Yevgeni Baratınski

Yevgeni Abramoviç Baratınski (rus. Евгений Абрамович Баратынский, d. 2 mart 1800 — ö. 11 iyul 1844) — rus şairi.

Yevgeni Baratınski
Yevgeni Abramoviç Baratınski
Doğum tarixi	2 mart 1800
Doğum yeri	Tambov quberniyası, Rusiya
Vəfat tarixi	11 iyul 1844 (44 yaşında)
Vəfat yeri	Neapol, Siciliya
Vəfat səbəbi	ürək tutması
Dəfn yeri	Tixvin qəbiristanlığı[d][1]
Milliyyəti	Rus
Fəaliyyəti	2
Əsərlərinin dili	rus dili
baratynskiy.lit-info.ru
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yevgeni Abramoviç Baratınski 2 mart 1800-cü ildə , Tambov quberniyasının , Mara qəsəbəsinin Vyajla kəndində doğulmuşdu. Soylu bir ailədən gəlirdi. İlk təhsilini evdə anasından və Borgeze adındaki İtalyan müəllimindən aldı. Borgeze, şagirdini Fransız ədəbiyyatı ilə tanış edir və onda gözəllik qavramının yetişməsini təşkil edir, klassik İtalyan sənətinə qarşı bir istək oyandırır.

1808-ci ildə , ailəsi Moskvaya köçür.1810-cu ildə isə atası Abram Andreyeviç ölür. Buna görə ana övladlarını alaraq Maraya dönür. Baratınski 1812-ci ildə təhsil almaq üçün Sankt-Peterburqa göndərilir. Buraya gəldikdən 6 ay sonra "Soylu Gənclər Topluluğu" adlı dərnəyə qoşulur. Bu tarixlərdə ilk əsərlərini yazmağa başlayır. Şeirləri əsasən fransızcadır.

1816-cı ildə məktəbdə , özlərini Schillerin dramlarındaki xarakterlərə bənzətməyə çalışan bir qrup gənclə dostluq qurur. Bu qrupla birlikdə çeşidli zarafatlar edən Baratınskinin adı 500 rubl və bir ənfiyə qutusunun oğurlanması olayına qarışır. Bu olaya imperator əl qoyur. Onun məktəbdən atılmasını istəyir və hər hansı bir dövlət dairəsində çalışmasını yasaqlayır. Sadəcə əsgərdə xidmət edə biləcək; ancaq , sıravi əsgərdən yüksək bir rütbəyə sahib ola bilməyəcəkdir.

Bu qərar üzərinə, Yevgeni Baratınskinin psixoloji durumu pozulur. Uzun müddət xəstələnir və iki dəfə intihar girişimində bulunur. Bu durum, onun şeirlərinə də təsir edir. Bu şeirlərə melanxolik bir hava hakimdir.1818-ci ildə , aralarında ; Puşkin , Delviq və Kühelbekerin də olduğu lisey çevrəsiylə tanış olur.

Baratınskinin anası onun əsgərlik edə bilməsi üçün davamlı çar qapısında yalvarmaqla məşğul olur.1819-cu ildə , bu istəkləri qəbul edilir və Baratınski könüllü olaraq əsgərə yazılır. Bu arada Delviq ilə eyni evə köçür. Delviq onu; Puşkin və Jukovskinin öncülüyündəki Peterburqun ən önəmli ədəbiyyat çevrələriylə tanış edir. Ayrıca, Davidov və Qnediç ilə də tanış olur. Bu arada şeir yazmağa davam etməkdədir. Bunların bir bölümü; Davidovun , 1819-cu ilin sonlarında çıxardığı " Ədəbi qəzet"də yayımlanır.

Eyni il , Yegerski qvardiya alayına qatılır.1820-ci ildə astsubaylığa yüksəlir və Finlandiyada bir qarnizona göndərilir. 1824-cü ildə ; Jukovski , Vyazemski və digər dostlarının yardımıyla , zabitlik rütbəsinə yüksəlir. Bir müddət sonra Moskvaya geri dönür. Yevgeni Baratınski , 1826-cı ildə ordudan ayrılır. Bu arada sadiq və ağıllı olan, ayrıca özünə karyerası boyunca , həm eləştirmən həm də editor olaraq hər zaman yardımçı olan Nastasya Lvovna Enqəlhardt ilə evlənir və Moskova yaxınlarındakı Muranovoya yerləşirlər.

Eynı il , "Eda" "Finlandiyanın hekayəsi" və "Şənliklər, "Uzun və Bətimsəl Bir şeir" adlı əsərlərini yayımlayır. "Əda" , anlatı şeiri türündə bir əsərdir və qəhrəmanı , Əda adında Finli bir qızdır. 1827 də ilk yazdığı şeirlərinin bir qismi Moskovada çap olunur. Bu arada bir dövlət məmuriyətində , torpaq ölçümçüsü olaraq çalışmağa başlayar və zamanının bir bölümünü , bu iş için gəzərək keçirər. Bu üzdən arvadının ailəsinə aid olan , Moskva və Maradakı evlərdə müvəqqəti olaraq yaşamağa başlayar. 1828-ci ildə, "Balo" adlı anlatı şeirini yayımlayr. "The Moscow Herald" ın yayınlanmasında görəv alır. Eyi il , dövlət məmuriyuətindən ayrılır.

Baratınski 1829 da ən önəmli şeirlərindən biri olan " Cariyə " ni yazır. Bu şeir , 9 bölümdür. Şeir daha sonra 1842 də yenidən düzənlənərək , 8 bölüm halında və " Qaraçı " adıyla yazılır. Şeirdə Sara adlı qaraçı bir qızla nikahsız yaşayan gənç Eləzkoinin hekayəsi bəhs edilir. Elezkoi Sara ilə birliyini yaşayarkən Moskva yaxınlarındakı bir yarmarkada əmisi ilə gəzməyə çıxan Vera adındakı bir qıza aşıq olur. Eləzkoi Vera ilə tanış olmaq üçün fürsət axtarar. Bir maskalı baloda onunla qarşılaşar. Ona eşqini etiraf edər və qızdan qarşılıq görər. Bu arada Sara Elezkoidəki dəyişiklikləri fəqr etmişdir. Elezkoi , Veranı itirməmək üçün üçün onunla evlənməyə qərar verir və bu düşüncəsini Saraya açıqlayır. Sara son bir içki içməyi təklif edir. Yaşlı bir qaraçının gətirdiyi içkiləri içtikdən sonra Sarah Elezkoiyə sarılar. Ancaq Elezkoinin öldüğünü fərq edər. Yaşlı qaraçı Elezkoinin içkisinə zəhər qoymuşdur. Vera Elezkoini uzun müddət gözlədikdən sonra evinin yolunu tutar. Sara isə qaraçı qanının verdiği emosionallıqla ağlını itirir..

Şeir Byronın Rusyadaki heyranları arasında dəbdə olan , romantik və melanxolik bir tərzdə yazılmışdır. Baratınski də Byrondan təsirlənmiş rus romantizmini simgələməktədir. Yazar şeirdə insan duyğularını , çözümləyici bir yaxlaşımla ələ alır. Şeir qaba və bayağı olduğu gərəkçəsilə zamanın tənqidçilərinin hücumuna məruz qalır. Baratınski isə aqlaqsızlıqla günahalndırlır. Bütün bu acımasız tənqidləri öncədən sezən Baratınski əsərə önsöz yerinə bir müdafiə yazısıyla başlayr və bu yazıda ədəbiyyatda əxlaqsızlıq olğusunu işləyər.

Rus tənqidçi Belinski bu şeirin təməlinin sağlam olduğunu və şeirdə gözəl nitəliklər olduğunu , ancak , şeirin bütünündə zəka ünsürü olmadığını ya da əskik olduğunu söyləyər. Saraya yaşlı bir qaraçı tərəfından verilən içkidə zəhər olduğunun , şeirdə tam anlamıyla vurgulanmadığı görüşündədir. Puşkin Baratınskinin bu əsərini bir baş əsər olarak dəyərləndirir. Baratınski 1832-ci ildə baş əsərlərindən bir digəri sayılan "Goethe nin ölümü üzərinə" adlı şeirini yazır. Belinskiyə görə şeirin axışı çok gözəl olmasına baxmayaraq , düşüncə baxımından bulanıqdır.

Baratınski 1832-də , Kireyavski ilə birlikdə paradoksal fəlsəfi bir misyonu olan , " The European " qəzetində çalışmağa başyır. Qəzetin misyonundaki paradoks qərb təsiri altındakı rus kültürünü , qərb tərzi aydınlanma yöntəmiylə qorumağa çalışmasındandır. Ancaq bu məsələ imperatorluğun sansürcülərini hərəkətə geçirir və qəzətin yayımı dayandırılır. Ancak bir il sonra eynı qrup , aynı amacla , başqa bir qəzet çıxarırsa da sonu eynı olur və bu qəzət də bir öncəki kimi bağlanır. Baratınski də Kireyavski və onun bağlı olduğu Slavsevərlərdən uzaqlaşmağa başlayır.

1835-də Baratınskinin ikinci şeir kitabı çıxsa da ədəbiyyat dünyasında heç bir təsir oyandırmaz. Bu arada Baratınski arvadının mal varlığını bir müddət idarə edir. Daha sonra 1840 ilinda Peterburga gedər. 1842-də çox az diqqət çəkən kiçik şeir kitabı "Alacaqaranlıq" yayımlanar. 1843-də Baratınski Avropayı gəzir. Parisdə ədəbiyyat çevrələrinə girər və buradakı Rus köçmən topluluğunun rəğbətini qazanır. 1844-də gəzmək üçün Neapola gedərkən yolda ən gözəl şeirlərindən biri olan " Buxarlı Gəmi " ni yazır. Daha sonra Neapola gələn Baratınski 11 iyun günü anidən ölür. Cənazəsi ertəsi gün Peterburga gətirilərək burada Aleksandr Nevsky monastrında basdırılır.

Baratınski fəlsəfi baxımdan dərin anlamlarla yüklü , ümüdsüz və qaramsar nəsnələr vermişdir. Əsasən fəlsəfi və estetik temalar üzərində yazdığı son dönəm şeirlərinə bədbin çalarlar vermişdir. O çağlarda rus şeirində əsas olan içli ümüdsüz və melanxolik hava Baratınskinin yazdıqlarında ən gözəl örnəkləri əks etdirilmişdir..

Puşkinin çağdaşı olan Baratınski o illərin ikinci böyük şairi olaraq qəbul edilmişdir. Özəlliklə olğunluk dönəmi mövzularında, Puşkinin göstərdiyi yoldan ayrılmaq və yepyeni bir şiirə yönəlmək istəyən şair ; biçim yönümdən , klasik görüşü savunmuş və düşüncə ilə duygunun , yüksək düzeydə gerçəkləşən bir məsələni ortaya qoymağa çalışmışdır. Dil üzərində sürəkli olaraq laboratoriya çalışmaları edən Baratınski üslubuna ən kəskin və sağlam biçimi verməyə çalışmışdır.

Çağdaş toplumun insanı əzən və bədbinliyə sürükləyən yanlarını da əks etdirdiyi üçün 19. yüz il şairləri arasında gələcək nəsillərə ən yaxın olan şairlərdən biri olma şərəfinə sahip olmuşdur. Absurdluğun və nihilizmin şairi olan Baratınski haqqında Puşkin bunları söyləmişdir: "Baratınski ən yaxşı şairlərimizdən biridir. Şeirlərindəki uyum üslubunun canlılığı və yeniliyi, yazı nitqinin qüsursuzluğu biraz uyguları olan hər hangsı bir insanda çarpıcı təsirlə yaradacaqdır."

• Rusiya ədəbiyyatı

Şair haqqında olan bu məqalə bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

1. ↑ Трубачев С., Адрианов С. Баратынский, Евгений Абрамович (rus.). // Русский биографический словарь СПб: 1900. Т. 2. С. 490–494.