android

Android ― smartfonlar, planşetlər, kompüterlər, Elektron kitablar, Televizorlar, Google Glass və digər cihazlar üçün nəzərdə tutulmuş, Linux nüvəli açıq qaynaq kodlu əməliyyat sistemidir.Gələcəkdə avtomobillərin də dəstəklənməsi planlaşdırılır.Əvvəcə Android İnc. Şirkəti tərəfindən inkişaf etdirilib,daha sonralar Google tərəfindən alınmışdır. Google-un bu təşəbbüsü Open Handset Alliance-nın yaranmasına səbəb olmuşdur, hansı ki hal-hazırda platformanın sonrakı inkişafıyla məşğuldur. Android, cihazların funksionallığını artıran proqramlar yazan böyük bir mühəndis(developer) qrupuna sahibdir.Android üçün hal-hazırda 1 milyondan çox proqram vardır.Android əməliyyat sitemi ilə işləyən proqramlar müxtəlif saytlardan yüklənə bilməsiylə yanaşı, Google tərəfindən qurulan Google Play mağazasından da də yüklənə bilir. 2014-cü ilin ikinci yarısında satılan smartfonların 86%-i android əməliyyat sistemi ilə təchiz olunmuşdur.2014-cil boyunca 1 milyarddan çox android cihaz satılmışdır. == Tarixi == 2005-ci ilin iyulunda Google korporasiyası Android Inc şirkətini aldı. 5 noyabr 2007-ci il şirkət rəsmən Open Handset Alliance (OHA) yaradılmasını və Android açıq mobil platformasını elan etdi. 12 noyabr 2007-ci ildə isə İttifaq paketin birinci versiyası olan Android "Early Look" SDK və Android emulyatorunu təqdim etdi. 23 sentyabr 2008-ci il rəsmən əməliyyat sisteminin birinci versiyası və həmçinin ilk tam mühəndis paketi SDK 1.0 çıxdı. Platformanın birinci versiyasının çıxış anından etibarən sistemin bir neçə yeniləməsi oldu.

Android Auto — Google tərəfindən təkmilləşdirilən əməliyyat sistemidir. Sistem android versiyası 5.0 "Lollipop" və daha yuxarı olan ağıllı telefonları dəstəkləyir. Android Auto ilk dəfə 25 iyun 2014-cü ildə Google I/O tərəfindən elan edildi. 19 mart 2015-ci ildə sistemin mobil versiyası xalqa təqdim edildi. Sistemin funksiyalarına aiddir: GPS, naviqasiya, musiqi player'i, SMS, zəng etmək və veb axtarış dəstəkləyir. Sistem həm səsli, həm də sensor (toxunma ilə) idarəetmə üsulları ilə işləyəcək. Sistemin dəstəklədiyi proqramlar: Google Maps, Google Play Music, Spotify, Songza, Stitcher Radio, iHeartRadio və TuneIn, MLB at Bat dəstəkləyir. Android'in rəsmi saytı Android Auto'nu dəstəkləyən ən çox avtomobil istehsalçı şirkətlərin siyahılarını yığarkən, 2015 və 2016-cı illərin versiyalarını bir çox avtomobil dəstəkləmədi. Android Auto 6 yanvar 2014-cü ildə elan edilmiş Open Automotive Alliance'nın bir parçası və 28 avtomobil istehsalçı şirkətləri və ağıllı telefon tədarükçüsü Nvidia ilə birlikdə hazırlandı. 2015-ci ilin mayında Hyundai şirkəti Hyundai Sonata avtomobili Android Auto'nu dəstəkləyən ilk avtomobil və xidmətə təqdim edən ilk istehsalçı şirkət oldu.

Google Play — Google-nin Android üçün inkişaf etdirdiyi bir paket idarəçisi və elektronik platformasıdır. == Proqram təminatının hazırlanması == Android üçün proqramlar Dalvik virtual maşınında qeyri-standart bayt-kodda yazılmış proqramdır. Android üçün proqramların hazırlamasını Java (Java 1.6) dilində aparmaq olar. Eclipse üçün plaqin mövcuddur — Android Development Tools Eclipse 3.3 versiyası üçün nəzərdə tutulmuş (ADT) — 3.5. IntelliJ IDEA üçün də plaqin mövcuddur. (Android-proqramların hazırlmasını yüngülləşdirmək üçün nəzərdə tutulmuşdur). Mümkün kitabxanalar: Bionic — libc-lə uyuşmaz standart funksiyaların kitabxanasıdır. SSL — şifrləmə. Media Framework (PacketVideo OpenCORE, MPEG-4, H.264, MP3, AAC, AMR, JPEG, PNG). Surface Manager.

Android 6.0 Marshmallow — 28 may 2015-ci ildə Google I/O şirkəti tərəfindən təqdim olunmuş mobil əməliyyat sistemidir. Android Lollipop dan fərqli olaraq bu əməliyyat sistemində yeniliklər və yeni funksiyalar təqdim olunub. == Yeniliklər == İlk baxışdan Android Lollipopdan fərq müşahidə olunmur.Material Design konsepsiyası tamamı ilə saxlanılır. Müşahidə olunan fərqlər bunlardan ibarətdir: Barmaq izi ilə kiliddən acma imkanı. Google Now On Tap funksiyasının dəstəklənməsi. Multipəncərəli rejim. Çoxsaylı animasiya yenilikləri. Project Brillo-ağıllı "ev"lə işləmə sistemi. System Tuner UI gizli menyu Apple_Pay tətbiqinə oxşar Android_Pay tətbiqinin peydə olması. Bu versiyanı almış ilk qurğular: Nexus 5, Nexus 6,Nexus 7 (2013),Nexus 9 və Nexus Player.

Android Studio — Google 'un Android əməliyyat sistemi üçün rəsmi İnteqrasiya olunmuş gəlişdirmə mühiti (IDE), JetBrains IntelliJ IDEA proqram təminatı üzərində qurulub və xüsusi olaraq Android proqramlaşdırma üçün dizayn edilib. Android Studio 16 may 2013-cü ildə Google I/O konfransında nümayiş olunmuşdur. İDE 0.1 versiyasını 2013-cü ilin mayından açıq şəkildə yükləmək mümkündün oldu. 2014-cü ilin iyunundan 0.8 versiyasını ilə beta testləmə mərhələsinə gəldi. İlk stabil versiyası olan 1.0 2014-cü ilin dekabrında buraxıldı, həmçinin o zaman Eclipse üçün Android Development Tools (ADT) plagininin dəstəyini dayandırdı.

Wear OS — Google tərifindən təkmilləşdirilən ağıllı saatlar üçün nəzərdə tutulan əməliyyat sistemi.

Android ― smartfonlar, planşetlər, kompüterlər, Elektron kitablar, Televizorlar, Google Glass və digər cihazlar üçün nəzərdə tutulmuş, Linux nüvəli açıq qaynaq kodlu əməliyyat sistemidir.Gələcəkdə avtomobillərin də dəstəklənməsi planlaşdırılır.Əvvəcə Android İnc. Şirkəti tərəfindən inkişaf etdirilib,daha sonralar Google tərəfindən alınmışdır. Google-un bu təşəbbüsü Open Handset Alliance-nın yaranmasına səbəb olmuşdur, hansı ki hal-hazırda platformanın sonrakı inkişafıyla məşğuldur. Android, cihazların funksionallığını artıran proqramlar yazan böyük bir mühəndis(developer) qrupuna sahibdir.Android üçün hal-hazırda 1 milyondan çox proqram vardır.Android əməliyyat sitemi ilə işləyən proqramlar müxtəlif saytlardan yüklənə bilməsiylə yanaşı, Google tərəfindən qurulan Google Play mağazasından da də yüklənə bilir. 2014-cü ilin ikinci yarısında satılan smartfonların 86%-i android əməliyyat sistemi ilə təchiz olunmuşdur.2014-cil boyunca 1 milyarddan çox android cihaz satılmışdır. == Tarixi == 2005-ci ilin iyulunda Google korporasiyası Android Inc şirkətini aldı. 5 noyabr 2007-ci il şirkət rəsmən Open Handset Alliance (OHA) yaradılmasını və Android açıq mobil platformasını elan etdi. 12 noyabr 2007-ci ildə isə İttifaq paketin birinci versiyası olan Android "Early Look" SDK və Android emulyatorunu təqdim etdi. 23 sentyabr 2008-ci il rəsmən əməliyyat sisteminin birinci versiyası və həmçinin ilk tam mühəndis paketi SDK 1.0 çıxdı. Platformanın birinci versiyasının çıxış anından etibarən sistemin bir neçə yeniləməsi oldu.

Android 14 — 64 bitlik on dördüncü əsas buraxılış və Google-un rəhbərlik etdiyi Open Handset Alliance tərəfindən hazırlanmış mobil əməliyyat sistemi olan Android-in 21-ci versiyası. 4 oktyabr 2023-cü ildə buraxılıb. Android 14 ilə buraxılacaq ilk cihazlar Pixel 8 və Pixel 8 Pro-dur. == Tarixi == Android 14 (daxili kod adı Upside Down Cake) 2023-cü il fevralın 8-də elan edildi. Dərhal ilkin tərtibatçı önbaxışı, eləcə də yeniləmələrin tarixləri ilə yol xəritəsi buraxıldı. Martın 8-də başqa bir tərtibatçı önbaxışı və dörd aylıq beta versiya buraxıldı. İlk beta aprelin 12-də buraxıldı və ona aprelin 26-da Beta 1.1 ilə yamaq vuruldu. Mayın 10-da ikinci beta buraxıldı, ona da mayın 25-də Beta 2.1 ilə yamaq vuruldu. Üçüncü beta versiyası iyunun 7-də buraxıldı və 14 iyunda Beta 3.1 ilə yamaq vuruldu. Dördüncü beta versiyası iyulun 11-də buraxıldı.

Android ― smartfonlar, planşetlər, kompüterlər, Elektron kitablar, Televizorlar, Google Glass və digər cihazlar üçün nəzərdə tutulmuş, Linux nüvəli açıq qaynaq kodlu əməliyyat sistemidir.Gələcəkdə avtomobillərin də dəstəklənməsi planlaşdırılır.Əvvəcə Android İnc. Şirkəti tərəfindən inkişaf etdirilib,daha sonralar Google tərəfindən alınmışdır. Google-un bu təşəbbüsü Open Handset Alliance-nın yaranmasına səbəb olmuşdur, hansı ki hal-hazırda platformanın sonrakı inkişafıyla məşğuldur. Android, cihazların funksionallığını artıran proqramlar yazan böyük bir mühəndis(developer) qrupuna sahibdir.Android üçün hal-hazırda 1 milyondan çox proqram vardır.Android əməliyyat sitemi ilə işləyən proqramlar müxtəlif saytlardan yüklənə bilməsiylə yanaşı, Google tərəfindən qurulan Google Play mağazasından da də yüklənə bilir. 2014-cü ilin ikinci yarısında satılan smartfonların 86%-i android əməliyyat sistemi ilə təchiz olunmuşdur.2014-cil boyunca 1 milyarddan çox android cihaz satılmışdır. == Tarixi == 2005-ci ilin iyulunda Google korporasiyası Android Inc şirkətini aldı. 5 noyabr 2007-ci il şirkət rəsmən Open Handset Alliance (OHA) yaradılmasını və Android açıq mobil platformasını elan etdi. 12 noyabr 2007-ci ildə isə İttifaq paketin birinci versiyası olan Android "Early Look" SDK və Android emulyatorunu təqdim etdi. 23 sentyabr 2008-ci il rəsmən əməliyyat sisteminin birinci versiyası və həmçinin ilk tam mühəndis paketi SDK 1.0 çıxdı. Platformanın birinci versiyasının çıxış anından etibarən sistemin bir neçə yeniləməsi oldu.

Android Package, fayl uzantısı adı ilə apk — mobil proqramların, mobil oyunların və aralıq proqramların paylanması və quraşdırılması üçün Android əməliyyat sistemi və bir sıra digər Android əsaslı əməliyyat sistemləri tərəfindən istifadə olunan fayl formatı. Bu formatdan istifadə edən fayl Java və ya Kotlin dilində yazılmış mənbə kodundan qurula bilər. APK faylları Android App Bundle (.aab) istifadə edilərək yaradıla və imzalana bilər. APK Microsoft Windows-da APPX, HarmonyOS-un HAP-da .app və ya Debian əsaslı əməliyyat sistemlərində .deb kimi digər proqram paketlərinin analoqudur. APK faylı yaratmaq üçün proqram əvvəlcə Android Studio və ya Visual Studio kimi alətdən istifadə etməklə tərtib edilir və sonra onun bütün hissələri bir konteyner faylına yığılır. APK faylında proqramın bütün kodu (məsələn, .dex faylları), resurslar, aktivlər, sertifikatlar və manifest faylı mövcud olur. Bir çox fayl formatlarında olduğu kimi, APK faylları da lazım olan hər hansı ada malik ola bilər, lakin belə tanınmaq üçün fayl adının fayl uzantısı ilə bitməsi tələb oluna bilər. Əksər Android tətbiqləri istifadəçilərə APK fayllarını yalnız Google Play kimi etibarlı mənbələr yerinə digər mənbələrdən quraşdırmağa imkan verən "Naməlum mənbələr" parametrini yandırdıqdan sonra manual quraşdırmaq imkanı verir. Bunun edilməsinin əsas səbəbləri tapılmayan proqramları quraşdırmaq və ya mövcud proqramın köhnə versiyasını quraşdırmaqdır. == Digər əməliyyat sistemlərində istifadəsi == BlackBerry Android Runtime vasitəsilə Android 4.1 Jelly Bean proqramlarını və yuxarısını 2014-cü ilin yanvar 10.2.1 mikroproqram yeniləməsi ilə dayandırılmış Blackberry 10-a qədər dəstəklədi.