epifenomen 2021

Epifenomenalizm (Eng — epiphenomenalism) — Bədənin şüura təsir etdiyi, lakin özünün şüurdan heç bir təsir görmədiyini vurğulayan nəzəriyyə. Epifenomenalizm motiv və istəkləri səbəbli hadisələrin beynində baş verən yan proseslər hesab edir. Psixi varlıqların fiziki proseslərə təsirinin rolu inkar edilir. Digər məzmunla ifadə etsək, epifenomenalizm zehni və fiziki proseslər arasında səbəb-nəticə əlaqələrinin olduğunu, lakin onun fizikidən zehniyə bir istiqamətli olduğunu müdafiə edən "zehn fəlsəfəsi" yanaşmasıdır. Bu nəzəriyyəyə görə, psixi hadisələr həmişə fiziki dəyişikliklərin nəticəsidir. Şüur fiziki dəyişikliklərin səbəbi ola bilməz. Məsələn, ürək döyüntüsünü yüksəldən "qorxu" deyil. Ürək döyüntüsü və qorxu fizioloji şeylərdir, amma onu xarici təhlükələr kimi fizika (təbiət) dünyası yaradır.