Поиск по словарям.

Şiə Ayparası — Yaxın Şərqdə əhalinin əksəriyyətinin şiə olduğu və ya şərti olaraq güclü şiə azlığının olduğu aypara şəkilli həssas bölgədir. Son illərdə İran bütün şiə müsəlmanlarını bir bayraq altında birləşdirməyə çalışdığı üçün İranın təsiri və ya nəzarəti altındakı əraziləri müəyyənləşdirmək üçün bu termin meydana gəldi. Şiə Aypara qrupuna Livan, Suriya, Bəhreyn, İraq, İran, Azərbaycan, Yəmən və Əfqanıstanın qərb bölgələri daxildir. Bu term 2004-cü ildə İordaniya Kralı II Abdullah tərəfindən İranın 2005-ci ilin yanvarında keçirilən parlament seçkiləri ərəfəsində İraqa müdaxilə edildiyi zaman bildirdi. Bu, İraq sünnilərinin seçki təhdidləri və sonra qəsdən boykot edilməsi hökumətdə şiələrin üstünlük təşkil etməsinə səbəb ola biləcəyi və İraqın şiə İranın təsirinə məruz qalması ehtimalları kontekstində baş verdi. Ortaq bir dinin İran, İraq, Ələvilərin dominant oldugu Suriya və Livandakı siyasi cəhətdən güclü şiə Hizbullah milisi arasında əməkdaşlıq üçün yaxşı bir potensial təklif etdiyi, habelə bu digərlərinin regional güc oyununda İranın köməkçisi olacağı fərziyyəsi irəli sürüldü. Termin Yaxın Şərqin digər şiə bölgələrini əhatə etməsindən bəri inkişaf etmişdir. Şiə müsəlmanlarının üstünlük təşkil etdiyi xalqlar İran və İraqdır. Şiələr Azərbaycanda da böyük əksəriyyəti təmsil edir, lakin konstitusional olaraq dünyəvi dövlətdir. Faktiki təcrübə tərəfdarları olanlar daha aşağıdır, bu ümumiyyətlə hilaldan kənarlaşdırılmasına səbəb olmuşdur.

Çаyаrаsı yаşаyış yеri — Şərur rаyоnunun Kоsаcаn kəndindən şərqdə, Küllüklər yаşаyış yеrinin qərbində yеrləşir. Yаşаyış yеrinin ərаzisi hаzırdа əkin sаhəsi kimi istifаdə оlunur. Аbidənin bəzi qismlərində sеl sulаrının аçdığı yаrğаndа mədəni təbəqənin qаlınlığı 1 m-ə çаtır. Təbəqə dаş, möhrə, kül qаtlаrı və kеrаmikа nümunələrindən ibаrətdir. Аşkаr оlunаn аrхеоlоji mаtеriаllаr çəhrаyı rəngdə bişirilmiş şirli və şirsiz kеrаmikа məmulаtındаn ibаrətdir. Kеrаmikа məmulаtı Оrtа əsrlərin inkişаf еtmiş və sоn dövrlərinə аiddir. Yаşаyış yеrinin ərаzisində təndirlərin və təsərrüfаt quyulаrının qаlıqlаrınа rаstlаnmışdır. Аrхеоlоji mаtеriаllаrа əsаsən, yаşаyış yеrini XVI-XVIII əsrlərə аid еtmək оlаr.