yer qabığının xətti çatlarından sıyıq, əsasən bazalt lavaların axması / Məs: İslandiyada Laki vulkanı/ линейные извержения fissure eruptions
bax: Xəzər transqressiyası
(Xəzərlər-xalqının adından) Xəzər dənizinin Orta Dördüncü dövr transqressiyası, Xəzəryanı ovalığın əsas hissəsini əhatə etmişdir
küləyə perpendikulyar, bir-birinə paralel asimmetrik tirələr. Onlar qumun quru səthi üzərində küləyin 3-18 m/san sürəti zamanı 0,04 mm-dən böyük hissə
ana süxurlarda təpə və təpələr qrupu şəkilində müxtəlif formalı arid-denudasion relyef tipi. Təpələr bəzən su ilə dolmuş geniş, yastı çökəkliklər və y
/ yun. chion-qar və sphaira-kürə/ troposferin sülb atmosfer çöküntüləri balansı müsbət olan qatını göstərmək üçün, şərti anlayış / X
/ oset-qayalıq zirvə/ qar və ya firn sahəsinin içərisindən qalxan və ya dərə buzlaqlarının qollarını ayıran, zirvələr qrupu
düzənliyin /sahənin/ ortasında və ya kənarında yüksələn qalıq yüksəkliyin cənubi slavyanca adı. хум hum
yəhərvari sahədə yerləşmiş ümumi firn hövzəsindən başlayıb, dil şəkilində silsilənin əks yamacları ilə düşən qoşa buzlaq
istifadə xarakterinə görə fərqlənən, konkret məsələnin həlli üçün nəzərdə tutulan xəritə / məs: Dəniz, Aeronaviqasiya, Turizm və s
bах: Хвалын трансгрессийасы.
Xəzər dənizinin Üst Dördüncü dövr transqressiyası. Xəzəryanı ovalığı 510 şimal enliyinə qədər əhatə etmişdir
yarılma dərə, dərənin dar və dərin hissəsi olub, çayın hər hansı yüksəkliyi, yaxud dağ silsiləsini köndələn istiqamətdə kəsməsi nəticəsində əmələ gəli
dağ əmələgəlmə vilayətlərini, eləcə də materik platformalarının qonşu hissələrini kəsən, yeni tektonik inkişaf mərhələsində fəal olan qırılma
geomorfologiyanın bölməsi, əsasən iqlim amilləri ilə əlaqədar yaranmış relyef formalarını və müxtəlif təbii zonalardakı relyef dəyişmələrini öyrənir
Avropada Pleystosen buzlaq örtüyünün ərinti sularının və buzlaqların bənd kimi qabağını kəsdiyi çay sularının axım yolu
qanunauyğun çatlar sistemi olub, ancaq intruziv kütlələrdə onların formalaşmasının son mərhələsində intruzivlərin daxili gücü, eləcə də xarici gərginl
müxtəlif rəngli qalın molass çöküntülərin toplanmasına uyğun gəlir. Müsbət struktur formaların inkişaf sürətinin artması çöküntü toplanmasının dəyişmə
mənaca aparma, daşıma olub, aşınma materiallarının səthi yuyulma yolu ilə uzaqlaşdırılması. İlkin denudasiyada süxurların parçalanmasında, onların daş
akkumulyativ dəniz düzənliyi, qırışıq əmələgəlməyə məruz qalmamış cavan dəniz çöküntülərindən təşkil olunmuş, alçaq quru düzənlik
Yerin relyefinin əsas nahamarlıqlarını təşkil edən-materik qalxmaları və okean çökəklikləri özlüyündə ilkin və ya kosmik formalardır /Bondarçuk, 1949/
relyef formaları və onun inkişaf tarixi ilə əlaqədar yaranmış faydalı qazıntı yataqlarının məkan daxilində paylanma qanunauyğunluğunu müəyyənləşdirmək
bax: ilkin relyef forması.
bu və ya digər relyef əmələgətirici amillərin regional təsiri nəticəsində əmələ gəlmiş, sonralar başqa amillərin təsiri ilə yenidən dəyişilmiş, yer sə
təbiətdə nadir hallarda müşahidə edilən, səthi tektonik proseslərlə zəif deformasiya olunmuş, relyef forması
normal yatım, ilkin yatım, süxurların ilkin formalaşması prosesində əmələ gətirdiyi yatım. первичное залегание original bedding
xırda lüləşəkilli /valşəkilli/ son moren tirələri olub, adətən bir-birinə paralel yerləşir, intensiv deqlyasiyasiya prosesi zamanı buzun tez geri çəki
/ çay ilməsi / bax: Meandr
dərinlik struktur plana uyğun gəlməyən çay /Ferens-Soroskiy və b., 1972/. река индифферентная dead rupture
lat. filtratio-süzülmək/-atmosfer və səth sularının torpağa, süxurlara hoparaq onun məsamələri ilə və boşluqlarla qrunt suyunun səviyyəsinə qədər hərə
/lat. İnfluo-axıram/ səth sularının çat, kanal və qıf vasitəsilə yer qabığı qatlarına daxil olması. инфлюация influent flow
/ İnfluoaxıram/ karst boşluğunun dibində çöküntü. İ. karst damının uçub tökülməsi nəticəsində, eləcə də əsasən damdan sızan və divarlarla axan karbona
materik düzənliyinin çökmüş hissəsini dənizin basması nəticəsində əmələ gələn dəniz. ингрессионное море ingression sea
inqressiya nəticəsində yaranan girintili-çıxıntılı dəniz sahili. Qurunun enməsi nəticəsində əmələ gələn İ
dəniz çöküntülərinin transqressiv yatım növü, qədim relyefin çökəklik sahələrində toplanır və daha qədim süxurlardan təşkil olunmuş yamaclara söykənir
dəniz səviyyəsinin qalxması, yaxud sahilin enməsi zamanı dəniz sularının sahilyanı quruya soxulması. ингрессия ingression
V. M. Devisə görə obsekventlik, subsekventlik və konsekventlik şəraitinə uyğun gəlməyən çay. река инсеквентная insequent river
neytral çay dərəsi, heç bir strukturdan asılı olmadan yaranır, adətən stolvari düzənliklərdə, eyni tərkibli üfqi laylarda inkişaf edir
kəskin temperatur tərəddüdü, xüsusilə günəşlə qızması nəticəsində süxurların çatlaması ilə əlaqədar onların dağılması prosesi
döşənmiş allüvi olub, çayın tədricən kənara çəkilməsi sayəsində dərənin dibinə döşənmiş nazik və dəyişkən yataq daşları, çınqıl, seyrək halda qum layl
Sakit okeanın qərb hissəsində N. A. Marova /1969/ tərəfindən təsvir edilmişdir. Zona boyu paralel uzanan dar və dərin təngilərlə ayrılan, ayrı-ayrı qa
/lat. inter-ara, arasında və qlaciesbuz/ buzlaqarası. интергляциал interglacial
içərisində yerləşdiyi çökmə və ya metamorfik süxur laylarının yatımına uyğun yatan, layvarı intruziv süxur kütləsi
üfqi yatan və ya zəif dislokasiya olunmuş süxur qatında yatan, layvari intruziv kütlə. интрузивная залежь intrusive deposit
/ lat. intrudo-soxulmaq/ maqmanın yer qabığı qatına soxulması prosesi. интрузия intrusion
yenidən çökdürülmüş morenlərdən təşkil olunmuş, günbəzvari yaxud konus formasında, təpələr şəkilində, akkumulyativ buzlaq relyef forması
formaca geoloji strukturların əksinə olan erozion-denudasion relyef, / mis: dağ silsiləsi sinklinala, dərələr isə antiklinala uyğun gəlir/
ümumi sahil xəttindən kənara çıxıb, açıq dənizə doğru çıxıntı təşkil edən delta / məs: Volqa, Niger, Kür çaylarının deltası/
yüksəklik sahələri /Goranboy rayonu/, susuz düzənliklər /Qazax rayonu/. ирямя irama
nisbətən zəifləmiş şəkildə əvvəlki hərəkətlərin xarakterini və istiqamətini saxlayan tektonik hərəkətlər