Поиск по словарям.

Kantçılıq (alm. Kantianismus‎) — İmmanuel Kant tərəfindən hazırlanmış tənqidi fəlsəfə sistemi, eləcə də onun ideyalarının təsiri altında yaranan digər fəlsəfi sistemlər. == Kantın ideyaları == === Qnoseologiya === Kant doqmatik idrak üsulunu rədd edir və hesab edirdi ki, bunun əvəzinə tənqidi fəlsəfə metodunu əsas götürmək lazımdır, onun mahiyyəti zəkanın özünün, insanın ağılla çata biləcəyi sərhədlərin öyrənilməsidir. Kantın əsas fəlsəfi əsəri “Xalis zəkanın tənqidi”dir. Kant üçün ilkin problem “Xalis zəka necə mümkündür?” sualıdır. Əvvəla, bu, xalis riyaziyyatın və xalis təbiət elminin (burada “xalis” “qeyri-empirik”, apriori və ya qeyri-eksperimental deməkdir) mümkünlüyünə aiddir. Kant bu sualı analitik və sintetik mühakimələr arasındakı fərq baxımından formalaşdırır - "Sintetik apriori mühakimələr necə mümkündür?" Kant “sintetik” mühakimələrlə mühakimələrə daxil olan anlayışların məzmunu ilə müqayisədə məzmunca artım olan mühakimələri başa düşürdü. Kant bu mühakimələri mövzu haqqında heç bir yeni məlumat təqdim etməyən analitik mühakimələrdən fərqləndirirdi. Analitik və sintetik mühakimələr hökm predikatının məzmununun onun predmetinin məzmunundan irəli gəlib-gəlməməsinə görə fərqlənir (bunlar analitik mühakimələrdir) və ya əksinə, ona “kənardan” əlavə olunur (bunlar sintetik mühakimələrdir). "Apriori" termini (a priori - əvvəlki) mühakimə təcrübədən çıxarıldıqda "aposteriori" (a posteriori - sonrakı) terminindən fərqli olaraq, təcrübədən kənar mühakimə deməkdir.

Atatürkçülük, kamalizm və ya kamalçılıq — dar mənada Mustafa Kamal Atatürkün düşüncələrini və fikirlərini dəstəkləmək və riayət etmək, geniş mənada isə imperialist dövlətlərin zəif və geri qalmış milləti bölmə və torpaqlarını bölüşdürmə istəyinə qarşı meydana çıxan, Atatürk milliyyətçiliyinə əsaslanan və hər hansı bir ictimai sinifdən dəstək almayan, müasir dövrlə ayaqlaşmayan və xurafatı yayan qurumların əvəzinə, elmi və müasir mədəniyyəti yayan qurumların təşkil olunmasını məqsəd qoyan, anti-imperialist ideologiya. == Kamalizmin tarixi == və 19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin əvvəllərində Osmanlı İmperiyasının tənəzzül və süqut dövründə kamalizm bir ümid çırağı kimi doğuldu. Atatürk Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsində qalib gəldikdən sonra bu ideologiyanı həyata keçirərək Türkiyə Cümhuriyyətini qurdu. Cümhuriyyətin ilk illərində aparılan islahatlar təhsildən iqtisadiyyata, hüquqdan mədəniyyətə qədər hər sahədə köklü dəyişikliklərə səbəb olmuş, müasir dövlət quruculuğu yolunda mühüm addımların atılmasına imkan yaratmışdır. == Kamalizmin Altı Əsas Prinsipi == 1. Millətçilik: Kamalizmin millətçilik anlayışı etnik və ya dinə əsaslanan dar bir perspektivdən kənara çıxır və bütün türk vətəndaşlarının birlik və həmrəyliyini müdafiə edir. Bu prinsip milli istiqlal və suverenlik anlayışlarına əsaslanan ortaq tarix və mədəni şüurla birləşmiş xalq qurmaq məqsədi daşıyır. 2. Cümhuriyyətçilik: Xalqın iradəsinin suverenliyi və onun hakimiyyətdə iştirakı respublikaçılıq prinsipinin əsasını təşkil edir. Bu prinsip sultanlıq kimi monarxik hökumətlərin kölgəsindən qurtularaq millətə öz müqəddəratını təyin etməyə və demokratik siyasi sistem qurmağa imkan verir.