. Ən yaxın yaşayış məntəqələri: şimalda Nikolayev kəndi və Naberejnıy kəndi, şimal-şərqdə Vinoqradnoye kəndi, cənub-şərqdə Petropavlovskaya kəndi, cənubda Qoryaçeistoçnenskaya kəndi, cənub-qərbdə Alxan-Çurt kəndi (Qroznı şəhərinin bir hissəsi) ) və şimal-qərbdə - Pravoberejnoye kəndidir.[8]

Tarix[redaktə | mənbəni redaktə et]

"ЭСБЕ"-yə görə, Tolstoy-Yurt (Köhnə Yurt) kəndi 1705-ci ildə qurulmuşdur. Rusiya imperiyasının bir hissəsi olaraq, Terek bölgəsinin Qroznı şöbəsinə aid idi.[9] 1934-cü il avqustun 1-nə qədər Köhnə Yurt kəndi Nadterek rayonunun tərkibində idi.[10] 1 Avqust 1934-cü ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Çeçen-İnquş Muxtar Vilayətinin Qroznı şəhərində, o cümlədən sərhədləri daxilində yeni bir Qroznı bölgəsi yaratmaq qərarına gəldi. 1944-cü ildən 1958-ci ilə qədər Çeçenlərin və İnquşların qovulması və Çeçen-Inquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının ləğvi zamanı kənd Tolstovo adlandırıldı.[11] [12] 1977-ci ildə RSFSR Silahlı Qüvvələri Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə Tolstoy-Yurt kəndi adlandırıldı.[13] Kənd, müsəlman təbliğçisi Dokku (Əbdül-Əziz) Şaptukayevin doğulduğu yer və fəaliyyət göstərdiyi məkan olaraq bilinir.[14] [15]Həmçinin, Tostoy-Yurt kəndi rus siyasətçisi Ruslan Xasbulatovun doğma yeri və Aslan Masxadovun ölüm yeri kimi tanınır. 1990-cı illərdə Çeçen qarşıdurması zamanı Tolstoy-Yurt mediada yayılan məlumatlarda tez-tez xatırlanırdı.[16]

Əhali[redaktə | mənbəni redaktə et]

2010-cu il Ümumrusiya Əhali siyahıyaalmasına görə Tolstoy-Yurt kəndinin əhali tərkibini 99,48 % çeçenlər, 0,52 % isə digərləri təşkil edir.[17]

Din[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rusiyalı politoloq Sergey Kurqinyanın fikrincə, Tolstoy-Yurt qəsəbəsinin ərazisi inanclı çeçenlər arasında nəqşibəndilik təriqəsının yayılması zonasıdır.[18]

Təhsil[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tolstoy-Yurt Bələdiyyəsi 1 nömrəli orta məktəb[19]
Tolstoy-Yurt Bələdiyyəsi 2 nömrəli orta məktəb[20]

Məşhur yerli sakinlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tatayev Vaxa Əhmədoviç (1914-1977) - Çeçen-Inquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Ali Sovetinin deputatı, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının mədəniyyət naziri[21]
Umxanov Şarip İsayeviç (1981) - Rus müğənnisi[22]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. ↑ 1 2 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
  2. ↑ 1 2 GEOnet Names Server. 2018.
  3. ↑ http://www.webcitation.org/6PRrI57cu.
  4. ↑ Нохчийн маттахь яртийн цӏерш Arxivləşdirilib 2022-04-01 at the Wayback Machine газета "Даймохк" (2015).
  5. ↑ Закон Чеченской республики № 12-РЗ от 20.02.09 Arxivləşdirilib 2013-11-01 at the Wayback Machine — Об образовании муниципального образования Грозненский район и муниципальных образований, входящих в его состав, установлении их границ и наделении их соответствующим статусом муниципального района и сельского поселения. Дата обращения 20 декабря 2009.
  6. ↑ Толстой-Юртовская сельский округ (сельсовет)* Грозненский район[ölü keçid]
  7. ↑ "Контакты на официальном сайте Администрации Грозненского муниципального района Чеченской Республики.)". 2020-08-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  8. ↑ "Карта Чечни". 2012-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  9. ↑ Юрт-Старый Arxivləşdirilib 2014-05-31 at the Wayback Machine//Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : Arxivləşdirilib 2022-08-22 at the Wayback Machineв 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
  10. ↑ Об образовании нового Грозненского района
  11. ↑ "Краткая историческая справка об административно-территориальном делении Чечено-Ингушетии". 2018-11-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  12. ↑ Ведомости Верховного Совета РСФСР № 5 1958
  13. ↑ Указ президиума ВС РСФСР от 24.08.1977 г. "О переименовании некоторых населенных пунктов в Чечено-Ингушской АССР" // Ведомости Верховного Совета РСФСР. — 1977. — № 35 (сентябрь).
  14. ↑ "Докку-шейх из Толстой-Юрта". 2019-10-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  15. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-10-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  16. ↑ "Новости NEWSru.com :: Масхадова привезли в Толстой-Юрт уже мертвым, уверены жители села". 2022-09-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  17. ↑ "Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам с численностью населения 3000 человек и более"". 2015-09-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  18. ↑ "Содержательное единство 1994-2000 - Кургинян Сергей :: Читать онлайн в BooksCafe.Net". 2015-10-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  19. ↑ "МОУЧ СОШ N 1 с. Толстой-Юрт". 2021-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  20. ↑ "МОУЧ СОШ N2 с. Толстой-Юрт". 2020-12-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  21. ↑ "Татаев Ваха Ахмедович (1914-1977)". 2022-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.
  22. ↑ "Шарип Умханов, биография, новости, фото". 2022-06-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-22.