Xosrov Gərədə
Xosrov Gərədə (19 may 1884, Ədirnə – 20 mart 1962, İstanbul) — Türk İstiqlal Müharibəsində və Cümhuriyyət tarixində önəmli adlardan biri olan Türk əsgəri, siyasətçi və diplomatdır. Qurtuluş Müharibəsi dövründə daxili qiyamların yatırılmasında rol oynadı. Müharibədən sonra səfir və müavin vəzifələrində çalışıb.
| Xosrov Gərədə | |
|---|---|
| türk. Hüsrev Gerede | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 19 may 1884 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 mart 1962 (77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Təhsili | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Xidmət illəri | 1903-cü ildən |
| Rütbəsi | polkovnik |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Rıdvanbəyoğlu ailəsindən Ferik (general-leytenant) Mehmet Ali Paşanın və Mah-ı Nur Hanımın oğludur. 1908-ci ildə Hərbi Akademiyanı qərargah kapitanı rütbəsi ilə bitirmişdir. 7. Diviziya qərargah zabiti və Afina hərbi attaşesi vəzifələrində çalışmışdır. Birinci Dünya Müharibəsi dövründə qərargahda 2-ci Komandir idi. Kəşfiyyat şöbəsi zabiti, 1. Qafqaz Korpusu Baş qərargah rəisi, 25. Korpusun Baş qərargah rəisi vəzifəsini icra etdi.
Samsuna getdiyi zaman Mustafa Kamal Paşanın yanında olan 18 nəfərdən biri olaraq, 19 May 1919-cu ildən bəri Mustafa Kamal Paşanın heyət komitəsində kəşfiyyat və siyasi şöbə müdiri olaraq çalışdı. Havza dairəvi və Amasya dairəvi sənədlərinin yazılmasında iştirak etmişdir. Ərzurum və Sivas Konqresi dövründə Nümayəndə Komitəsinin Baş katibi vəzifəsini icra etdi. Son Osmanlı Parlamentində Trabzon millət vəkili idi. İstanbulun işğalından Ankaraya köçdü və Trabzon millət vəkili olaraq Türkiyə Böyük Millət Məclisinin işində iştirak etdi.
Gerede üsyanında üsyançılar tərəfindən tutulsa da , xalq ona hörmət edirdi. Hüsrev bəy, Atatürkdən Gerede xalqının xeyirxahlığı üzündən ona "GEREDE" soyadını verməsini istədi.
Cümhuriyyət dövründə ordudan ayrıldı və Budapeşt, Sofiya, Tehran, Tokyo, Berlin və Rio-de-Janeyro səfirliklərində çalışdı. Rza Pəhləvinin 1934-cü ildə Ankaraya gəlməsini və Türk-İran dostluğunu gücləndirməsini təmin etdi. Ertuğrul Şəhidliyindəki abidəni Tokyo səfirliyi dövründə bərpa etdi.
II. Dövr üçün Urfa Millət vəkili seçilməsinə baxmayaraq, Budapeşt səfiri olduğu üçün 7 May 1924-cü ildə istefa etdi. 5-ci dövr üçün Sivas Millət vəkili seçilsə də, Tokyo səfiri olduğu üçün 6 yanvar 1936-cı ildə istefa etdi.
Diplomat Qalib Kamali Bəyin qızı Lamiyə Hanımla evləndi. Əli Faruk və Mehmet Selçuk adlı iki oğlu var idi.
Gümüş mükafat və imtiyaz medallarına, qırmızı-yaşıl zolaqlı İstiqlal medalına sahibdir.[1]
Atatürk haqqında xatirələrini nəşr etdirmişdir.
İstanbulun Teşvikiye bölgəsində İstanbul, bir abidə uzun illər yaşadığı küçədə Xosrov Gerede xatirəsinə ucaldılmışdır.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "TBMM Albomu". tbmm.gov.tr. 29 oktyabr 2012. 11 aprel 2015 tarixində mənbəsindən arxivləşdirildi. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2014