Transantarktika dağları

Transantarktika dağları[1] — Antarktidanın Viktoriya Torpağında yerləşən Ader burnundan başlayaraq Kots Torpağına qədər uzanır. Şərqi Antarktida ilə Qərbi Antarktidanı ayırır. Öz növbəsində kiçik silsilələri bir-birindən ayırır.

Transantarktika
Transantarktika dağlarının görüntüsü
Transantarktika dağlarının görüntüsü
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü 4528 m
Uzunluğu 8 105 km
Eni 2 005 km
Sahəsi 584 024 km²
Hündür nöqtəsi Kerkpatrik dağı
Yaranma dövrü Alp qırışıqlığı
Süxurları metamorfik
Yerləşməsi
85° c. e. 175° q. u.HGYO
Ölkə  Antarktida
Transantarktika xəritədə
Transantarktika
Transantarktika
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Transantarktika dağları bütün Antarktidanı keçərək, Ross dənizindən Ueddell dənizinə qədər uzanır. Bu silsilə dünyanın ən uzun dağlarından biridir. Onun uzunluğu 3500 km təşkil edir. Dağlar qərb yarımkürrəsindən başlayaraq qərb yarımkürrəsinə qədər uzanır. Zirvələri və quru vafiləri Antarktidanın nadir yerlərindəndir ki burada səth buzdan azaddır. Mak-Myordo boğazından bir qədər aralıda yerləşən eyni adlı quru vadi yeganə yerlərdəndirki, burafa quz və qar heç zanan olmur.

Dağ sisteminin ən hündür nöqtəsi Kerkpatrik dağıdlr (4528 m). Mühasirəyə alınmış pik buzla örtülüdür.

Geologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Transantarktika dağları vulkanık məşhəllidir. Tektonik qalxmalar nəticədində meydana gəlmişdir.

Dağ suxurlarının böyük qismi qranit və qneysdən ibarətdir. Şərqi-Antarktik buzlaq şiti Transantarktika dağlarını keçərək Ross dənizi istiqamətdə bir neçə buzlağa bölünür. Buzlaqlar dağ silsilələrinə müvafiq uzanır.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Transantarktika dağlarını ilk dəfə ilk dəfə Ceyms Klark Ross 1841-ci ildə Ross dənizi istiqamətdən müşahidə etmişdir. İlk dəfə isə Ernest Şelkton Transantarktika dağları dağlarını aşmışdır. Ancaq onun cənub qütbünü fəth etmək isəyi alınmamışdır. Robert Skott 1911-ci ildə Transantarktika dağlarını aşaraq cənub qütbünə getdiyi təqdirdə Raul Amutsen Aksel-Heyberq buzlağını keçərək getmişdir. «Transantarktika dağları» adı 1962-ci ildə qəbul edilmişdir.

Leveretta buzlağından 2006-cı ildə Mak Merdo və Amundsen - Skott stansiyalarına yol çəkilmişdir[2]

Biologiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Pinqvinlər, əsl suitilər və dəniz quşları Ross dənizi və Viktoriya Torpağı sahillərində yayılmışdır. Şibyə, Yosun və göbələklərə isə daxili hissələrfə belə rast gəlinir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Peakbagger.com". 2022-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-06.
  2. ↑ "BBC. Cənub qütbünə yol salınır". 2022-09-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-06.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]