I
сущ. тех. , геол. битум, асфальт. Təbii bitumlar природные битумы, texniki bitumlar технические битумы
II
прил.
1. битумный. Bitum lakı битумный лак, bitum mastikası битумная мастика
2. битуминозный. Bitum şisti битуминозный сланец
Bitum
Bitum — karbohidrogenlərdən və onların oksigenli, kükürdlü, azotlu törəmələrindən ibarət qatrana oxşar təbii və ya süni mürəkkəb üzvü maddələrin ümumi adı.
İki növə bölünür – süni və təbii. Bərk və özlü neft bitumları yer qabığında qumdaşı və əhəngdaşı laylarına hoparaq həmçinin çatları dolduraraq yataqlar əmələ gətirir. Bitum yataqları neftli, qazlı sahələrlə əlaqədardır. Süni (texniki bitum) əsasən, tərkibində asfalt–qatran maddələri çox olan ağır neft qalıqlarını (mazut, qudron və s.) 300 – 350 °C-də yüksək vakuumda distillə etməklə və neft emalı qalıqlarını (qudron və s.) 260 – 280 °C-də havanın oksigeni ilə oksidləşdirməklə alınır.
Bitum adətən yol inşaatında, plastik kütlə və s. hazırlanmasında işlədilir. Sənayedə işlədilən bitumun ümumi miqdarının 90%-i süni bitum növlərinin payına düşür.
== Bitum ==
Bu məfhum müxtəlif məna daşısa da çox hallarda neft və onun törəmə məhsullarının adlandırılmasında istifadə olunur. Qədim zamanlarda bitum deyildikdə meftin bərk və qatı xəmirəbənzər foması başa düşülürdü.
Aspalthium bituminosum
Bituminaria bituminosa (lat. Bituminaria bituminosa) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin bituminaria cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Aspalthium bituminosum (L.) Fourr.
Aspalthium frutescens Medik.
Bipontinia bituminosa (L.) Alef.
Lotodes bituminosum (L.) Kuntze
Psoralea bituminosa L.
Psoralea frutescens Poir.
Psoralea punctata F.Dietr.
Rhynchodium bituminosum (L.) C.Presl
== Yarımnövləri ==
Bituminaria bituminosa subsp. bituminosa
Bituminaria bituminosa subsp.
Bituminaria bituminosa
Bituminaria bituminosa (lat. Bituminaria bituminosa) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin bituminaria cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Aspalthium bituminosum (L.) Fourr.
Aspalthium frutescens Medik.
Bipontinia bituminosa (L.) Alef.
Lotodes bituminosum (L.) Kuntze
Psoralea bituminosa L.
Psoralea frutescens Poir.
Psoralea punctata F.Dietr.
Rhynchodium bituminosum (L.) C.Presl
== Yarımnövləri ==
Bituminaria bituminosa subsp. bituminosa
Bituminaria bituminosa subsp.
Mazutlu-bitumlu şlam
Mazutlu-bitumlu şlam - neftin neftayrıma zavodlarında ilkin emal zamanı, yəni xam neftin termiki fraksiyalaşdırılmamışdan əvvəl asılı mexaniki hissəciklərdən təmizlənməsi üçün gilli qranulometrik tərkibə malik absorbentlərdən istifadə edilir. Həmin absorbentlər neftin tərkibində olan xırda hissəciklərlə birləşərək böyük həcmdə tullantıya çevrilirlər ki, onlarda öz növbəsində neftlə hopmuş olurlar. Onlar tullantı halında şlamxanada toplanmaqlla netfli birləşmələrlə zənginləşmişlər. Tullantılar fiziki-kimyəvi və fotokimyəvi proseslər nəticəsində müəyyən dövr ərzində mazut, sonra isə bitum halına keçirlər. Bina misal olaraq Zığ yaşayış sahəsininn yaxınlığındalı mazutlu-bitumlu şlamxananı göstərmək olar.
Psoralea bituminosa
Bituminaria bituminosa (lat. Bituminaria bituminosa) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin bituminaria cinsinə aid bitki növü.
Aspalthium bituminosum (L.) Fourr.
Aspalthium frutescens Medik.
Bipontinia bituminosa (L.) Alef.
Lotodes bituminosum (L.) Kuntze
Psoralea bituminosa L.
Psoralea frutescens Poir.
Psoralea punctata F.Dietr.
Rhynchodium bituminosum (L.) C.Presl
Bituminaria bituminosa subsp. bituminosa
Bituminaria bituminosa subsp.
Schinus bituminosus
Yumşaq şinus (lat. Schinus molle) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sumaqkimilər fəsiləsinin şinus cinsinə aid bitki növü.
Schinus angustifolia Sessé & Moc.
Schinus bituminosus Salisb.
Schinus huigan Molina
Schinus molle var. argentifolius Marchand
Schinus molle var. huigan (Molina) Marchand
Schinus molle var. huyngan (Molina) March.
Schinus molle var. molle
Schinus occidentalis Sessé & Moc.
Bipontinia bituminosa
Bituminaria bituminosa (lat. Bituminaria bituminosa) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin bituminaria cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Aspalthium bituminosum (L.) Fourr.
Aspalthium frutescens Medik.
Bipontinia bituminosa (L.) Alef.
Lotodes bituminosum (L.) Kuntze
Psoralea bituminosa L.
Psoralea frutescens Poir.
Psoralea punctata F.Dietr.
Rhynchodium bituminosum (L.) C.Presl
== Yarımnövləri ==
Bituminaria bituminosa subsp. bituminosa
Bituminaria bituminosa subsp.
Bituminaria
Bituminaria (lat. Bituminaria) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Lotodes bituminosum
Bituminaria bituminosa (lat. Bituminaria bituminosa) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin bituminaria cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Aspalthium bituminosum (L.) Fourr.
Aspalthium frutescens Medik.
Bipontinia bituminosa (L.) Alef.
Lotodes bituminosum (L.) Kuntze
Psoralea bituminosa L.
Psoralea frutescens Poir.
Psoralea punctata F.Dietr.
Rhynchodium bituminosum (L.) C.Presl
== Yarımnövləri ==
Bituminaria bituminosa subsp. bituminosa
Bituminaria bituminosa subsp.
Rhynchodium bituminosum
Bituminaria bituminosa (lat. Bituminaria bituminosa) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin bituminaria cinsinə aid bitki növü.
Aspalthium bituminosum (L.) Fourr.
Aspalthium frutescens Medik.
Bipontinia bituminosa (L.) Alef.
Lotodes bituminosum (L.) Kuntze
Psoralea bituminosa L.
Psoralea frutescens Poir.
Psoralea punctata F.Dietr.
Rhynchodium bituminosum (L.) C.Presl
Bituminaria bituminosa subsp. bituminosa
Bituminaria bituminosa subsp.