yun. hərflərlə oyun eyni hərflərdən müxtəlif sözlərin düzəldilməsi (məsələn, rom və mor).
1) analizlərlə məşğul olan, analizləri tətbiq edən mütəxəssis; 2) elmin müxtəlif sahələrinə aid, məsələn: həndəsə; dillər və s
yun. analysis – dağılma, düzmək, parçalanma, sökülmə və syntesis – birləşmə 1) təhlil; 2) şərh; 3) elmin müxtəlif sahələrində tətbiq edilən ümumelmi i
yun. analogia – uyğunluq, oxşarlıq 1) fikir, məfhum və hadisələr arasında oxşarlıq və uyğunluq, bənzəyiş; 2) müxtəlif əşya və hadisələr arasında qismə
analogiyaya əsaslanan.
fr. enquete – təhqiqat 1) bir nəfərin tərcümeyi-halını bilmək üçün düzəldilmiş sual vərəqəsi; 2) müəyyən bir şəxs haqqında sorğulu məlumat vərəqəsi; 3
anketin köməyi ilə aparılan sosial-psixoloji tədqiqat metodu. Anket sorğusu müxtəlif formalarda aparıla bilər
1) konkret sosial tədqiqatın texniki vasitəsi – anketin tərtib edilməsi, yayılması və öyrənilməsi; 2) zəruri materialların anketin köməyi ilə toplanma
1) hadisə və əşyanın insan beynində inikası; 2) gerçəkliyin bütövlükdə və ya onun ayrı-ayrı hadisələrinin təfəkkürdə ümumiləşdirilmiş inikas formaları
lat. annotatio – qeyd 1) sənədlərin formasının, məzmununun və istifadəçi istiqamətinin qısa xarakteristikasını əks etdirən mətn: ilkin sənədlə birlikd
ümumi qanunauyğunluqdan, ümumi qəbul edilmişdən, normadan kənarlanma.
yun. anonymos – adsız, imzasız 1) müəllifin adı gizlədilmiş – adı məlum olmayan, yaxud göstərilməyən əsər və ya məktub; 2) məktub və ya əsərində öz ad
qeyri-normal, qeyri-təbii, ümumi qaydaya uyğun olmayan, ümumi qaydadan kənar.
yun, anti… – əks, zidd əkslik və zidlik bildirən önlük.
uşaqlara və yeniyetmələrə hər hansı tərbiyəvi təsiri qətiyyətlə inkar edən cərəyan; bu cərəyanın nümayəndələri gənc nəslin pedaqojı və tərbiyəvi prose
yun. antithesis – qarşı-qarşıya qoyma 1) tezisə qarşı irəli sürülən fikir, hökm; 2) fəlsəfədə əks görüş; məntiqdə: 3) tezisin ziddinə yürüdülən mühaki
yun. anthologia – rənglərin toplusu, anthos – çiçək, lego – yığıram ədəbiyyatda: müxtəlif müəlliflərin seçilmiş əsərlərindən toplu
lat. apparatur – avadanlıq 1) cihaz, texniki qurğu, alət, tərtibat; 2) idarə orqanlarının məcmusu; 3) hər hansı təşkilatın və ya birliyin işçilərinin
məhkəmə prosesində apellyasiya şikayəti vermiş tərəf.
lat. apellatio – müraciət, şikayət 1) məhkəmənin qərarından yuxarı mərhələyə şikayət etmə; 2) qəbul edilmiş qərarların, qətnamələrin zərər vurduğu şəx
müəllifin əl yazısının surəti.
lat. a posteriori – sonrakından təcrübədə qazanılan bilik.
lat. priori – əvvəlçədən təcrübədən və təcrübənin nəticəsindən asılı olmayan, faktların öyrənilməsinə söykənməyən, bu öyrənilmədən əvvəl məlum olan
lat. a priore – əvvəlkindən 1) təcrübədən əvvəl və ondan asılı olmayaraq əldə edilən bilik; 2) aposterior biliyin əksi
1) bəyənmə, təsdiq etmə; 2) keyfiyyəti təyin etmə.
tədqiqat, axtarma, yoxlama, tədqiq etmə, təhlil etmə.
1) yoxlama (sənəd); 2) istinad; 3) arama, axtarma işi; 4) bir şey və ya bir şəxs haqqında şifahi və ya yazılı məlumat
1) münsif; 2) yarışlarda hakimlik edən, qaydaları gözləyən; 3) münsiflər hakimi, iki tərəf arasında yaranmış mübahisəni həll etməli olan qərəzsiz vasi
köhnəlmiş (söz və ya əsər), çox köhnə.
yun. archaios – qədim dilçilikdə köhnəlmiş, aradan çıxmış, yaxud istifadədən çıxmış söz – az işlənilən söz, ifadə və ya qrammatik forma
lat. archivum, yun. archalos – qədim, archeion – hökumət idarəsi 1) köhnə sənəd və yazılar saxlanılan idarə; 2) bir dairənin (idarənin) köhnəlmiş sənə
lat. argumentum – sübut, əsas 1) sübut üçün tələb olunan məntiqi dəlil; 2) məntiqdə bir hökmun və ya hökmlər sisteminin, nəzəriyyələrin doğruluğunu sü
lat. aspectus – görünüş, baxış 1) əşya, hadisə və anlayışlara münasibət, nöqteyi-nəzər; 2) hadisənin perspektivi; 3) nəzəri baxış, nəzəri nöqtə; 4) tə
lat. aspirans (aspirantis) – bir şeyi əldə etməyə can atan, nəyə isə çatmaq istəyən, cəhd edən 1) ali məktəblərdə və ya elmi-tədqiqat institutlarında
1) aspirantın işi, vəzifəsi; 2) aspirantlıq dövrü.
lat. aspiro – səy edirəm, yaxınlaşmağa çalışıram 1) ali məktəblərdə və elmi-tədqiqat idarələrində (müəssisələrində) yüksək ixtisaslı elmi və elmi-peda
lat. assistens (assistentis) – iştirak edən, kömək edən 1) ali məktəb müəssisəsində (kafedralarında) kiçik müəllim vəzifəsi və bu vəzifəni tutan şəxs;
lat. associatio – birləşmə 1) cəmiyyət, birlik, ittifaq; 2) kimyada molekulların və ya maddənin iki qat, üç qat və i
1) xəritə; 2) albom və ya məcmuə şəklində tərtib edilmiş xəritə; 3) cürbəcür xəritələrin, sxemlərin toplusu; 3) müəyyən sistem üzrə toplanmış xəritələ
fəlsəfədə: hadisənin ayrılmaz, daimi, zəruri əlaməti, xassəsi.
lat. attestatio – şəhadət, şəhadətnamə, təsdiq 1) bir şəxsin bilik dərəcəsini, qabiliyyətini və bacarığını təyin etmə; 2) bir şəxsin bilik bacarığı ha
lat. attestor – şəhadət verirəm, təsdiq edirəm; attestari – şəhadət vermək 1) müəyyən məktəbi bitirdiyi və vəzifə daşımağa səlahiyyəti olduğu haqda ve
lat. audientia – dinləmə yüksək vəzifəli şəxsin rəsmi qəbulu.
lat. auditorium – dinləmə yeri, qulaq asmaq üçün yer 1) mühazirələrin oxunması üçün nəzərdə tutulan otaq (mühazirə oxunan otaq); 2) ali məktəblərdə də
fr. aventure – sərgüzəşt 1) təsadüfi uğura hesablanmış, real şərait və imkanlar nəzərə alınmadan atılan addım, düzlük baxımından şübhə doğuran riskli
bir şəxsin şəxsi həyatına – tərcümeyi-halına aid olan.
1) tərcümeyi-hal; 2) müəllifin həyatını təsvir etməsi.
fr. autographe, autos – özüm, grapho – yazıram 1) imza, xüsusilə müəllifliyi təsdiq edən; 2) əl ilə yazılmış, adətən, xatirə yazısı və ya imza
1) öz-özünə işləyən, işi insanın köməyi olmadan görən; 2) qeyri-iradi, qeyri-süuri. Məsələn, avtomatik hərəkət
insan əməyini yüngülləşdirmək, əl əməyi formalarını aradan qaldırmaq, əmək məhsuldarlığını artırmaq məqsədilə maşınların, maşın texnikası və ya texnol