Yapon mədəniyyətində sükut

Yapon mədəniyyətində sükut — sükut istənilən mədəniyyətdə mühüm ünsiyyət rolunu oynaya bilər, yapon mədəniyyətində isə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir [1]. Sükut (timmoku) Yaponiyada ünsiyyət sənətinin bir hissəsi hesab olunur. [2]. Yapon mədəniyyətinə görə sükutun vacibliyinin beş səbəbi var: səmimi hisslərin ifadəsi kimi səssizlik, əxlaq norması kimi səssizlik, nümayişkaranə davranış kimi utancaqlıq və səssizlik [2] və qarşılıqlı anlaşma hissi olaraq səssizlik [3].

Səssizlik — səmimi duyğuların ifadəsi kimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yapon mədəniyyətində səssizlik, daxili mən olan və ürək, ağıl, duyğular, səmimi hisslər mənasını verən "Kokoro" ilə əlaqələndirilir. Yapon mədəniyyətinə görə nitq potensial aldadıcı və yalan olduğundan, əsl dürüstlük sözlə ifadə edilə bilməz. Buna görə də sükut əsl kokoronun şahididir [4]. Beləliklə, Yaponiyada az danışan və fikirlərini mümkün qədər lakonik şəkildə ifadə edən insanı səmimi və vicdanlı hesab etmək olar. Belə insanlara, adətən, daha çox etibar edilir [2].

Əxlaq norması kimi səssizlik

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yapon mədəniyyəti ictimai harmoniyaya xüsusi diqqət ayırır. Yaponların mədəniyyətində güclü duyğuları ifadə etməklə bağlı söylənilməyən bir tabu var [1]. Sükut, həmsöhbətinin qarşıdurmadan qaçdığına işarə ola bilər, həmsöhbət öz nöqteyi-nəzərində israr etməməyə, sadəcə susmağa qərar verə bilər [5]. Beləliklə, uzun bir fasilə həmsöhbətin söhbətin mövzusunu dəyişdirmək istəyini göstərə bilər.

Sükut, şəxsin fikirlərini bildirməzdən əvvəl müsahibinin və ya danışıqlar aparan tərəfdaşının dediklərini düşünmək üçün "fasilə" verdiyinə işarə ola bilər [6]. Çox zaman bu cür fasilələr qarşı tərəfi əsəbiləşdirir və əlavə güzəştlər edir. Buna baxmayaraq, yapon mədəniyyət mütəxəssislərinin fikrincə, sükut yapon mədəniyyətində qeyri-düzgünlüyün bariz nümunəsidir [6] Eyni zamanda, yaponlar yad adamlarla ünsiyyətdə nəzakətsiz görünməmək üçün susmamağa çalışırlar. Qərb mədəniyyətinə mənsub insanlarla müqayisədə isə yaxın dostları ilə ünsiyyət qurarkən susmağı məqbul və normal hesab edirlər [7]. Belə bir kontekstdə sükut yeni dosta hörmət əlaməti kimi qəbul edilə bilər. Yapon sükutu qismən buddizmin yapon mədəniyyətindəki əhəmiyyəti ilə izah edilə bilər, buddist təlimlərinin son məqsədi, əsasən, daxili boşluq və sükut olaraq təyin olunur [8].

Utancaqlıq əlaməti kimi sükut

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Söhbəti qəfil kəsərək uzun müddət susmaq utancaqlıq və narahatlıq əlaməti ola bilər. Bu isə onu göstərir ki, insanlar utancaqlıq hissini səssizliklə ifadə edə bilirlər [2].

Sükut — nümayişkaranə davranış kimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sükut, qarşı tərəfin səni dinləmədiyini göstərən bir etiraz əlaməti ola bilər. Sükut, mokusatsu (黙 殺) (sükutla öldürmək) əlaməti ola bilər ki, bu da "qulaqardına vurmaq" ifadəsinə uyğun gəlir [9]. Beləliklə, sükut çox zaman passiv aqressiyanın siqnalı ola bilər. Qərb mədəniyyətinin nümayəndələri ilə müqayisədə, yaponların əksəriyyəti hərəkətlərin sözlərdən və niyyətlərini digər nümayiş etdirmə vasitələrindən daha vacib olduğuna inanırlar. Qərb respondentləri isə sözləri eyni dərəcədə vacib ünsiyyət vasitəsi hesab edirlər. [10].

Qarşılıqlı anlaşma hissi olaraq sükut

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Sükut, həmsöhbətlər arasında intuitiv bir anlayış ifadə edə bilər [11]. Yapon mədəniyyəti son dərəcə çoxkontekstlidir [12], yəni fasilələrin, susma müddəti və zamanının bir sıra mənaları ola bilər [13].

Mədəniyyətin yüksək kontekstuallığı, yaxın insanlar arasında telepatik ünsiyyət kimi gizli qarşılıqlı anlaşmanı bildirən "haragei" sözü ilə ifadə olunur. Dinləmə və anlama sənəti yapon mədəniyyətində natiqlik sənətindən fərqli olaraq çox əhəmiyyətlidir. [8] Qərblilərin sözlərə əsaslanaraq "sətirlər arasında oxuduqları" kimi, yapon xalqı da nitqdəki pauzalara əsaslanır [14]. Beləliklə, Yaponiyada sükut niyyət və hissləri ifadə edən ünsiyyət vasitəsi kimi qəbul edilir [15].

Sükut və xarici dillərin tədrisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İngilis dili kimi xarici dilləri öyrənən yaponlar çox zaman susurlar, bu da xarici müəllimlərdə şagirdlərinin dil öyrənmə qabiliyyətlərinə şübhə yaradır [16]. Müəllimlərin şagirdlərin özünə inamını artırdığı və xarici dillərdə ünsiyyəti təşviq etdiyi dərslərdə, hətta səhvlər olsa belə, sükutla bağlı problemlər az olur, bu cür dərslər daha uğurlu olur [16].

Müəllimləri yapon mədəniyyətinin əsasları haqqında məlumatlandırdıqda və onlara şagirdlərin susma səbəblərini izah etdikdə isə tədrisin effektivliyi daha da artır [17]. Məsələn, başa düşülməlidir ki, yapon şagirdləri özlərini həqiqətən sinifdəki ən səssiz şagird kimi tanıyırlar, amma susmağın başlıca səbəbi xarici dildə bir ifadəni səhv söyləmək və beləliklə "şəxsiyyətini itirmək" qorxusudur [18] . Digər tərəfdən isə, bir çox tələbələr sinifdə başqalarından üstünlüyünü göstərməyi taktika hesab edir və dərs zamanı susurlar [18].

Tənqid

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bir sıra tədqiqatçılar hesab edir ki, ünsiyyətdən yayınma tərzinə görə "yaponların sükut mədəniyyəti reallıqdan daha çox bir mifdir" [5].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Lebra T. S. The cultural significance of silence in Japanese communication //Multilingua-Journal of Cross-Cultural and Interlanguage Communication. – 1987. – Т. 6. – №. 4. – С. 343-358
  2. ↑ 1 2 3 4 Lebra T. S. The cultural significance of silence in Japanese communication //Multilingua-Journal of Cross-Cultural and Interlanguage Communication. – 1987. – Т. 6. – №. 4. – С. 343-358.
  3. ↑ Harumi S. The use of silence by Japanese learners of English in cross-cultural communication and its pedagogical implications : дис. – Institute of Education, University of London, 1999
  4. ↑ Rosenberger N. R. Japanese sense of self. – Cambridge University Press, 1994. – Т. 2. (страница 112)
  5. ↑ 1 2 Donahue R. T. Japanese culture and communication: Critical cultural analysis. – University Press of America, 1998.
  6. ↑ 1 2 Fuki N. The role of cultural influences in Japanese communication: A literature review on social and situational factors and Japanese indirectness //異文化コミュニケーション研究. – 2002. – Т. 14. – С. 99-122.
  7. ↑ Hasegawa T., Gudykunst W. B. Silence in Japan and the United States //Journal of Cross-Cultural Psychology. – 1998. – Т. 29. – №. 5. – С. 668-684.
  8. ↑ 1 2 Petkova D. P. BEYOND SILENCE. A CROSS-CULTURAL COMPARISON BETWEEN FINNISH ‘QUIETUDE’AND JAPANESE ‘TRANQUILITY’ //Eastern Academic Journal. – 2015. – Т. 4. – С. 1-14
  9. ↑ Matthew C, THE JAPANESE ART OF SILENCE, https://blog.gaijinpot.com/mokusatsu-japanese-art-of-silence/ Arxivləşdirilib 2016-12-01 at the Wayback Machine
  10. ↑ Ling W. N. Communicative functions and meanings of silence: an analysis of cross-cultural views //Multicultural studies. – 2003. – Т. 3. – С. 125-146
  11. ↑ Harumi S. The use of silence by Japanese learners of English in cross-cultural communication and its pedagogical implications : дис. – Institute of Education, University of London, 1999.
  12. ↑ Холл, Эдвард (рус.) // Википедия. — 2016-11-22.
  13. ↑ Ito K. A history of manga in the context of Japanese culture and society //The Journal of Popular Culture. – 2005. – Т. 38. – №. 3. – С. 456-475
  14. ↑ Saint-Jacques B. et al. Modern Japan: the myth and the reality. – 1984.
  15. ↑ Nakane I. Silence in intercultural communication: Perceptions and performance. – John Benjamins Publishing, 2007. – Т. 166.
  16. ↑ 1 2 Harumi S. Classroom silence: Voices from Japanese EFL learners //ELT journal. – 2010. – С. ccq046
  17. ↑ Jones S. Speech is silver, silence is golden: The cultural importance of silence in Japan //The ANU Undergraduate Research Journal. – 2011. – Т. 3. – С. 17-27
  18. ↑ 1 2 (7) Nakane I. Silence and politeness in intercultural communication in university seminars //Journal of Pragmatics. – 2006. – Т. 38. – №. 11. – С. 1811-1835