Xalid Qaradağlı (1822, Qaradağlı, Dağıstan MSSR – 1875) — XIX əsr Azərbaycan şair-satirik və aşığı. Dağıstan azərbaycanlılarının (Tərəkəmə) fərdi (müəllif) poeziyasının banilərindən biri hesab olunur.
| Xalid Qaradağlı | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1822 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1875 |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair, qazı |
| Əsərlərinin dili | Azərbaycan dili |
1822-ci ildə Qaradağlı kəndində anadan olub. Atası oğluna dini təhsil vermək arzusunda idi, lakin Xalid mədrəsəni bitirdikdən sonra din xadimi olmaq istəmir və özünü poetik yaradıcılığa həsr edir. Təhsilini bitirdikdən sonra Xalid qazi oldu.
O, yaradıcılığının anti-feodal yönümlü olması ilə məşhurlaşır[1].
Xalid öz satirik əsərlərində cəmiyyətin sosial çirkinliklərini, feodal istismarını tənqid edir.
"Xalidin Şikayəti"ndə aşıq Xalid insanların hiyləgər, satqın olmasından şikayətlənir. Dosta belə güvənmək bəzən çətin olur: "… yüz dosta, bir qram belə güvən haradan gəlir? İnsanlar azıb şeytan simasına bürünüblər…"[2].
"Dağıstanın hədiyyələri" toplusunun tərtibçisi M. Yarəhmədov öz yaradıcılığına şairin üç poemasını daxil etmişdir: "Olsun", "Eylər", "Düşübdür"[3].
Xalidin yaradıcılığının fərqli cəhəti xalqa bağlılığı idi. O, xalq haqqında və xalq üçün mahnı oxuyurdu. Onu mehribanlıqla "el şairi" – xalq şairi, aşıq adlandırırdılar. O, sazın köməyi ilə hər misraya uyğun melodiyanı uğurla seçərək dinləyicilərin qəlbinə ən qısa və əlçatan yol açmışdır[4].