əksərən qranit süxurlardan təşkil olmuş, planda dairəvi formada dik yamaclı yüksəklik. C. Amerikanın rütubətli tropiklərində (Rio-de-Janeyroda və onun
öndağlıq çökəkliyi, dağətəyi çökəklik. Geosinklinalın orogen inkişaf mərhələsində platforma ilə geosinklinal qırışıqlıq vilayətlərinin sərhədində yara
qırışıqlıq vilayətlərlə platformaların sərhəddi boyunca uzununa çökəkliklər yaranan zaman əmələ gələn qırılmalar
yaylaları əhatə edən və onları alçaq və düzənlik ərazilərdən ayıran, dağlar (Elbrus, Türkmən-Xorasan dağları, Kiçik Qafqazın kənar silsilələri)
materiklə okean arasında yerləşərək okeanlardan adalarla, yarımadalarla və yaxud sualtı yüksəkliklərlə ayrılan dənizlər
okeandan adalar qövsü ilə ayrılan dərin, dik yamaclı, hamar və ya dalğalı dibə malik, çökəklik. котловина окраинного моря basin of adjacent sea
bax: Avanşelf
laqunlu sahilin sahil xətti, laqunu açıq dənizdən ayıran bəndin xarici konturu. внешняя береговая линия external shoreline
dərinləşmiş dərə, dibi, dərənin ilkin dibinin səthindən aşağıda yerləşən, dərə. врезанная долина incised valley
ilkin səthə kəsilən və dərənin əsas sahilinin əyilmələri ilə sərhədlənən, çay meandrı. Eroziya bazisi uzun müddət sabit qalarsa dərə boyunca daim aşağ
silsilələrin yalına uyğun gələn, suayırıcı xətt. резко выраженный водораздел knife-edge divide
(fars. sözüşoranlıq) İranın şoran və duzlu səhraları (Dəşti Kevir). Şoran çökəkliklərin və duzlu səhraların coğrafi adlarının tərkib hissəsi (Kəvir-Nə
1) dik yamaclı yastı platonun və yaxud onun qalığının adı. 2) Cənubi Zaunquz Qaraqumunda yastı tirə. кыр kyr
suların şaquli sirkulyasiya zonası və karstlaşan süxurları qalın olmayan və qrunt suları dayazda yerləşən ərazilərin, karstları
bəzən buzlağın iştirakı ilə parçalanmış və limanı çox olan, su basmış sahil. Baltik dənizi sahillərində Trave və Oder çayları arasında bu cür sahillər
karst vilayətlərində, yüksək debitli karst çeşmələrindən başlanan və baş hissəsi olmayan, şəffaf axınlı çay dərəsi
(ing. cliff-dik yamaclı uçurum, sıldırım qaya) əsas sahildə, abraziya nəticəsində əmələ gəlmiş sıldırım sahil
antiklinal tağı kəsən, iki tərəfi açıq dar dərə. клюз kluz
çuxur (Zaqatala). кобар hole
arid iqlim şəraitində eol prosesləri nəticəsində kolların ətrafında toplanmış qum təpələri. прикустовыe бугры tamarix mounds
səhralarda və yarımsəhralarda alçaq çətirli, tək-tək yerləşən kolların dibində toplanmış, qum təpəcikləri
dağların yamaclarında əmələ gəlmiş aşınma materialları. Yağış və qar sularının fəaliyyəti və ağırlıq qüvvəsinin təsiri nəticəsində yamac aşağı yerini
(fran. colmatage-qalaq) kanalların və su anbarlarının divarlarından filtrasiyanın azaldılması məqsədilə qruntun məsamələrinin gillər və lillərlə doldu
antiklinal qırışıqlığın qanadında yerləşən monoklinal dərə (Muşketov,1926). комба comba
morfometrik göstəriciləri yaxşı təzahür edilən struktura. Duz tektonikası nəticəsində yaranır. мульда компенсационная compensating trough
tektonik hərəkətlərin nəticələrinin (enmələrin, qalxmaların) denudasiya və akkumulyasiya prosesləri ilə tarazlaşdırılması
yer qabığında çökmə və cöküntü toplanma proseslərinin intensivliyinin uyğun gəldiyi mənfi relyef formaları və yaxud çöküntülərin batometrik və hipsome
(Piotrovskiy, 1965) morfostrukturanın cizgilərini təkrarlayan və yəqinki həmin morfostrukturu yaradan, tektonik gərginliyi təxminən ümumi şəkildə təsv
qırışıq strukturaya uyğun gələn relyef. Qalxmalar antiklinallara, yaxud horstlara, çökəkliklər sinklinallara yaxud qrabenlərə müvafiq gəlir
bax: Uyğun sahil.
alevrit, qum və çınqıl qarışığı, sementləşmiş çaqıl daşlardan ibarət, qırıntı süxurlar. конгломерат conglomerate, pudding rock
seysmik məlumatlara əsasən yer qabığının qranit qatı ilə bazalt qatını ayıran səth (sərhəd). Yer səthindən 5-35 km dərində yerləşir
çöküntü toplanma prosesi ilə eyni vaxtda formalaşan qırışıqlıq. конседиментационная складчатость synsedimentary folding
1) layların meylliyinə uyğun gələn səthlə axan çay (Zupan, 1914); 2) Pouellə görə axımı struktur formalarla təyin edilən bütün çaylar; 3) yerin meyill
uyğun dərə. Uzununa profilinin düşməsi yerləşdiyi səthin ümumi meylliyinə uyğun gələn, çay dərəsi. консеквентная долина accordant valley
sürüşmə müstəvisi, litoloji xüsusiyyətlərinə görə, iki müxtəlif süxuru ayıran səthə uyğun gələn sürüşmə, qum daşı layının altında yatan gil layının sə
oxu, antiklinal tağa uyğun gələn tirəni konsekvent tirə adlandırmaq olar. гряда консеквентная accordant ridge
layların yatımına uyğun gələn yamacı (Devis, 1962). склон консеквентный accordant slope
(lat. constratum-döşəmə) kəsilişdə yataq, axmaz və subasar çöküntülərin növbələşməsi və qalın olması ilə səciyyələnən, çöküntülər
coğrafiyanın konstruktiv istiqaməti. 1. Cəmiyyətin artan tələbatını təmin etmək, istehsal qüvvələrini inkişaf etdirmək məqsədilə coğrafi mühitdən məqs
geomorfologiyanın bir bölməsi, daha geniş mənada, tətbiqi geomorfologiya. Yer səthində mövcud olan və onu mürəkkəbləşdirən relyef formalarının təcrübi
(lat. continens, yiyəlik halında continentis-materik) yer qabığının nəhəng massivi olub, səthinin çox hissəsi quru şəkilində Dünya okeanı səviyyəsində
materikin baş suayırıcı, materik daxilində səth sularının müxtəlif okeanlara istiqamətləndirən müxtəlif istiqamətli maili səthləri ayıran xətt
materik dayazlığı-materikin sualtı kənarlarının düzənlik zolağı, eni dəyişkəndir (bir neçə km-dən 1200-1500 kmdək)
materik daxili sututarlar da daxil olmaqla quruda əmələ gələn bütün çöküntülərin məcmu dəniz çöküntülərinə qarşı qoyulur
materiklə dəniz dibi relyefin təması boyu uzanan, şarnir struktura. Materik şelfinin yamacında dikliyin artmasına, materikin nisbətən qalxmasına və so
adi müasir sahil, okean və materiklər arasında həqiqi sərhəd təşkil etmir. K. p. adətən açıq dənizdə sualtı platforma qurtaran yerdə yerləşir
materik yamacının və şelfin səthi (Panov, 1963). терраса континентальная continental terrace
materikin sualtı kənarı, şelflə materikin ətəyi arasında yerləşir. Nisbətən dik yamaclarla (3-60, bəzən daha çox) səciyyələnir
kontinental yamacda çox uzun və yüksək pilləvari çıxıntı formasında təzahür olunur. разлом области континентального склона глубинный открытый open dee