Vikilərin tarixi

İlk viki proqram təminatı " WikiWikiWeb"in yaradıcısı Vard Kanningem.

Vikilərin tarixi — viki proqram təminatlarının və onun əsasında yaradılmış layihələrin tarixi. Vikilərin tarixi 1994-cü ildə Vard Kanningem şirkətinin "c2.com" saytında fəaliyyət göstərən məlumat bazasına və onu təchiz edən viki proqram təminatına "WikiWikiWeb" adını verdiyi zaman başlamışdır. Viki 1995-ci ilin martında yaranmasının ildönümü ilə bağlı qeydlərdə ictimaiyyətə təqdim edilmişdir.[1] Beləliklə, "c2.com" ilk həqiqi vikidir və ya brauzer vasitəsilə asanlıqla redaktə edilə bilən, hər səhifə üçün etibarlı versiya tarixçəsi olan səhifələri və keçidləri olan vebsaytdır. Bu, Honolulu Beynəlxalq Hava Limanında "Wiki Wiki Shuttle" haqqında xatirələrinə əsaslanaraq ad olaraq "WikiWikiWeb"i seçmişdir. "Wiki" Havay dilində "sürətli" deməkdir.[2]

Wiki proqram təminatı 1980-ci illərdə sənədləşdirmə və proqram təminatı üçün istifadə edilən versiyaya nəzarət və hipermətn sistemlərində bəzi konseptual mənşələrə malikdir və NLS- in 1970-ci illərin "Jurnal" xüsusiyyətində bəzi aktuallaşmış mənşələrə malikdir. Onun uzaq əcdadlarına Vannevar Buşun 1945-ci ildə təklif etdiyi " memex " sistemi, 1972-ci ildə birgə hipermətn bazası ZOG, Xerox -dan NoteCards sistemi, Apple hipermətn sistemi HyperCard daxildir. Bu əvvəlki sistemlər üçün xarakterik olduğu kimi, Cunningham-ın motivi texniki idi: proqram təminatçıları arasında ünsiyyəti asanlaşdırmaq.

Növbəti beş il ərzində bir çox alternativ viki proqramları və veb-saytları meydana çıxmışdır. Artıq "WardsWiki" kimi tanınan ilk viki proqram təminatına funksiyalar əlavə olunduqca və artan istifadəçi kütləsi unikal "viki mədəniyyəti"ni inkişaf etdirdikcə təkmilləşmişdir. 2000-ci ilə qədər "WardsWiki" orijinal məqsədindən kənar çoxlu məzmun formalaşdırmışdır.[3]

Ödənişsiz məzmun ensiklopediyası olan "Vikipediya" veb-saytı 2001-ci ilin yanvarında[4] istifadəyə verilmiş və tez bir zamanda ən populyar viki olmuşdur. Onun populyarlığının artması (2007-ci ildə ilk on ən populyar saytlardan biri idi)[5] vikilərin geniş ictimaiyyətə təqdim edilməsində böyük rol oynamışdır. İndi ən azı yüz minlərlə viki saytı mövcuddurş Onlar korporasiyalarda və digər təşkilatlarda getdikcə daha çox yayılmışdır.[4]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Wiki History". C2.com. 2002-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-10-08.
  2. ↑ Andrews, Lorrin. A dictionary of the Hawaiian language to which is appended an English-Hawaiian vocabulary and a chronological table of remarkable events (PDF). Henry M. Whitney. 1865. səh. 514.
  3. ↑ "Meatball Wiki: AboutThisSite". meatballwiki.org. 2023-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-24.
  4. ↑ 1 2 "Wikipedia | Definition, History, & Facts | Britannica". www.britannica.com (ingilis). 2022-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-09.
  5. ↑ Wikipedia Now Among Top 10 Most Popular Sites Arxivləşdirilib 2010-10-24 at the Wayback Machine, Chris Sabga, infopackets, February 23, 2007