Tomas Makoley
Tomas Babinqton Makoley (ing. Thomas Babington Macaulay; 25 oktyabr 1800[1][2][…] – 28 dekabr 1859[1][2][…], London[3] və ya Kembric[4]) — Viktoriya dövrünün Britaniya dövlət xadimi, tarixçisi, şairi və nasiri. Ömrünün son on ilində o, milli tarixin viq oxunuşunun əsasını qoyan əsas əsər olan 5 cildlik "İngiltərə tarixi" əsəri üzərində işləmişdir.
| Tomas Makoley | |
|---|---|
| ing. Thomas Babington Macaulay, 1. Baron Macaulay of Rothley | |
 | |
| Doğum tarixi | 25 oktyabr 1800[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 28 dekabr 1859[1][2][…] (59 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri | |
| Elm sahəsi | tarix |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
 |
.svg){kind=small} |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
London Kral Cəmiyyətinin üzvü (1849, Fransa Əxlaq və Siyasi Elmlər Akademiyasının əcnəbi üzvü (1857), Sankt-Peterburq Elmlər Akademiyasının xarici müxbir üzvü (1858).
Makoley tarixçi kimi
[redaktə | mənbəni redaktə et]1849-cu ildən başlayaraq Makoley tarixşünaslıq tədqiqatlarına başladı. O, İngiltərənin 1688-ci il "Şanlı inqilabı"ndan III Georqun ölümünə (1820) qədər tarixini yazmağa başladı və burada milli tarixi təmizləyərək Viqlərin mühafizəkarların uydurmalarından (Tori), liberal ideologiyasının və siyasi platformasının üstünlüyünü göstərməyə çalışdı. Makoley daha kiçik həcmli və əhəmiyyətli müvəqqəti əhatəli bir esse hazırladı, lakin onun yazdığı kimi, əsər "fəlakətli şəkildə böyüdü" ki, müəllif özünü yalnız 14 illik bir müddətlə məhdudlaşdırmaq məcburiyyətində qaldı.[5] O, əsərini ingilis monarxlarının ən böyüyü hesab etdiyi III Vilyamın (1702) ölümünə qədər gətirə bildi. Makoley milli tarixdə Stüartların devrilməsinə və "şanlı inqilaba" mərkəzi yer ayırdı.
III Vilyamın hakimiyyəti dövründə baş verən hadisələrlə bağlı müəyyən edilmiş fikirlərin yenidən nəzərdən keçirilməsi çox səs-küy yaratdı. Makoleyin tarixinin beş cildi Britaniya İmperiyasında rekord sayda tirajlandı. Onlar demək olar ki, bütün Avropa dillərinə tərcümə olunub. “İngiltərə tarixi” yazıçının ölümündən sonra yarım əsr ərzində ingilisdilli jurnalistikada üstünlük təşkil edən özünəməxsus, zəriflikdən məhrum olmayan üslubu ilə oxucuları cəlb etdi.
Təbiətcə qərəzsiz bir alimdən daha çox siyasətçi olan Makoley öz Tarixinin bütün səhifələrinə yaddaqalan, hökmlü mühakimələri səpələdi. Alman məktəbinin vasvası peşəkar tarixçiləri üçün bunları təkzib etmək çətin deyildi. 20-ci əsrin ortalarında Makolayın böyük qardaşı oğlu Corc Trevelyan tərəfindən həyata keçirilən Whig tarixşünaslıq ənənəsini davam etdirmək səylərinə baxmayaraq, bir tarixçi kimi Makolayın reputasiyası azaldı. 1934-1938-ci illərdə. Vinston Çörçill Makoleyin ona qarşı irəli sürdüyü ittihamları təkzib etmək üçün əcdadı Marlboro hersoqu haqqında çoxcildlik tərcümeyi-halı yazıb.
Karl Marksa görə, Makoley “tarixin sistemli saxtakarı” olmaqla, “mümkün qədər faktları ört-basdır etmişdir”[6].
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 M. P. Macaulay, Thomas Babington Macaulay, Baron (ing.). // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm 11 New York, Cambridge, England: University Press, 1911. Vol. 17. P. 192–195.
- ↑ 1 2 3 4 Stephen L. Macaulay, Thomas Babington (ing.). // Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee London: Smith, Elder & Co., 1885.
- ↑ 1 2 Маколей Томас Бабингтон // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 1 2 www.accademiadellescienze.it (it.).
- ↑ Plumb J. H. The Making of an Historian. Vol. 1. Athens (Georgia), 1988, p. 253—268.
- ↑ Карл Маркс. Капитал. Т. 1. Гл. 24 Arxivləşdirilib 2009-05-19 at the Wayback Machine