Xalijan Bekxojin

Xalijan Bekxojin (2 (15) dekabr 1913, Pavlodar[1] – 2 oktyabr 1990, Almatı) — Müasir qazax ədəbiyyatının görkəmli simalarından olub, poema, dram əsərləri, şeir və tərcümələr müəllifidir.

Xalijan Bekxojin
qaz. Бекхожин Қалижан Нұрғожаұлы
Doğum tarixi 2 (15) dekabr 1913
Doğum yeri
Vəfat tarixi 2 oktyabr 1990(1990-10-02) (76 yaşında)
Vəfat yeri
Təhsili
Fəaliyyəti şair, tərcüməçi
Fəaliyyət illəri 1938-ci ildən
Əsərlərinin dili Qazax dili
Mükafatları 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni "Xalqlar dostluğu" ordeni

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müasir qazax ədəbiyyatının görkəmli simalarından olan Xalijan Bekxojin 15 dekabr 1913-cü ildə Pavlodar şəhərində anadan olmuşdur. O, orta mək- təbi bitirdikdən sonra əmək fəaliyyətinə başlamış, 1933–1934-cü illərdə Pavlodar şəhərində dərc olunan "Kolxoz" qəzetinin əməkdaşı olmuşdur. 1938–1942-ci illərdə Qazaxıstan Komsomolu Mərkəzi Komitəsində və Qazaxıstan Yazıçılar İttifaqında işləmişdir. Böyük Vətən müharibəsi başladıqdan bir il sonra müharibəyə getmiş və 1942–1945-ci illərdə hərbi jurnalist kimi fəaliyyət göstərmişdir. Xalijan Bekxojin müharibədən geri döndükdən sonra 1946–1949-cu illərdə Qazaxıstan Elmlər Akademiyası-nın Dil və Ədəbiyyat institutunda elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır. O, 1965-ci ildə "Qazax mətbuatının inkişaf yo- lu" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsini almışdır. 1969-cu ildə onun ədəbi-tənqidi məqalələrdən ibarət "Ənənə və novatorluq" kitabı çap olunmuşdur. O, 1978-ci ildə Qazaxıstanın Dövlət mükafatı laureatı, 1986-cı ildə isə xalq yazıçısı adlarına layiq görülmüşdür. Xalijan Bekxojin 2 oktyabr 1990-cı ildə Almatı şəhərində vəfat etmişdir.

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xalijan Bekxojin müasir Qazax ədəbiyyatının inkişafında böyük xidmətləri olan sənətkarlardan biridir. Bədii yaradıcılığa keçən əsrin 30-cu illərinin ortalarından başlamışdır. "Orman qızı" (1939), "Partizan Baltabay" (1940), "Aleksandr Nevski" (1941), "İyirmi səkkiz" (1942) və s. poemalar müəllifidir. Xolijan Bekxojin 1949-cu ildə qazax xalqının milli azadlıq mübarizəsini özündə əks etdirən "Batır Nayan" poemasına görə dövlət orqanları tərəfindən ittiham olunmuş və bir müddət ev dustağı edilmişdir. Onun müxtəlif dövrlərdə yazmış olduğu "Qəmbər batır", "Səhra komissarı", Həmyerlilə- rim", "Afaqnamə" və s. poemaları, "Akan Atayev", "Ürək sadiqdirsə", "Güclü yağışdan sonra" və s. dram əsərləri bir şair və dramaturq olaraq Xalijan Bekxojin sənətinin milli və bəşəri dəyərlərini əks etdirmək baxımından əhəmiyyət daşıyır. Xalijan Bekxojin tərcüməçilik fəaliyyəti ilə də məşğul olmuşdur. Onun A. S. Puşkindən, M. N. Lermantovdan, N. Nekrasovdan, M. Qorkidən, B. Mayakovskidən etdiyi tərcümələr qazax-rus ədəbi əlaqələrinin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Xalijan Bekxojin digər əsərlərində olduğu kimi "Akan Atayev", "Ürəklər sadiqdirsə", "Güclü yağışdan sonra", "Qəzəb axını", "Himalay şəfəqləri" və s. dramlarında, o cümlədən "Səhra komissarı", "Aleksandr Nevski", "Kreml gözətçisi", "Batır Nayan", "Orman qızı", "Partizan Baltabay", "Afaqnamə" və s. poemalarında da daha çox tarixi fakt və real gerçəkliklərə əsaslanmışdır. Xalijan Bekxojin Nizami Gəncəvinin həyat yoldaşı Afaqın şərəfinə ""Afaqnamə"" (1970) adlı tarixi poema yazmışdır.

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Orman qızı
  • Partizan Baltabay
  • Aleksandr Nevski
  • İyirmi səkkiz
  • Qəmbər batır
  • Səhra komissarı
  • Həmyerlilərim
  • Afaqnamə
  • Ürəklər sadiqdirsə
  • Güclü yağışdan sonra
  • Qəzəb axını
  • Himalay şəfəqləri

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Бекхожин Халижан Нургожаевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]