lavaların yer səthində əmələ gətirdiyi relyef. рельеф эффузивный effusive relief
bax: Qalxanvarı vulkan.
Yerin dərin qatından lavaların səthə püskürülməsi. Örtüklər və axınlar əmələ gətirir. эффузия effusion
bax: Atlantida
profil və exoqramların fasiləsiz olaraq alınmasını təmin edən, exolot (özü yazan) vasitəsilə sualtı relyefin öyrənilməsi
(yun. oikos-ev, mənzil və loqos-öyrənmə, elm ) ətraf mühitlə orqanizmlər arasında qarşılıqlı əlaqə haqqında elm
endogen və ekzogen qüvvələrin eləcə də antropogen amillərin təsiri ilə relyefin təbii vəziyyətinin dəyişilmə dərəcəsini öyrənir
yarığa bənzər çökəklik, gərilmə zonası boyunca vulkan partlayışları nəticəsində yaranmış və səthdə zəncirvari birləşmiş şlak konusları şəkilində təzah
ölçüləri stratovulkandan kiçik olub, partlayış nəticəsində əmələ gəlmiş konus forması. E. k. pemza, şlak, tuf, kül konusları da aid edilir
güclü və dağıdıcı vulkan püskürməsi nəticəsində yaranır. кратер эксплозивный explosive crater
genişlənən sahə üzrə eksploziv püskürmə zamanı yaranmış, çatvari çökəklik. грабен эксплозивный explosive graben, explosive trough
qırıntı materiallarının atılması ilə müşayiət olunan partlayış xarakterli püskürmə nəticəsində yaranmış relyef
əsas vulkan mərkəzinin ətəyində yerləşən, yan vulkan krateri. кратер эксцентрический excentric crater
bax: Periqlyasial çöküntülər.
vulkan püskürməsi nəticəsində qatı maqmanın yer səthində əmələ gətirdiyi, günbəzvari yüksəklik. экструзивный купол swelling dome, volcanic dome
qatı maqmanın yer səthində əmələ gətirdiyi relyef. Bu adətən müxtəlif formalı günbəzlərdir. рельеф экструзивный exstrusive relief
qatı maqmanın püskürülüb sıxılması nəticəsində yer səthində əmələ gələn vulkan relyefi. Proses adətən kəskin partlayışla müşayiət olunur
(lat. aequus-hamar və planumsəth) ümumi eroziya bazisindən asılı olmayaraq yüksək en dairələrində yer səthini hamarlayan, kar denudasiyası prosesləri
(lat. aequus-hamar və ing.-səth) yüksəkliyin əks yamaclarında karların inkişafı və sonra birləşməsi sayəsində əmələ gələn, denudasion səth
bax: Buzlaq eroziyası.
müxtəlif ekzogen proseslər nəticəsində səthdə əmələ gələn çatlar. трещины экзогенные exogenic fissures, exogenic fractures
günəş enerjisi, qravitasiya gücü və orqanizmlərin fəaliyyəti nəticəsində yer səthində və yer qabığının üst hissəsində baş verən proseslər
bax: Tektonik örtüyün qalığı
/Almaniyada Elster çayının adından götürülüb/ Orta Avropanın düzənlik vilayətlərində ayrılan Erkən Pleystosen buzlaq epoxası
süxurların aşınma məhsulları, əmələ gəldiyi yerdə toplanıb qalır. Üfqi səthdə və denudasiya zəif gedən yamacda formalaşır
Şanserə görə /1966/ aşınma qabığı və qurunun torpaq və elüvial örtüyü ilə paragenetik əlaqəsi olan, çökmə süxurlar toplusu
bir püskürmə nəticəsində yaranmış, kiçik vulkan. вулкан эмбриональный embryonic volcano
vulkanın və lava örtüklərinin yaranması prosesi /Çemekov,1969/ аккумуляция эндогенная endogenic accumulation, endogenic aggradation
dağəmələgəlmə, vulkan fəaliyyəti, epeyrogenik qalxma /Meşeryakov,1972/. динамика эндогенная endogenetic dynamics
Yerin fırlanması zamanı yaranan cazibə qüvvəsi və onun daxili enerjisi ilə əlaqədar olan və yerin daxilində gedən, geoloji proseslər
tektonika ilə əlaqədar yaranmış geoloji strukturlara uyğun gələn relyef forması /Xudyakov, 1975/. форма рельефа эндогенная endogenetic landforms
/yun endon-daxili və rheos-axıram/ bax: Axarsız sahələr; axarsız hövzələr
bax: Enmiş sahil
dərənin uzununa istiqamətinə perpendikulyar olaraq düz xətt üzrə keçirilmiş dərə formasının qrafik təsviri
dəniz səviyyəsindən aşağı düşən, gömülən sahil. Sahil xəttinin kəskin parçalanması ilə xarakterizə olunur
/ yun: külək allahı Eolun adından/ külək vasitəsilə gətirilən kövrək, narın materialların toplanması / bir sıra lyosslar, qumlar/
yumşaq qum və alevrit materialların sovrulması /deflyasiya/, eləcə də külək axınındakı qum dənələrinin korroziyası formasında təzahür edən küləklərin
küləklərin fəaliyyəti nəticəsində süxurların parçalanması və parçalanmış /dağılmış/ materialların nəql etdirilməsi
müxtəlif litoloji tərkibə malik eol çöküntüləri. istənilən coğrafi enliklərdə arid, semiarid iqlim şəraitində kontinental törəmələr dəniz, göl və çayl
küləklərin fəaliyyəti ilə (sovrulma, yuvarlanma, akkumulyasiya, daşınma) əlaqədar olan relyef əmələgətirici proseslər
arid iqlim şəraitinə malik olan vilayətlərdə küləklərin fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlmiş relyef formaları
bax: Eol relyef.
arid vilayətlərdə üfqi və yaxud zəif maili yatan laylarda boş süxurların sovrulması nəticəsində yaranır
bax: Daş şəhər.
( yun. eos-səhər şəfəqi, başlanğıc və Pleystosen) Dördüncü dövrün stratiqrafik sxeminin aşağı bölgüsü, keçmiş sovet alimləri tərəfindən işlənib, qəbul
yer qabığının uzun müddət yavaşyavaş qalxması və enməsi hərəkətləri, bərabər səviyyədə geniş ərazini əhatə edir və özülün tektonik strukturları dəyişi
bax: Epeyrogenez.
denudasiya nəticəsində məhv olmuş layların səthi üzərində epigenetik yerləşmiş və onun başqa strukturlu özülünə ünvanlaşmış çay
müxtəlif geoloji tərkibli, mürəkkəb tektonik quruluşlu çöküntü qatını qeyri-uyğun örtən və adətən üfqi yatan çöküntülərdə inkişaf edən, ikitərəfi açıq
/yun. episonra və genesis-yaranma/ mineralların, süxurların, eləcə də faydalı qazıntıların əmələ gəlməsindən sonra onların dəyişilməsinə və yenidən əm