faqositlər 2021

Faqositlər (q.yun. φαγεῖν "udmaq" + κύτος "hüceyrə") — zərərli yad hissəcikləri (bakteriya, viruslar), həmçinin ölü və ya ölməkdə olan hüceyrələri udmaqla (faqositoz) bədəni qoruyan immun sistemi hüceyrələri. Onlar infeksiyaya nəzarət və infeksiyadan sonrakı immunitet üçün vacibdir. Faqositoz bütün heyvanlar aləmində mühüm əhəmiyyət kəsb edir və onurğalılarda yüksək inkişaf etmişdir. Bakteriyalardan qorunmada faqositlərin rolunu ilk dəfə İ. İ. Meçnikov 1882-ci ildə dəniz ulduzlarının sürfələrini tədqiq edərkən aşkar etmişdir. Meçnikov 1908-ci ildə immunitet hüceyrə nəzəriyyəsinin yaradılmasına görə fiziologiya üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Faqositlər bir çox növlərin orqanizmlərində mövcuddur; Bəzi əmöblər bir çox davranış təfərrüatlarına görə makrofaqlara bənzəyir ki, bu da faqositlərin təkamülün erkən mərhələlərində meydana gəldiyini göstərir. İnsanlarda və digər heyvanlarda faqositlər nə qədər effektiv faqositoz etməsindən asılı olaraq "peşəkar" və ya "qeyri-peşəkar" adlanır. Peşəkar faqositlərə neytrofillər, monositlər, makrofaqlar, dendritik hüceyrələr və kök hüceyrələr daxildir. Peşəkar faqositlərlə qeyri-peşəkar faqositlər arasındakı əsas fərq ondan ibarətdir ki, peşəkar faqositlərin səthində yad obyektləri — məsələn, bakteriyaları aşkar edən reseptor adlanan molekullar var.