Поиск по словарям.

Beta (ß) — yunan əlifbasının ikinci hərfi, elektron şüalanmasının adı. Alfadan sonra, qammadan əvvəl gələn hərfdir.

Beta Capricorni, β Capricorni qısaldılmış formada Beta Cap, β Cap — Capricornus bürcündə bir çox ulduz sistemi və günəşdən 328 işıq ili təşkil edir. Sistem beş ulduzdan ibarətdir. Dürbün və ya kiçik bir teleskopla, Beta Capricorni ikili cüt halına gətirilə bilər. İki dənəsinin parlaqlığı Beta¹ Capricorni və ya Beta Capricorni A; dimmer, Beta² Capricorni və ya Beta Capricorni B. Hər ikisi də özləri çoxlu ulduzlardan ibarətdir. Beta¹ Capricorni üç komponentə malikdir; Beta Capricorni Aa (həmçinin Dabih [4] adı verilmiş) və ikili cüt, Beta Capricorni Ab (iki komponent Beta Capricorni Ab1 və Ab2 olaraq təyin olunur) adlı bir ulduzdur. Beta² Capricorni də Beta Capricorni Ba və Bb komponentləri olan ikili cütdür. Digər yaxın ulduzları John Herschel tərəfindən aşkar edilmişdir. Bəzən Beta Capricorni D və E kimi adlandırılanlar, sadəcə optik cütlərin və ya Beta Capricorni sisteminin bir hissəsinin olub-olmadığı aydın deyil. == Xüsusiyyətləri == Beta¹ Capricorni, dimensional Beta² Capricorni'nin +6.09-da görünən bir qüvvətə malik olduğu halda, iki hissənin daha parlaqdır. İki komponent göydə 3.5 arcminut ilə ayrılaraq, onları ən azı 21 min AU (0.34 işıq ili) ayırır.

Beta Tea — çay brendi. 1994-cü ildə baş verən iqtisadi böhran səbəbilə istehsalçı şirkət brendi fərqli bazarlara soxmaq məcburiyyətində qalmışdır. Beləliklə, "Beta Tea" Türkiyəyə idxal çayı gətirən ilk firma olmuşdur. Brend 1990-cı illərin əvvəllərində postsovet məkanındakı dövlətlərin bazarlarına daxil olmuşdur. MDB ölkələrinə çay idxal edən ilk özəl müəssisə məhz "Beta" olmuşdur. Şirkət indiki dövrdə Azərbaycan, Qazaxıstan, Tacikistan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Rusiya və İraq kimi ölkələrdə bir sıra brendləri ilə fəaliyyət göstərməkdədir.

Beta hissəciklər- yüksək enerji və sürətli elektron və ya pozitronlardır. Beta hissəciklərin yayılma prosesi beta şüalanması adlanır. Enerji 0,5 MeV olan Beta hissəcikləri havada təxminən bir metr aralığa malikdir; məsafə hissəcik enerjisindən asılıdır. Beta hissəcikləri ionlaşdırıcı şüalanmanın bir növüdür və radiasiyadan qorunma məqsədləri üçün qamma şüalarından daha çox ionlaşan, lakin alfa hissəciklərindən daha az ionlaşan sayılırlar. İonlaşdırıcı təsir nə qədər yüksək olarsa, canlı toxumaya ziyan bir o qədər artır. == Beta şüalanması == === β - parçalanma (elektron emissiya) === Artıq neytronları olan qeyri-sabit bir atom nüvəsi bir neytronun bir protona, bir elektrona və bir elektron neytrinə çevrildiyi β - çürüməyə məruz qala bilər: n → p + e- + νe nuclear çürümə nüvə reaktorlarında istehsal olunan neytronla zəngin parçalanma yan məhsulları arasında tez-tez baş verir. Pulsuz neytronlar da bu proses vasitəsilə çürüyür. Bu proseslərin hər ikisi parçalanma-reaktor yanacaq çubuqları tərəfindən istehsal olunan çox sayda beta şüalarına və elektron antineutrinlərə kömək edir. === β + parçalanma (pozitron emissiya) === β + şüalanma pozitronların yayılması prosesidir. β + çürümə zamanı protonlardan biri neytrona , eletron neytrinə və pozitrona çevrilir: p → n + e+ + νe == Aşkarlama və ölçmə == Beta hissəciklərinin maddəyə təsir edən ionlaşdırıcı və ya həyəcanlandırıcı təsiri radiometrik aşkaretmə alətlərinin beta şüalanmasını aşkar və ölçmələri əsas proseslərdir.

Beta laktamazlar (β-laktamazlar) — bakterial fermentlər qrupu olub, beta laktamlı antibiotiklərin təsirini azaltmağa və sıfıra endirməyə qabil substant. Bu fermentlər sözügedən antibiotiklərə qarşı müqavimətli, dözümlü bakteriyaların əmələ gəlməsinə səbəb olurlar. == Katalizasiya reaksiyası == β-Laktamasların təsirindən hidrolitik laktam həlqəsinin açııaraq pozulması nəticəsində aralıq məhsulun, sonra isə öz-özünə dekarboksilləşmə nəticəsində son məhsulun alınması reaksiyası: Həlqə pozğunluğu aralıq məhsulu öz-özünə dekarboksilləşir. Bu zaman aralıq məhsulun orqanizmin zülaları ilə geridönməyən birləşmələr əmələ gətirərsə, bu allergik reaksiyaya səbəb ola bilər. Adətən bu cür tam potensiallı antigenlərə qarşı orqanizmin antitellər vasitəsilə dəf etmə mexanizmi işə düşmüş olur. Nəticə etibarilə sensiblizasiya reaksiyasının: dəri qıcıqlanmasından -övrədən tutmuş anafilaktik şokadək inkişafı mümkündür. == ESPL == ESPL (ing. Extended– spectrum Beta- Laktamase geniş spektrli beta laktamazlar) β laktam tərkibli antibiotiklərin geniş spektrini bölmək qabiliyyəti deməkdir. Enterobakteriyalar ailəsindən olan bakteriyalar beta laktamazlar adlanan enzim yaratma qabiliyyətinə malikdirlər ki, bu da antibiotik təsirini qüvvədən salmış olur. ESBL mikrob olmayıb, müxtəlif enterobakteriyaların birlikdə qazanmış olduğu özünə məxsusluq ya xasiyyətdir.

Beta hissəciklər- yüksək enerji və sürətli elektron və ya pozitronlardır. Beta hissəciklərin yayılma prosesi beta şüalanması adlanır. Enerji 0,5 MeV olan Beta hissəcikləri havada təxminən bir metr aralığa malikdir; məsafə hissəcik enerjisindən asılıdır. Beta hissəcikləri ionlaşdırıcı şüalanmanın bir növüdür və radiasiyadan qorunma məqsədləri üçün qamma şüalarından daha çox ionlaşan, lakin alfa hissəciklərindən daha az ionlaşan sayılırlar. İonlaşdırıcı təsir nə qədər yüksək olarsa, canlı toxumaya ziyan bir o qədər artır. == Beta şüalanması == === β - parçalanma (elektron emissiya) === Artıq neytronları olan qeyri-sabit bir atom nüvəsi bir neytronun bir protona, bir elektrona və bir elektron neytrinə çevrildiyi β - çürüməyə məruz qala bilər: n → p + e- + νe nuclear çürümə nüvə reaktorlarında istehsal olunan neytronla zəngin parçalanma yan məhsulları arasında tez-tez baş verir. Pulsuz neytronlar da bu proses vasitəsilə çürüyür. Bu proseslərin hər ikisi parçalanma-reaktor yanacaq çubuqları tərəfindən istehsal olunan çox sayda beta şüalarına və elektron antineutrinlərə kömək edir. === β + parçalanma (pozitron emissiya) === β + şüalanma pozitronların yayılması prosesidir. β + çürümə zamanı protonlardan biri neytrona , eletron neytrinə və pozitrona çevrilir: p → n + e+ + νe == Aşkarlama və ölçmə == Beta hissəciklərinin maddəyə təsir edən ionlaşdırıcı və ya həyəcanlandırıcı təsiri radiometrik aşkaretmə alətlərinin beta şüalanmasını aşkar və ölçmələri əsas proseslərdir.

Adi çuğundur (lat. Beta vulgaris ) - çuğundur cinsinə aid bitki növü.

Beta Draconis — ikili bir ulduz və Draco şimal dairəvi plitələrində üçüncü parlaq ulduzdur. 2.79-da görülə bilən vizual ölçülüdür, Adi gözlə asanlıqla görülə bilən parlaqdır. Hipparcos astrometri peykindən parallax ölçmələrinə əsasəndir.Günəşdən təxminən 380 işıq ili (120 parsek) məsafəsində yerləşir. == Xüsusiyyətləri == İkili sistem hər dörd minillikdə və ya bir dəfə cırtdan bir yoldaş tərəfindən yaradılan parlaq nəhəngdən ibarətdir. Günəşlə müqayisədə, Beta Draconis A altı dəfə kütləsi və təxminən 40 qat radiuslu böyük bir ulduzdur. Bu ölçüdə Günəşin parlaqlığını 950 dəfə xarici zərfdən effektiv 5,160 K temperaturda, isə G tipli bir ulduzun sarı hündürlüyünə verir. Spektri II parlaq parlaqlıq göstərən II parlaqlıq sinfi ilə G2 II,-nin mükəmməl təsnifatına uyğun gəlir. Bu təxminən 67 milyon yaşındadır.

Opsanus beta (lat. Opsanus beta) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin batraxkimilər dəstəsinin batraxlar fəsiləsinin opsanus cinsinə aid heyvan növü.

Beta Vukanoviç və yaxud Babette Baxmayer (serb. Бета Вукановић; 18 aprel 1872, Bamberq, Bavariya – 31 oktyabr 1972, Belqrad) — serb rəssamı, impressionizmin nümayəndəsi. Onun sonrakı əsərləri realist üslubda olub, lakin buna baxmayaraq həmişə impressionist palitrasını saxlayıb. == Həyatı == Beta Vukanoviç 18 aprel 1872-ci ildə Almaniya imperiyasının Bamberq şəhərində Babette Baxmayer (alm. Babette Bachmayer‎) adı ilə anadan olub. İbtidai məktəbi və qızlar liseyini bitirdikdən sonra 1890-cı ildə Münhendəki Karl Mar və Anton Ajbenin özəl rəssamlıq məktəbinə daxil olur. Studiyada Beta Risto Vukanovic ilə tanış olur və onlar 1898-ci ildə ailə qururlar. Cütlük bal ayı əvəzinə Belqrad gedir, dostları onlara sənətə marağı olmayan kiçik bir şəhər olduğunu desə də, Vukanoviçlər bu məsləhətə əhəmiyyət vermirlər. === Serbiyaya gəliş === Onlar 1898-ci ilin yayında Belqrada gəlirlər. Onlar gələndə paytaxt şərq şəhərindən Avropa şəhərinə çevrilmişdi.

Enn Rays (4 oktyabr 1941[…], Nyu-Orlean, Luiziana – 11 dekabr 2021, Ranço-Miraj[d], Kaliforniya) — ABŞ yazıçısı. == Həyatı == Enn Rays 1941-ci ilin 4 oktyabrında ABŞ-nin Luizana ştatının Nyu Orlean şəhərində anadan olub. Katolik irland əsilli ailənin ikinci qızıdır. Əsl adı Hovard Allın O'Brindir. Enn adını məktəbdə adını deməyə utandığından işlətmiş və belə tanınmağa üstünlük vermişdir. Enn Raysın əsərləri qot cərəyanının inkişafına töhfə vermişdir. Nyu Orleanda doğulduğu üçün əsərlərinin çoxunda hadisələr burada baş verir. Kitablarında üstünlük verdiyi mövzular vampirlər, mumiyalar və küpəgirən qarılardır. Yazıları sado-mazoşist üslubundadır. 1961-ci ildə Stan Rays ilə evlənmiş və Mişel adında qızları olmuşdur.

Damien Rice - İrland əsilli müğənni, söz yazıçısı və bəstəkardır. Musiqi karyerasına 90-cı illərdə Juniper ilə başlamışdır. Qrupla ilk albomunu çıxardıqdan sonra qrupdan ayrılmış və solo fəaliyyətinə başlamışdır. The Blower's Daughter, Cannonball, Volcano, Woman Like a Man, Lonely Soldier, Rootless Tree, 9 Crimes sinqlləri məşhurdur.

Enn Rays (4 oktyabr 1941[…], Nyu-Orlean, Luiziana – 11 dekabr 2021, Ranço-Miraj[d], Kaliforniya) — ABŞ yazıçısı. == Həyatı == Enn Rays 1941-ci ilin 4 oktyabrında ABŞ-nin Luizana ştatının Nyu Orlean şəhərində anadan olub. Katolik irland əsilli ailənin ikinci qızıdır. Əsl adı Hovard Allın O'Brindir. Enn adını məktəbdə adını deməyə utandığından işlətmiş və belə tanınmağa üstünlük vermişdir. Enn Raysın əsərləri qot cərəyanının inkişafına töhfə vermişdir. Nyu Orleanda doğulduğu üçün əsərlərinin çoxunda hadisələr burada baş verir. Kitablarında üstünlük verdiyi mövzular vampirlər, mumiyalar və küpəgirən qarılardır. Yazıları sado-mazoşist üslubundadır. 1961-ci ildə Stan Rays ilə evlənmiş və Mişel adında qızları olmuşdur.

Kondoliza "Kondi" Rays (ing. Condoleezza "Condi" Rice) — ABŞ diplomatı, siyasətşunas. O, 2001-2005 illərin arasında ABŞ-nin 20-ci milli təhlükəsizlik məsləhətçisi, 2005-2009 illərin arasında isə ABŞ dövlət katibi idi. == Həyatı == Kondoliza Rays 1954-cü ilin 14 noyabrında ABŞ-nin Alabama ştatının Birmingem şəhərində anadan olub. 1974-cü ildə Denver Universitetinin Siyasət elmləri fakültəsini, 1975-ci ildə Notrdam Universitetinin magistratura pilləsini bitirən Rays 1981-ci ildə Denver Universitetində Beynəlxalq münasibətlər üzrə doktorluq işi müdafiə edib. K. Rays hazırda Sənət və Elm Akademiyasının üzvüdür. O, 1991-ci ildə Morhaus kollecinin, 1994-cü ildə Alabama Universitetinin, 1995-ci ildə Notrdam Universitetinin və 2003-cü ildə Missisipi kollecinin Hüquq fakültəsinin doktoru adına layiq görülüb. K.Rays 1999-cu ildə Stenford Universitetində 6 il ərzində dosentlik işini tamamlayıb. Rays Stenforddakı fəaliyyəti dövründə "Beynəlxalq Təhlükəsizlik və Silahlanmaya Nəzarət Mərkəzi"nin və "Beynəlxalq Fəaliyyət İnstitutu"nun üzvü olmaqla yanaşı, Huver İnstitutunda da işləyib. Corc Buşun prezidentliyinin ilk dövründə milli təhlükəsizlik üzrə müşavir vəzifəsini icra edən Rays Buşun ikinci idarəçiliyi dövründə xarici işlər naziri vəzifəsini tutub.

Maykl Rays (ing. Michael Rice; d. 25 oktyabr 1997, Hartlpul, İngiltərə) — İngiltərə müğənnisi. O, "Bigger than Us" mahnısı ilə Böyük Britaniyanı Tel-Əvivdə keçirilən 2019 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində təmsil etmişdir. Bundan öncə Rays 2018-ci ildə BBC-də yayımlanan All Together Now musiqi yarışmasında qələbə qazanmışdır. == Musiqi karyerası == === 2014–2018: X Factor və All Together Now === Maykl Rays 2014-cü ildə Böyük Britaniyanın X Factor yarışmasının 11-ci mövsümündə iştirak etmişdir. İlkin dinləmədə Vitni Hyustonun "I Look to You" mahnısını ifa edən Maykl növbəti mərhələyə adlamışdır. Yarışmada iştirakını uğurla davam edən ifaçı yarımfinal mərhələsində münsiflərin seçimi ilə yarışmada iştirakını dayandırmışdır. Maykl 2018-ci ildə BBC-də yayımlanan All Together Now musiqi yarışmasında iştirak etmiş və nəticədə qələbə qazanmışdır. === 2019–hal-hazırda: Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi === 2019-cu ilin yanvar ayında Maykl Raysın Böyük Britaniyanın Avroviziya 2019 üçün təşkil etdiyi milli seçim turunda iştirak edən altı müğənnidən biri olduğu elan olunmuşdur.

Rays Universiteti (ing. Rice University) və ya tam adı Vilyam Marş Rays Universiteti (ing. William Marsh Rice University) və ya sadə şəkildə adlanması Rays — ABŞ-nin özəl elmi-tədqiqat universiteti. Texas ştatında, Hyustonda, Hyuston muzeylər rayonu və Texas Tibb Mərkəzi yaxınlığında yerləşir. == Tarixi == Universitetin tarixi Massaçusets ştatından olan biznesmen Vilyam Marş Raysın adı ilə bağlıdır. Texas ştatında pambıq satışı ilə məşğul olan Rays yüksək məbləğdə vəsait əldə edir. O, 1891-ci ildə Hyuston şəhərində öz adını daşıyan müstəqil təhsil müəssisəsi yaratmaq qərarına gəlir. Lakin 1900-cü il sentyabrın 23-də qəflətən vəfat edir. Ölümündən sonra Raysın vəsiyyətnaməsi ətrafında mübahisələr yaranır. Sonradan onun vəkili Albert Patrikin vəsiyyətnamədə saxtakarlığa yol verdiyi məlum olur və o, həbs edilir.

Rays Universiteti (ing. Rice University) və ya tam adı Vilyam Marş Rays Universiteti (ing. William Marsh Rice University) və ya sadə şəkildə adlanması Rays — ABŞ-nin özəl elmi-tədqiqat universiteti. Texas ştatında, Hyustonda, Hyuston muzeylər rayonu və Texas Tibb Mərkəzi yaxınlığında yerləşir. == Tarixi == Universitetin tarixi Massaçusets ştatından olan biznesmen Vilyam Marş Raysın adı ilə bağlıdır. Texas ştatında pambıq satışı ilə məşğul olan Rays yüksək məbləğdə vəsait əldə edir. O, 1891-ci ildə Hyuston şəhərində öz adını daşıyan müstəqil təhsil müəssisəsi yaratmaq qərarına gəlir. Lakin 1900-cü il sentyabrın 23-də qəflətən vəfat edir. Ölümündən sonra Raysın vəsiyyətnaməsi ətrafında mübahisələr yaranır. Sonradan onun vəkili Albert Patrikin vəsiyyətnamədə saxtakarlığa yol verdiyi məlum olur və o, həbs edilir.

Arrestin beta 1 ARRB1 kimi də adlanır — insanlarda 11-ci xromosomun qısa qolunda olan tək bir gen tərəfindən kodlanmış zülal. == Funksiyası == Beta-arrestin zülal ailəsinin üzvlərinin G zülalı ilə əlaqəli reseptorların agonist vasitəçiliyi ilə desensitizasiyasında iştirak etdiyi və hormonlar, neyrotransmitterlər və ya duyğu siqnalları kimi stimullara hüceyrə reaksiyalarının spesifik şəkildə yatırılmasına səbəb olduğu düşünülür. Arrestin beta 1 sitozolik zülaldır və beta-adrenergik reseptorların beta-adrenergik reseptor kinaz (BARK) vasitəçiliyi ilə desensibilizasiyasında kofaktor kimi çıxış edir. Arrestin beta 1 mərkəzi sinir sistemi ilə yanaşı, periferik qan leykositlərində yüksək səviyyədə ifadə edilir və beləliklə, BARK/beta-arrestin sisteminin reseptor vasitəçiliyi ilə immun funksiyalarının tənzimlənməsində böyük rol oynadığına inanılır. Alternativ olaraq, arrestin beta 1-in müxtəlif izoformlarını kodlayan birləşdirilmiş transkriptlər təsvir edilmişdir, lakin onların dəqiq funksiyaları məlum deyil. Beta-arrestinin aralıq maddələri birləşdirən və reseptorları klatrin vasitəçiliyi ilə endositoza birləşdirərək G-protein siqnalını yönləndirə bilən bir çərçivə rolunu oynadığı göstərilir.

Arrestin beta 2, həmçinin arrestin beta-2 olaraq da bilinir — insanlarda ARRB2 geni ilə kodlanan hüceyrədaxili zülal. Arrestin beta 2 zülal ailəsinin üzvlərinin G zülalı ilə əlaqəli reseptorların agonist vasitəçiliyi ilə desensitizasiyasında iştirak etdiyi və hormonlar, neyrotransmitterlər və ya duyğu siqnalları kimi stimullara hüceyrə reaksiyalarının spesifik şəkildə yatırılmasına səbəb olduğu düşünülür. Arrestin beta 2 zülalı həmçinin müstəqil siqnal roluna malikdir. Arrestin beta 2, arrestin beta 1 kimi, beta-adrenergik reseptor funksiyasını in vitro inhibe edir. Mərkəzi sinir sistemində yüksək səviyyədə ifadə edilir və sinoptik reseptorların tənzimlənməsində rol oynaya bilər. Beyinlə yanaşı, arrestin beta 2 üçün tamamlayıcı DNT qalxanabənzər vəzindən təcrid edilmişdir və beləliklə, o, tirotropin reseptorlarının hormon-spesifik desensitizasiyasında da iştirak edə bilər. Bu gen üçün bir çox alternativ olaraq birləşdirilmiş transkript variantları tapılmışdır, lakin bəzi variantların tam aydın təbiəti müəyyən edilməmişdir.[13] Zülal 5-HT2A reseptor siqnalında agonist DOI ilə qarşılıqlı əlaqədə ola bilər. Arrestin beta 2 morfin və digər opioidlərə qarşı dözümlülüyün inkişafı üçün vacibdir.

Bir-Murad-Rays (ərəb. بير مراد رايس‎,‎ fr. Bir Mourad Raïs və ya Birmandreis) — Əlcəzairin şimalında, Əlcəzair vilayətində kommuna. == Coğrafi mövqe == Kommuna vilayətin mərkəzi hissəsində, dəniz səviyyəsindən 175 metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna ölkənin paytaxtı və vilayət mərkəzi olan Əlcəzair şəhəri ilə birbaşa bitişikdir və onun mərkəzindən təxminən 4 kilometr məsafədə yerləşir.

Edqar Rays Berrouz (ing. Edgar Rice Burroughs; 1 sentyabr 1875 - 19 mart 1950)—ABŞ yazıçısı. == Həyatı == 1 sentyabr 1875-ci ildə Çikaqoda anadan olan yazıçı 1895-ci ildə Miçiqan hərbi akademiyasını bitirmiş, gənclik illərini Amerikanın uzaq qərbində keçirmiş, kovboy və qızılaxtaran olmuşdur. Berrouz klerk işlədiyi vaxt macəra hekayələri çap edən bayağı jurnallardakı elanları gözdən keçirir, eyni zamanda hekayələri oxumaq imkanını da əldən vermirdi. Oxuduqlarından ruhlanmış E.R.Beroouz həmin hekayələrə bənzər bir əsər yazmaq qərarına gəlir və 1912-ci ildə "Norman Bin" təxəllüsü ilə “Marsın Ayları altında” hekayəsini, Con Karterin Marsdakı sərgüzəştləri silsiləsindən ilk romanını çap etdirir. Daha sonra yaradıcılığının ən uca zirvəsi hesab edilən “Tarzan” silsiləsini qələmə almağa başlayır. Tarzan haqqında ümumilikdə iyirmidən çox kitab yazır. E.R.Berrouzun əsərləri dünyanın bir çox dillərinə tərcümə olunmuş, dəfələrlə ekranlaşdırılmışdır.

Rays-Ekkls stadionu — Solt-Leyk-Siti şəhərinin Yuta Universitetində yerləşir . Rays- Ekkls , 2002 Qış Olimpiadalarının əsas stadionu idi. Stadion 2002-ci Qış Paralimpiya Oyunlarına və 2005-ci ildən 2008-ci ilədək MLS Real Solt Leyk komandasına ev sahibliyi etdi. == Tarix == Solt-Leyk-Siti , 1995-ci ilin iyun ayında Qış Olimpiya Oyunlarına layiq görüldükdə, Solt-Leyk-Sitidəki ən böyük açıq stadionun Rays Stadionunun əsas stadion olaraq xidmət etməməsi aydın oldu. 1996-cı ildə idman direktoru Kris Hill, Rays Stadionunun Olimpiya standartlarına uyğun olacağı yeni bir quruluşa çevrilməsi planlarını açıqladı. İlkin olaraq müəssisəni tamamilə əsaslandırmaq üçün üç il vaxt keçirməsi gözlənilirdi. 1997-ci ildə Yuta şagirdi və Yutanın ən böyük bankı olan ing. First Security Corporation (indi ing. Wells Fargo hissəsi) sədri Spenser Ekkls, George S. və Dolores Dore Ekkls Fondu layihəyə 10 milyon dollar bağışlayacağını açıqladı. Bu hədiyyə sayəsində universitet Ekkls ailəsindən 1972-ci ildə Rays Stadionuna orijinal yeniləmə layihəsini maliyyələşdirən Robert L. Rays ilə birlikdə George Ekkls adını stadiona əlavə etmək üçün icazə aldı}} .

Rays-Ekkls stadionu — Solt-Leyk-Siti şəhərinin Yuta Universitetində yerləşir . Rays- Ekkls , 2002 Qış Olimpiadalarının əsas stadionu idi. Stadion 2002-ci Qış Paralimpiya Oyunlarına və 2005-ci ildən 2008-ci ilədək MLS Real Solt Leyk komandasına ev sahibliyi etdi. == Tarix == Solt-Leyk-Siti , 1995-ci ilin iyun ayında Qış Olimpiya Oyunlarına layiq görüldükdə, Solt-Leyk-Sitidəki ən böyük açıq stadionun Rays Stadionunun əsas stadion olaraq xidmət etməməsi aydın oldu. 1996-cı ildə idman direktoru Kris Hill, Rays Stadionunun Olimpiya standartlarına uyğun olacağı yeni bir quruluşa çevrilməsi planlarını açıqladı. İlkin olaraq müəssisəni tamamilə əsaslandırmaq üçün üç il vaxt keçirməsi gözlənilirdi. 1997-ci ildə Yuta şagirdi və Yutanın ən böyük bankı olan ing. First Security Corporation (indi ing. Wells Fargo hissəsi) sədri Spenser Ekkls, George S. və Dolores Dore Ekkls Fondu layihəyə 10 milyon dollar bağışlayacağını açıqladı. Bu hədiyyə sayəsində universitet Ekkls ailəsindən 1972-ci ildə Rays Stadionuna orijinal yeniləmə layihəsini maliyyələşdirən Robert L. Rays ilə birlikdə George Ekkls adını stadiona əlavə etmək üçün icazə aldı}} .

Rays-Ekkls stadionu — Solt-Leyk-Siti şəhərinin Yuta Universitetində yerləşir . Rays- Ekkls , 2002 Qış Olimpiadalarının əsas stadionu idi. Stadion 2002-ci Qış Paralimpiya Oyunlarına və 2005-ci ildən 2008-ci ilədək MLS Real Solt Leyk komandasına ev sahibliyi etdi. == Tarix == Solt-Leyk-Siti , 1995-ci ilin iyun ayında Qış Olimpiya Oyunlarına layiq görüldükdə, Solt-Leyk-Sitidəki ən böyük açıq stadionun Rays Stadionunun əsas stadion olaraq xidmət etməməsi aydın oldu. 1996-cı ildə idman direktoru Kris Hill, Rays Stadionunun Olimpiya standartlarına uyğun olacağı yeni bir quruluşa çevrilməsi planlarını açıqladı. İlkin olaraq müəssisəni tamamilə əsaslandırmaq üçün üç il vaxt keçirməsi gözlənilirdi. 1997-ci ildə Yuta şagirdi və Yutanın ən böyük bankı olan ing. First Security Corporation (indi ing. Wells Fargo hissəsi) sədri Spenser Ekkls, George S. və Dolores Dore Ekkls Fondu layihəyə 10 milyon dollar bağışlayacağını açıqladı. Bu hədiyyə sayəsində universitet Ekkls ailəsindən 1972-ci ildə Rays Stadionuna orijinal yeniləmə layihəsini maliyyələşdirən Robert L. Rays ilə birlikdə George Ekkls adını stadiona əlavə etmək üçün icazə aldı}} .

Beja (port. Beja) — Portuqaliyada şəhər. == Tarixi == Bu gün Beja adını daşıyan və Portuqaliyanın aşağı Aləntejo bölgəsində, Lissabonun cənubi-şərqində olan Beja şəhərinin tarixi çox əskilərə getməkdədir. Romalılar dövrindəki adı Pax Juiia olub İslam fəthindən sonra bu ad müsəlmanlar tərəfindən Bacə şəklinə çevrilmişdir. Bacə fəth edildikdən sonra Əndülüsün əsgəri mərkəzlərindən biri halına gətirildi və Tarik bin Ziyad buraya Misirli əsgərləri yerləşdirdi. Əndülüs Əməvi hökmdarı I Əbdürrəhman zamanında Ala bin Mugis, Abbasi xəlifəsi Mənsurla iş birliyi yaradaraq Bacədə bir üsyan başlatdıysa da, Karmunədə (Carmona) Əbdürrəhmana yenilərək öldürüldü (146/7631 və Bacəyə də Fələstinli əsgərlər yerləşdirildi. Tarixi boyunca bir çox qarışıqlığa səhnə olan Bacə 844-cü ildə dənizdən gələn vikinqlərin hücumuna uğradı. Daha sonra məhəlli liderlər mərkəzi yönətimə qarşı çıxmağa başladılar və bölgənin önəmli ailələrindən Tayfurilər bir müddət burada hökmran oldular. Şəhər 1040-cı ildə İşbiliyədə (Sevilla) hökm sürən Abbadilərin əlinə keçdi. 1161-ci ildə Portuqaliyalılar tərəfindən zəbt edilən Bacəyə ardından Müvahhidlər hakim olduysa da (1171) qısa bir müddət sonra şəhər təkrar və son dəfə Portuqaliyalilərin əlinə keçdi.

Buta (butə, puta) — qönçə; badamabənzər naxış növüdür. Azərbaycan ornament sənətinin çox yayılmış bəzək elementlərindən biri. == Etimologiyası == Birmənalı olaraq, «buta/puta» sozünün ilkin mənası qədim türk xalqlarının mifoloji təsəvvürlərində sakral xarakter daşıyan rəmzlə bağlıdır. Zərdüşt təliminə əsasən, buta Günəşin, müqəddəs odun rəmzi, insanı bədnəzərdən, xəstəliklərdən qoruyan pak alov dilinin stilizə olunmuş təsviridir. Azərbaycanın toponimikasında, folklorunda, tətbiqi sənətində, memarlığında bu arxetipin forma və varianları ilə bağlı çoxsaylı misallar çəkmək olar: Misir ehramlarının yaşıdı sayılan Qız qalasının konturları yüksəklikdən butaya bənzəyir. Bakı şəhərinin heraldik rəmzində də buta təsvir olunmuşdur. Butanın atəşpərəstlik dövrünə məxsus bəzək forması olduğu ehtimal edilir. Bakı, Gəncə, Ərdəbil, Təbriz, Naxçıvan, Salyan, Muğan xalçalarında, binaların daxili bəzəkləri və digər sənət nümunələrində butadan geniş istifadə edilmişdir. Buta Orta Asiya və Yaxın Şərq ölkələrinin də (Hindistanın tirmə şallarında, İranın parça və metal məmulatlarında və s.) dekorativ və tətbiqi sənətində geniş yayılmışdır. Butalar forma etibarı ilə 4 qrupa bölünür: Xalça bəzəyində işlədilən butalar ("Muğan-buta", "Salyan-buta", "Xilə-buta", "Bakı-buta", "Sarabi-buta", "Gəncə-buta", "Şirvan-buta"); Ailə həyatını təmsil edən butalar ("bala-buta", "həmli-buta", "balalı-buta", "evli-buta", "qoşaarvadlı-buta" və s.); Rəmzi mahiyyət daşıyan butalar ("cıqqa-buta", "lələk-buta", "küsülü-buta", "qovuşan-buta", "yazılı-buta" və s.); Bu qrupa müxtəlif formalı butalar daxildir: "saya-buta", "əyri-buta", "dilikli-buta", "qıvrım-buta", "şabalıd-buta", "zərxara-buta", "badamı-buta", "qotazlı-buta", "çiçəkli-buta", "yanar-buta" və s.

Feta (yun. Φέτα — dilim, hissə) — Yunan pendiri, keçi südünün əlavə olunduğu qoyun südündən hazırlanmış ənənəvi ağ yunan pendiri. Duzlu pendir növüdür. Brınza pendiri kimi Feta pendiridə Azərbaycanda "Ağ Pendir" kimi tanınır. == Tarixi == Yunanıstanda qoyun və ya keçi südündən pendir hazırlanmasına aid sənədlər, eramızdan əvvəl 8-ci əsrə aiddir. Bizans dövründə prósphatos (Yunanca: πρόσφατος "son" və ya "təzə") adı altında qeydə alınmış və kiritlilər və fessallilər tərəfindən hazırlanmışdır. XV əsrin sonlarında Kandiyaya gələn İtalyan qonaq Pyetro Kasola burda feta pendirinin ticarətini və duzlu suda saxlaması haqqında məlumat verib. == Hazırlanması == Pendirin yaşlanma müddəti ən azı 3 aydır. Yağ tərkibi% 30 ilə% 60 arasındadır. Oxşar pendirlər Cənub-Şərqi Avropada — Yunanıstan, Bolqarıstan, Serbiya, Bosniya, Xorvatiya, Rumıniya, Aralıq dənizi ölkələrində, Orta Şərqdə — Türkiyə, İsrail və Misirdə (əsasən inək südündən hazırlanır) hazırlanır.

Aşağı Güləver — Gürcüstan Respublikasının Bolnisi rayonunda kənd. == Tarixi == == Mədəniyyəti == Yuxarı Güləverdə ilk məktəb 1930-cu ildə yaradılıb. Hazırda Yuxarı Güləverdə bir baza məktəbi, Aşağı Güləverdə bir orta məktəb var. == Coğrafiyası və iqlimi == Güləver kəndi Gədi çayının sol sahilində, rayon mərkəzindən 17 km qərbdə, dəniz səviyyəsindən 810 m hündürlükdə yerləşir. Bulqarların Qıpçaq tirəsi Kollarla, Alban tayfası Kellərlə, Qıpçaq-Qarapapaqlar içindəki Kul tayfası ilə bağlılığını düşünmək mümkündür. Kənd iki yerə bölünür: Yuxarı Güləver (Cipor) və Aşağı Güləver (Gədi-Qeta). == Əhalisi == 1870-ci ildə Yuxarı Güləverdə 7 ailədə 47 nəfər, Aşağı Güləverdə 7 ailədə 47 nəfər, 1918-ci ildə Yuxarı Güləverdə 155 nəfər, Aşağı Güləverdə 218 nəfər, 1926-cı ildə Yuxarı Güləverdə 39 ailədə 231 nəfər, Aşağı Güləverdə 28 ailədə 153 nəfər, 2002-ci ildə Yuxarı Güləverdə 117 ailədə 522 nəfər, Aşağı Güləverdə 173 ailədə 698 nəfər, 2006-cı ildə Yuxarı Güləverdə 117 ailədə 500 nəfər, Aşağı Güləverdə 150 ailədə 781 nəfər.

Keta (lat. Oncorhynchus keta) — Qızılbalıqkimilər dəstəsindən balıq növü. Sakit okean sümüklüsü fəsiləsinə daxil olan növlər arasında Qorbuşadan sonra ən tez böyüyən və geniş arealda yayılmış balıqdır. Qiymətli sənaye balığı sayılır. == Təsviri == İndiyənə kimi qeydə alınmış ən uzun balıq 100 sm uzunluğa və 15,9 kq çəkiyə sahib olmuşdur. Ömür müddəti 7 ildir. Digər məlumata əsasən Alyaskada 109 sm uzunluğa və 20,8 kq çəkiyə sahib balıqlar aşkarlanmışdır. == Areal == Bu balıqlar Sakit okean qızılbalıqları arasında ən böyük aereala malik olanlarıdır. Şimal Buzlu okeanda onlar Kolıma, İndigirka, Yana və Lena çaylarına girirlər. Kamçatka, Saxalin, Kuril adaları, Kanadada Makkenzi çayı, Kaliforniyada Monterey körfəzində yayılmışdır.

Meta — soyad. Ermal Meta — Alban mənşəli İtaliya müğənnisi və bəstəkarı. İlir Meta — alban siyasətçi.

Bela — ad. Bela Luqoşi — Macar teatr oyunçusu və qorxu filmi aktyoru. Bela Tarr — macar rejissor, prodüser, ssenarist. Bela Bartok — Macarıstan bəstəkarı, folklorşünası.

Qarğıdalı (lat. Zea) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Botaniki xarakteristikası == Qarğıdalı mədəni şəkildə becərilən birillik bitkidir. Gövdəsinin hündürlüyü 3 m-ə qədər yoğunluğu 3 sm, budaqlanmayan, lakin aşağı hıssəsi oduncaqlaşan bitkidir. Saçaqlı kök sisteminə malik,yarpaqları növbəli, uzun, xətti, yuxarı hissəsi qatlanmış, aşağı hissəsi isə çılpaqdır. Erkək çiçəkləri süpürgəşəkilli, dişi çiçəkləri çoxlu sayda (30 sm) qıça olmaqla, yarpaqların arasında yerləşir. Yumşaq gövdəli, erkəkcik və dişcik çiçək qrupları, zirvəsində isə 2 ayaqlı ağızcığı yerləşmişdir. Çiçəkləri qəhvəyi-qırmızı və açıq-sarı rəngilidir. Özünəməxsus zəif iyli olub, dadı hiss olunacaq dərəcədə olub, seliklidir. Yazda və ya erkən payızda “saçaqlar”ını südlü-mumlu qıçalarını, avqust-sentyabr aylarında silos kimi gövdə və yarpaqları toplanılır.

Raps (lat. Brassica napus) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin kələm cinsinə aid bitki növü. Yağ alınan əhəmiyyətli bitkidir. XX əsrin sonlarında bu bitkidən biodizel alınması üçün istifadə olunması onun əhəmiyyətini bir qədər də artırıb. == Əhəmiyyəti == Yazlıq raps payızlıq raps qədər əhəmiyyət kəsb edir. Onun toxumlarının tərkibində 35-45% yarım-quruyan (yod ədəi 101) yağ, 21% zülal və 17-18%-ə qədər karbo-hidratlar vardır. Yazlıq raps yağı adətən texniki məqsədlər üçün istifadə olunur. Bu yağlar sabunbişirmə, toxuculuq, lak-boyaq, metallurgiya və digər sənaye sahələrində işlənir. Tərkibində eruk (35-40%) və linolen (10-13%) turşuları çox olduğuna görə qidalılıq dəyəri çox aşağıdır. Tərkibində eruk turşuları olmayan sortları yüksək dad keyfiyyətinə görə fərqlənir və qida sənayesində və sənayenin digər sahələrində geniş istifadə olunur.

Raya — qadın adı. Raya Mustafayeva — Azərbaycanda ilk ornitoloq qadın, biologiya elmləri namizədi. Raya Nəcəfova — kimyaçı alim, professor, kimya üzrə elmlər doktoru.

Bala başa-bəla — tammetrajlı bədii televiziya film-tamaşası. Əsər rejissor Şərif Qurbanəliyev tərəfindən 1995-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film-tamaşa "Sabah" eksperimental yaradıcılıq emalatxanasında istehsal edilmişdir. Film-tamaşa Əli Əmirlinin "Bala, bəla sözündəndir" pyesinin motivləri əsasında çəkilmişdir. Tamaşanın çəkilişləri Müqəddəs Ramazan ayında olduğu üçün aktyor Cahangir Novruzov oruclu imiş və aktyor üçün ən çətin səhnələrdən biri qonaqlıq səhnəsi olub. Rejissor Şərif Qurbanəliyev film-tamaşada aktyor kimi də iştirak edir. Amma titrlərdə onun adı Şərif Məcbur kimi göstərilib. Səbəbi də bu olub ki, rejissor bu rola aktyor tapa bilməyib, məcburiyyət qarşısında özü ifa etməli olub. İzzət Nəfislinin evində divardan asılan şəkildə Suğra ilə İzzətin uşaqlıq şəklini görürük. Əslində həmin şəkil aktyor Cahangir Novruzovun uşaqlıq şəklidir.