lat. dictio – tələffüz etmə 1) sözlərin tələffüz tərzi; tələffüz; 2) diktə etmək; 3) səlis və aydın diksiya nitq mədəniyyətinin əsas elementlərindəndi
yun. dilemma, di(s) – iki dəfə və lemma – göndərmə 1) məntiqdə – bir-birini istisna edən və yalnız biri seçilməli olan iki müddəadan ibarət mülahizə v
lat. dilectare – şənləndirmək xüsusi təhsili, hazırlığı, sistematik biliyi olmadan elmin, sənətin və ya incəsənətin hər hansı bir sahəsi ilə məşğul ol
yun. diploma – ikiqat bükülmüş sənəd, vərəq 1) ali məktəbi və ya orta ixtisas təhsili məktəbini bitirmək haqqında, həmçinin elmi dərəcə və ya ad veril
universitet, həmçinin bəzi institut və orta ixtisas təhsili məktəblərində son kurs tələbələrinin elmi-tədqiqat xarakterli yekun işi
ali və orta texniki ixtisas məktəblərində tələbələrin müstəqil kompleks buraxılış işi. Diplom layihəsi nəzəri və ya təcrübi tədqiqatdan, hesablamalard
1) diplom əldə edən şəxs; 2) ali məktəbin son kursunda diplom işi yazan və onu müdafiə etməyə hazırlaşan tələbə; 3) təhsilin nəzəri kursunu və istehsa
bir işi yerinə yetirmək üçün ali orqan tərəfindən aşağı orqanlara verilən göstəriş, əmr, təlimat və s
lat. director, dirigere – istiqamətləndirmək, yönəltmək 1) müəssisə, idarə, təhsil müəssisəsi rəhbəri, başçısı, rəis; 2) məktəbi idarə edən müdir; 3)
1) yastı, dairə şəkilli lövhə; maşının və s. qurğunun yastı, dairə, halqa şəklində olan hissəsi; 2) informasiyanın mühafizə və təkrar yazılmasını, müə
1) texnikada kompüterdə yazım diski; 2) üzəri maqnit material təbəqəsi ilə örtülmüş informasiya daşıyıcısı; 3) terminal avadanlıqlarında və fərdi komp
lat. discretus – fasiləlik fasiləsizliyə, yaxud kəsilməzliyə qarşı qoyulur.
lat. discriminatio – fərqləndirmə 1) dövlətlərin, hüquqi və fiziki şəxslərin digər dövlətlər, hüquqi və fiziki şəxslərlə mmüqayisədə hüquqlarının boğu
hər hansı bir mübahisəli məsələnin iclasda, mətbuatda və s.-də azad, açıq müzakirəsi. Məsələn, diskussiya keçirmək
1) kineskoplu qurğu, cihaz; 2) təsvir, nümayiş, sərgi, vitrin, tablo, ekran; 3) daha geniş mənada – nümayiş vasitəsi, alət, kompüterlərdə maye-kristal
lat. disputare – ayırd etmək, mübahisə etmək 1) auditoriyada gedən elmi mübahisə; 2) elmi dərəcə almaq üçün açıq dissertasiya müdafiəsi; 3) məktəbdə y
lat. dissertans, dissertantis – yoxlayan, tədqiq edən, təhlil edən, təsdiq edən 1) öz elmi əsərini açıq müdafiə etməyə və elmi dərəcə almağa hazırlaşa
lat. dissertatio – müzakirə etmə, araşdırma, mühakimə etmək, tədqiq etmə 1) açıq müdafiəyə buraxılan və tədqiqatçıya elmi dərəcə almaq üçün haqq qazan
lat. refero – məruzə edirəm kitabça (broşura) şəkilli elmi nəşr, müəllif tərəfindən tərtib olunmuş, elmi dərəcə almaq üçün təqdim olunmuş tədqiqat işi
üz vərəqi, mündəricat, ixtisarların siyahısı (dissertasiyada varsa), giriş, əsas hissə (dissertasiyanın məzmunu), nəticə, istifadə edilmiş ədəbiyyat,
1) estetik görünüşün layihələşdirilməsi; 2) sənayedə insanın əmək, məişət və istirahət şəraitini və insanla avadanlıqların estetik cəhətdən harmonikli
lat. doctor – müəllim, tərbiyəçi; docere – öyrətmək 1) elmi müəssisə tərəfindən doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş şəxsə verilən yüksək elmi dərəc
1) doktorluq dissertasiyasını müdafiə etməyə hazırlaşan adam; 2) elmlər namizədi alimlik dərəcəsinə malik olan və elmlər doktoru alimlik dərəcəsini al
doktoranturada olma, elmlər doktorluğuna hazırlanma. Doktorantlıq dövrü.
1) elmi müəssisənin doktorlar hazırlayan şöbəsi; 2) elmlər akademiyalarında yüksək ixtisaslı elmi işçilər – elmlər doktorları hazırlama sistemi
1) həkimlik sənəti, həkimlik ixtisası, həkimin işi, peşəsi; həkimlik, təbiblik; 2) doktor elmi dərəcəsi
1) nəzəriyyə; elmi, fəlsəfi və ya siyasi-hüquqi təlim. Siyasi mövqe, rəhbər, nəzəri, yaxud siyasi-təcrübi prinsip; 2) elmi, fəlsəfi və ya siyasi nəzər
lat. dominans – hakim başlıca ideya, bir şeyin əsas əlaməti, mühüm tərkib hissəsi.
lat. docens (dosentis) – öyrədən, docentis – şagird Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən ali məktəblərdə çalışan və bir qayda olaraq namizədlik elmi
dosent vəzifəsi, dosent elmi adı. Məsələn, dosentliyə təqdim etmək, dosentlik elmi adı almaq, dosentlik etmək
1) əvvəlki illər ərzində müəyyən mövzu, problem ətrafında materialların toplanması; 2) müəyyən şəxs barədə sənədlər və materiallar toplusu, kadrlar üz
dövlətin sosial-iqtisadi siyasətinin tərkib hissəsi; dövlətin elmə və elmi-texniki fəaliyyətə münasibətini ifadə edir, dövlət hakimiyyəti orqanlarının
Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə uyğun olaraq dövlətin hərbi, xarici-siyasi, iqtisadi, kəşfiyyat, əks-kəşfiyyat və əməliyyat-axtarış fəaliyyə
1) ictimai rəyin formalaşmasında kütləvi informasiya vasitəsi rolunu oynayan dövri çap buraxılışları – qəzetlər, jurnallar; 2) müəyyən vaxt ardıcıllığ
1) varlığın əsasını, bir-birini inkar edən və bir-biri ilə mübarizə aparan iki əsas səbəb (materializm və idealizm) təşkil etdiyini iddia edən fəlsəfi
1) hər hansı bir şeyin ikinci nüsxəsi; 2) eyni olan iki şeydən biri, eyni əşya, eyni məfhumun müxtəlif adları
lat. duplicatus – qoşalanmış 1) hər hansı əsil və ya yazılı sənədi əvəz edən (pasportun, şəhadətnamənin, attestatın, vəsiqənin, diplomun və i
insan zəkasının, istedadının ən yüksək zirvəsi; xariqüladə ağıl və zəka; dahilik.
Elektron kitabların saxlanması və oxunması üçün mikrokompüter.
lat. effectus – təsir 1) nəyinsə nəticəsi, arzu olunan nəticə, gözlənilən nəticə; 2) nəyinsə, kiminsə hər hansı bir şəxsdə yaratdığı təəssürat, təəssü
təsirlik, təsir bağışlama qabiliyyəti, dərəcəsi. Nəticə, nəticəlilik.
ərəb. hökm – cəmi köhnəlmiş söz: 1) qərar, sərəncam; 2) quruluş, rejim; 3) hakimiyyət, üsuli-idarə; 4) düşüncə, anlaq; 5) mülahizə, rəy; 6) düşüncəni,
1) təsadüfi hadisənin baş verməsinin mümkünlük dərəcəsinin ədədi xarakteristikası; 2) təkrar olunan bu və ya digər şəraitdə hadisələr silsiləsindəki h
məxsusi müsahibə, xüsusi intervyu. Məsələn, eksklüziv müsahibə.
köməkçi məsələni aydınlaşdırmaq üçün əsas mövzudan haşiyə çıxma.
lat. excursio – yürüş, gəzinti, səyahət 1) əşya və hadisələri əyani surətdə öyrənmək məqsədi ilə görməli yerlərə kollektiv gəzinti, yaxud yürüş; 2) el
lat. expeditio – qaydaya salma 1) göndərmə, yollama; 2) poçtda: mətbuatı, məktub və teleqramları göndərən şöbə; 3) dövri mətbuatı abunəçilərə göndərən
lat. experimentum – yoxlama, sınaq, təcrübə 1) təcrübə, sınaq, yoxlanış; 2) elmi yoxlama, elmi təcrübə; 3) cəmiyyətin ictimai iqtisadi təcrübəsi olub,
1) təcrübi, eksperiment aparmaq yolu ilə yoxlama üsulu; Məsələn, eksperimental tədqiqat üsulu, təcrübə üçün ayrılmış (təyin edilmiş), eksperimental za
elmi araşdırmaların aparılması və ya praktiki təcrübə əsasında əldə olunmuş biliklərə əsaslanan və insanın həyat və sağlamlığının qorunmasına yönələn