Xovd vilayəti

Xovd aymakı[1] (monq. Ховд аймаг) - Monqolustanın 21 aymakından biri. Qərbi Monqolustanda, paytaxt Ulan-Batordan 1 580 km qərbdə yerləşir. Mərkəzi Xovd şəhəridir. Xovd aymakı adını Xovd çayından götürmüşdür.

Aymak
Xovd aymakı
monq. Ховд аймаг
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb

47°00′ şm. e. 92°45′ ş. u.

Ölkə Monqolustan
İnzibati mərkəz Xovd
Qubernator Dandirdorjin Seveenravdan (MDP)
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1931
Sahəsi 76 133 km2 km² (10-cü-ci yer)
Saat qurşağı (UTC+7, yayda
Əhalisi
Əhalisi 81 479 nəfər (2015)
Əhalinin sıxlığı 1,1 nəfər/km² (-ci yer)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu MN-043
Telefon kodu +976 (0)143
Poçt indeksi 84000
Avtomobil nömrəsi XO
Rəsmi sayt
Xovd aymakı xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1921-ci il Monqolustan inqilabından sonra, 1925-ci il noyabrın 21-də Çandmani Uulyn aymakı təsis edilir. Bu aymak ölkənin qərbində, indiki Uvs, Xovd aymaklarını və Bayan-Ölgiy aymakının qərbini əhatə edirdi. 1931-ci ildə Çandmani Uulyn aymakı Xovd və Dörvöd aymaklarına bölündü.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xovd aymakı öz mədəni əhalisi ilə seçilir. Burda çoxlu sayda etnoslar yaşayır. Xovd aymakında yaşayan etnoslara xalxaları, zaxçinləri, qazaxları, torqudları, öldləri, uryanxayları, dörvödlər, tuvalıları, çantuları, xoşudları nümunə göstərmək olar[2]. Bu etnosların hər birinin özünə xas yaşam tərzi, geyim tərzi, mədəni, ədəbi, bədii və musiqi ənənələri vardır. Aymakın əhalisi 1956-cı ildən etibarən artmaqda davam edir. 1956-cı ildə əhali sayı 42 300 nəfər idisə, 1969-cu ildə bu rəqəm 54 000, 1989-cu ildə 86 831, 2000-ci ildə isə 89 326 nəfər olmuşdur. 2006-cı ildə maksimum həddə çatmış (92 395 nəfər) və azalma müşahidə olunmuşdur. 2010-cu ildə 82 204 nəfər və 2014-cu ildə 81 min nəfərə yaxın azalmışdır.

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xovd aymakı Monqolustan Altayında, Böyük Göllər hövzəsində və ən böyük hissəsi Qobi Altayında yerləşir. Ən yüksək yeri Munxayrxan zirvəsidir ki, onun yüksəkliyi dəniz səviyyəsindən 4 204 m-dir. Ən alçaq nöqtəs isə dəniz səviyyəsindən 1 126 m yüksəklikdə Cunqariya Qobisində yerləşən Bot Sonjiyn nöqtəsidir. Xovd aymakı ərazisindən axan çaylar aşağıdakılardır:

Xovd aymakı ərazisində yerləşən göllər aşağıdakılardır:

Xovd aymakında yerləşən dağlar aşağıdakılardır:

  • Altay dağı
  • Jargalant xayrxan dağı
  • Bumbat xayrxan dağı
  • Batar xayrxan dağı
  • Monxxayrxan dağı
  • Baytaq bog dağı

Rayonları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xovd aymakı 17 rayondan ibarətdir. Sahəsinə görə ən böyük rayon Altay rayonu olduğu halda, ən kiçiyi Jarqalant rayonudur. Aymakın mərkəzi Xovd rayonu olmasına baxmayaraq, coğrafi mövqeyinə görə Buyant, idarəetməsinə görə Jarqalant rayonu aymakın inzibati mərkəzi sayılır.

Rayon adı (sum) Monqolca adı Aymak mərkəzinə qədər məsafə (km) Sahəsi km2 Əhalisi (nəfər) Əhali sıxlığı nəfər/km2 Etnik tərkib
Altay Алтай 310 13 144 2 849 0,25 Zahçin
Bulgan Булган 335 8 104 8 262 1,19 Torqud
Buyant Буянт 19 3 759 2 673 0,96 Tıva/Xalx
Çandmani Чандмань 160 6 016 2 469 0,52 Xalx
Darvi Дарви 204 5 604 2 362 0,47 Xalx
Dörgön Дөргөн 106 4 128 2 266 0,73 Dörvöd
Duut Дуут 76 2 146 1 287 0,98 Uryanxay
Erdenebüren Эрдэнэбүрэн 60 2 772 1 995 1,22 Old
Jargalant Жаргалант 0 70 29 012 417,24 Xalx/Mixed
Xovd Ховд 27 2 830 2 722 1,63 Xalx
Manxan Манхан 80 4 330 3 480 1,05 Zahçin
Mönxxayrxan Мөнххайрхан 155 2 554 1 955 1,06 Uryanxay/Zahçin
Möst Мөст 180 3 927 2 939 0,91 Zahçin
Myangad Мянгад 35 3 258 2 615 1,12 Myangad
Seseg Цэцэг 216 3 491 2 423 0,72 Halx
Üyenç Үенч 305 7 476 4 024 0,64 Zahçin
Zereg Зэрэг 130 2 524 2 727 1,23 Zahçin

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Khovd aimag Arxivləşdirilib 2016-03-15 at the Wayback Machine http://www.infomongolia.com Arxivləşdirilib 2015-12-05 at the Wayback Machine İstifadə tarixi:2015-11-15
  2. ↑ 000 оны тооллого

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]