Yapon bağı

Yapon bağı — yapon estetikası və fəlsəfi ideyaları ilə müşayiət olunan və təbii mənzərəni vurğulayan ənənəvi bağ növü.^[1]

Yapon bağı
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yapon bağlarında çoxlu cəlbedici çiçəkli bitkilər olsa da, otlu çiçəklər adətən Yapon bağlarında Qərbə nisbətən daha kiçik rol oynayır.^[2] Həmişəyaşıl bitkilər Yaponiyada "bağ sümükləri" sayılır.

Yapon bağçılıq ədəbiyyatında demək olar ki, min il əvvələ gedib çıxan və bəziləri dini və ya fəlsəfi çalarları olan bir neçə müxtəlif bağçılıq üslubu yaranmışdır.

Yapon bağlarının özəlliyi ondan ibarətdir ki, onlar müəyyən nöqtələrdən görünə biləcək şəkildə dizayn ediliblər. Yapon ənənəsi uzun müddət, yaxşı dizayn edilmiş bağı ilkin vəziyyətinə mümkün qədər yaxın saxlamaqdan ibarətdir və bir çox məşhur bağların bir neçə əsr ərzində az dəyişdiyi görünür.^[3]

Yapon bağları ilk dəfə Yaponiyanın böyük mərkəzi adası olan Honşu adasında salındı. Onların estetikasına Honşu landşaftının xüsusiyyətləri təsir etmişdir: qayalı vulkanik zirvələr, dar dərələr, şəlalələr və dağ çayları, kiçik daşlardan hazırlanmış göllər və çimərliklər. Onlara həmçinin adalardakı zəngin çiçək çeşidi və müxtəlif ağac növləri, xüsusən həmişəyaşıl ağaclar və Yaponiyanın isti, rütubətli yay və qarlı qışlar da daxil olmaqla dörd fərqli fəsli təsir göstərmişdir. İlk bağlar bayramların, oyunların və açıq havada konsertlərin keçirildiyi yerlərə bənzəyirdi. Bu dövrün bağları dekorativliyi ilə seçilir. Çoxlu çiçəkli ağaclar (gavalı, sakura), azalealar, filbahar və s. bitkilər əkilirdi.

Bununla belə, Yaponiyada daş və qumdan yaradılmış yaşıllıqsız bağlar da var.^[4] Bədii dizaynda onlar abstrakt rəsmə bənzəyirlər.

Yapon bağı yer təbiətinin mükəmməl dünyasını simvollaşdırır və bəzən Kainatın təcəssümü kimi çıxış edir.^[5] Onun tərkibinin xarakterik elementləri qeyri-adi formalı daşlarla bəzədilmiş süni dağlar və təpələr, adalar, çaylar və şəlalələr, cığırlar və qum və ya çınqıl sahələridir. Bağda daş fənərlər, besedkalar, çay evləri də yerləşə bilər.^[6]

Yapon bağçılığının əsaslarının formalaşması yapon memarlığının təkamülünün, eləcə də yapon zadəganlarının dini-fəlsəfi ideyalarının təsiri altında baş vermişdir. Əvvəlcə Yapon bağları aristokratların iqamətgahlarının ayrılmaz hissəsi idi, lakin sonralar Buddist monastırları və samuraylar tərəfindən götürüldü. XIX-cu əsrdən bəri, bir çox fərdi evlərin ayrılmaz hissəsinə çevrilərək, Yapon əhalisi arasında geniş yayılmışdır. XX-ci əsrdə yapon tipli bağların tikintisi Yaponiyadan kənarda məşhurlaşdı.^[7]

Yapon bağçasında kompozisiya vahidlərinin yerləşdirilməsi relyefə uyğun şəkildə həyata keçirilir ki, onlar vahid bütövlük təşkil etsinlər. Kompozisiya həllinin seçilməsi səbəblərinin şərhi çox vaxt çox dərin tarixi köklərə malik idi və müxtəlif dövrlərdə estetik üstünlüklərin dəyişməsi prosesində və müxtəlif siniflərin yaranması prosesində dəyişilirdi.^[8]

• 
  Katsura Imperial Villa, gəzinti bağının prototipi.
• 
  1659-cu ildə tamamlanan Şuqakuin İmperator villası, Edo dövrünün gəzinti bağının başqa bir klassik nümunəsi
• 
  Çindəki Lu dağını təmsil edən kəsilmiş bambuk otları ilə örtülmüş iki təpə. Tokiodakı Koişikava Kōrakuen bağı.
• 
  Suizenji Jojuen bağında Fuji dağının miniatür surəti.

• List Japanese Gardens by State
• Map of Japanese Gardens in the United States
• Japanese Gardens 65+ in Japan, others overseas
• Japanese Gardens, Bowdoin College
• Real Japanese Gardens 90 gardens in Japan