qırışığın ox səthinin şaquli və ya üfqi müstəvi, yaxud yer səthilə kəsişmə xətti. ось складки axial of folds
dənizin dibindən qalxan qırışıq sayəsində yaranır. Q. a. zəncir formasında materikləri əhatə edir və materik sahilindən dərin dənizlə ayrılır (Lesqaft
inkişafın erkən mərhələsində əsas oroqrafik elementləri, qırılma və pozulmaların zəif olduğu qırışıqlara uyğun gələn, dağlar
əsasən geosinklinal sistemlərin yerində əmələ gəlmiş mürəkkəb qırışıqlıq (qırışıq-qaymalı) sistemi. Əsas qırışıqları yaşına görə fərqləndirirlər (Arxe
qırışıqlı yayla adətən mürəkkəb strukturlu olub, yüksəyə qaldırılmış kürsü (sokol) və onun üzərində yerləşən dağ silsilələri ayrılır
inkişafının ilk mərhələlərində əsas oroqrafik elementləri plikativ dislokasiyalarla əmələ gələn, müxtəlif yaşlı tektonik dağlar
ilkin yaylanın tam dağılıb yerində ancaq parçaları qaldığı halda, ona qırışıqqaymalı yayla deyilir (Zupan,1914, s
elastikliyini itirmiş qırışıq vilayətlərdə təkrar orogenez zamanı yaranmış, dağlar. Q.q.d. horst və qrabenlərdən təşkil olunmuş ayrı-ayrı qaymalardan
qırılmalar üzrə bir-birinin üstünə gəlmiş qırışıqlı örtüklərin əmələ gətirdiyi dağlar. горы покровно-складчатые cover-folded mountains
yer qabığında qırışıq əmələgəlmə nəticəsində yaranmış struktur relyef. рельеф складчатый fold relief
yer qabığında layların qırışığa toplanmasına səbəb olan hərəkətlər. Q.t. h. dedikdə ilk növbədə geosinklinal vilayətlər üçün səciyyəvi olan və yer qab
qırışıq əmələgəlmə və eləcə də dağəmələgəlmə və qranitoidli intruziv maqmatizm proseslərinin güclənmə epoxası
(tektogenez) uzunmüddətli və fasiləsiz tektonik hərəkətlərin, (xüsusilə qırışıq əmələgəlmənin) nisbətən qısa müddətli sürətlənməsi hadisəsi, qalxma və
Belousova görə yer qabığında qırışıq əmələ gəlməyə səbəb olan tektonik hərəkətlər. складчатые движения folded movements
bax: qırışıqlıq fazası.
bax: Qırışıqlıq vilayəti.
əsasən geosinklinal vilayətlərin yerində əmələ gəlmiş mürəkkəb quruluşlu (adətən qırışıqlı qaymalı) və müxtəlif yaşlı (proterezoy, baykal, kaledon, he
neft hopmuş, vaxt keçdikcə dəyişilərək qır halına qədər qatılaşmış süxurlar. закированные породы kirized rocks
1) ölçüləri 10-100 mm olan iti bucaqlı süxur qırıntılarından ibarət olunmuş iri dənəli kövrək süxur (psefit) qırıntıları üstünlük təşkil edir, ölçülər
daş zolağıiri və xırda süxur parçaları zolaqlarının öz aralarında növbələşməsi. Qütb ölkələrində dik yamaclarda müşahidə olunur
Bax: Qoyun kəlləsi
su hövzələrini müəyyən mineraloji tərkibli materiallarla təchiz edən quru sahəsi. провинции береговые питающие provinces of coastal
yaxınlığındakı adalarla birlikdə iri quru sahələrinin şərti bölgüsü. Q. qismən materiklərə uyğun gəlir (Məs: Avstraliya, Antarktida, Afrika); Avrasiya
İsveçrədə dağ-dərə buzlağının yerli adı. глетчер glacier
(dan. klint-uçurum, sıldırım) struktur plato boyu denudasiya nəticəsində yaranmış uçurum. Mis: Baltik-Ladoqa əhəngdaşı qlinti
(yun. glyptos-kəsilmiş, yonulmuş və genesis-doğulma, yaranma) yer səthinin relyefinin formalaşmasında fəaliyyət göstərən bütün ekzogen proseslərin məc
bax: Mağara-buzxana
bax: Buzlaq relyefi
dağların nival-buzlaq qurşağından başlayan palçıqlı-daşlı axım. Dağ-dərə buzlağının intensiv əriməsi nəticəsində əmələ gəlir, teztez buzlaqyanı göllər
buz və qarın təsiri altında relyefin inkişafı prosesində ardıcıl surətdə baş verən dəyişikliklərin məcmusu
buzlaq örtüyünün ağırlıq təsiri altında yer qabığında baş verən hərəkətlər. Q. h. buzlaşma epoxasında yer səthin çökməsinə və buzlaqarası dövrdə isə q
müasir və qədim buzlaşma vilayətlərində buzlaq örtüyünün yaranması və yox olması ilə əlaqədar yer qabığında baş verən şaquli hərəkətlər
(yun. glacies-buz və logos-elm) yer səthində təbii buzun bütün formaları (buzlaqlar, qar örtüyü, su tutarlarda buz örtüyü və s
(monq.-susuz yer) seyrək kserofit bitkiləri olan şoran, yaxud daşlı torpağın üstünlük təşkil etdiyi və səth axımı olmayan səhra və yarımsəhra landşaft
quru yaxud müvəqqəti axarı olan dərə. Yarım batıq dibi, çimli qabarıq yamacları ilə səciyyələnir. Uzunluğu bir neçə on kilometr, eni 100 metrə qədər,
yastı, dalğalı relyefi və sıx qobu şəbəkəsi ilə səciyyələnir. Meylliyi suayrıcı sahəsində 1-1,50, yamacların yuxarı hissəsində 3-40, yamacların orta h
(rus alimi B. B. Qolitsının adınadır, 1862-1916) Yerin üst mantiyasının aşağı hissəsindəki təbəqə olub, 400-900 km, dərinlikdə yerləşir
(türkkünc, dalan) Xəzər, Aral dənizlərində və Baykal gölündə qurunun içərilərinə doğru uzanan kiçik dar körfəzlər
(Mərkəzi Hindistanda qədim vilayətin adından) Orta və Üst Paleozoyda və Mezozoyun əvvəllərində Cənub yarım kürəsində mövcud olmuş materik
sulu qobu (Şamaxı). гоора goora
süxur parçaları ölçüləri bir neçə metrdən yüzlərlə metrədək olan və buzlaq vasitəsilə ilkin yerindən bir neçə yüz kilometr məsafəyə aparılmış, süxur q
a) su çıxmayan hündür yer (Salyan rayonu); b) adda-budda ot bitkisi ilə örtülü olan sahə (Qazax rayonu)
bax: Səhra qaysağı.
səhradan kənarda parabolik dyunların son inkişaf mərhələsində əmələ gələn qum formaları. парные дюнные гряды twin dune ridges
laqunun sahil xətti. Dilin və qum təpələrinin əmələ gətirdiyi xarici və əsas sahili əhatələyən daxili xəttlərdən ibarət olur
eruptiv mərkəzin yerdəyişməsi nəticəsində akkumulyativ konusları aşağı hissədə, ümumi bir massivdə birləşən vulkanlar (Mis: Cənubi Qafqaz vulkanik yay
allüvial qatı çay dərəsinə qoyulmuş kimi olan çay, yaxud qobu terrası; məcradan uzaq kənarları ana sahilin süxurlarına, yaxud daha qədim terras çökünt
təpə və dağların çimlənmiş yamaclarında pilləvarı yerləşən cığır, yaxud ensiz terras görkəmində mikrorelyef formaları
yamacları dairəvi çıxıntılı yaxud oval şəkilli alçaq təpələr. Dördüncü dövr örtük buzlaşması vilayətlərində buzlaq eroziyası nəticəsində ana süxurlard
materiklə okeanının birləşdiyi mobil zonada müşahidə edilən mürəkkəb struktur kompleksdən təşkil olunmuş tektonik vahid; bir, iki, bəzən üç cərgə adal