Vifiniya

Vifiniya (Yunanca Bithinia (Βιθυνια), Bithinis (Βιθυνις)), Kiçik Asiyanın şimali-qərbində, şimalında Qaradəniz, cənubunda Frigiya, Qalatiya, qərbində Propontis, şərqində Paflagoniya və Qalatiya ilə hüdudlanmış, bugünkü Kocaeli, Sakarya, Biləcik, İznik, Düzcə, Yalova, Bolu, Kastamonu, Bursa, Bartın və Zonquldak illərinin yerləşdiyi coğrafi sahənin, antik çağ ve sonrasındaki adı olub ^[1] miladdan öncə 2.000 ilin ortalarında Trakyadan köç edən^[2] Bittni adlı etnos tərəfindən işgal edilmiş və miladdan əvvəl 2-ci yüzildə bir çarlığa dönüşmüşsə də, miladdan əvvəl 74 ildə Roma İmperiyasının əsarəti altına düşmüşdür ^[3].

Qədim dövr və Roma İmperiyası dönəmində Propontis (Mərmərə dənizi)ni çevrələyən Nikomediya, Xalkedon, Cius və Apameya bir çox şəhərləri birləşdirən münbit torpaqlara sahib bir bölgədir. Strabon, Antik Anadolu coğrafyasını anlatdığı "Geografika" adlı əsərində Mithridates Eupatoru yenən Romalı sərkərdə Qney Pompeyin yıxdığı Pont çarlığının Qaradəniz ve Xalkedon ağzına qədər olan bölümlərini Vifiniya çarlığının idarəsi altına verdiyini ^[4] bu bölgədə Vifin adlı bir xalqın yaşadığını bildirmişdir.^[5] Sahil bölgələrində olduqça münbit vadilərə sahib olan bölgə əsasən dağlıq və meşəlik sahələrlə örtülüdür. Ən önəmli dağ antik Miysiyada yer alan Bursa Uludağdır (Olympus) (2.543 m)

Herodot ^[6], Ksenofon, Strabon kimi antik çağ tarixçi və coğrafiyaçılarına görə vifiniyalılar köçəri bir Thrak millətdir. Herodot ^[7] Trakların Asiyaya keçdidtən sonra vifiniyalılar adını aldığını, öz dediklərinə görə qədimdən Strymon sahillərində oturduqları üçün Strymonialıar olaraq bilindiklərini vətənlərindən qovulunca başlarında Artabanin oğlu Bassak öndəriyində Kiçik Asiyaya yerləşdikləri bildirirlər.

• Strabon, Geographika (XII-XIII, XIV). Antik Anadolu Coğrafyası. Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul, 2000 ISBN 975-7538-20-5
• Herodot, Herodot Tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul, 2002 ISBN 975-458-314-5
• Özhan Öztürk. Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2. Cilt. Heyamola Yayıncılık. İstanbul, 2005. ISBN 975-6121-00-9