su altında vulkan fəaliyyətinin təzahürü. Suyun daha dərin yerlərində yüksək hidrostatik təzyiqlə əlaqədar olaraq adətən püskürmə hiss olunmur, dayaz
Okean və dənizin dibindən püskürən vulkanlar. вулканы подводные submarine volcanoes
vulkan fəaliyyəti nəticəsində yaranmış dib relyef formaları /silsilə, dağ, tirə, lava axımları, piroklastik materialların toplanması, sualtı abissal t
bax: Materik yamacı.
sin. qayot.
sualtı dərənin məcrası boyu uzanan alçaq ensiz dib qalxması, dərə ilə axan suspenzion axınların çökdürdüyü çöküntülərdən təşkil olunur
səmti dəqiq bilinməyən və sərhəddi çox vaxt qonşu çökəkliklərdən kəskin ayrılmayan, okeanın geniş dibi qalxması
dənizlərin, yaxud okeanların dibində baş verən zəlzələ. Materiklərin sualtı yamacının və ya orta okean silsilələrinin ensiz mütəhərrik zonasında baş v
yer səthində iki qonşu su axarları, yaxud da axın sistemləri arasındakı xətt /çay hövzələri, okeanlar/
suayırıcı xətti relyefdə aydın əks olunmayan düzənlik. Müsbət relyef formalarının zirvə hissəsi də bəzən suayırıcı sahəyə aid edilir
bax: Quru delta.
/lat.sub-alt və yun. aer-hava / quruda baş verən geomorfoloji proseslər. субаэральные процессы subaerial processes
quruda kontinental şəraitdə əmələgələn relyef. субаэральный рельеф subaeral relief
quruda vulkan fəaliyyəti. субаэральный вулканизм subaerial volcanism
sualtı şəraitdə /çayın, gölün, dənizin, okeanın dibində/ əmələ gəlmiş relyef. подводный рельеф submarine relief
mülayim və subtropik enliklərin rütubətlənmənin bərabər paylandığı dağlarda təbii yüksəklik qurşağı. Rütubətli ərazilərdə alp qurşağından aşağıda və d
müasir allüvi döşənmiş, daşqın zamanı su ilə örtülən və azsulu dövrdə suyun səviyyəsindən yuxarıda duran çay dərəsi dibinin nisbətən hamar hissəsi
daşqın zamanı çayın subasarda çökdürdüyü qumlu-alevrit və alevritli-pelitdən ibarət allüvial çöküntülər
çayın subasarında göl. Əsas yataqdan, qoldan və ya axardan ayrılmış, keçmiş dirsəklərin qalıqlarından ibarət olur
bax: Subasar.
subasarı yaxşı inkişaf etmiş çay dərəsi. Dərənin morfoloji inkişafının son mərhələsinə uyğun gəlir. пойменная долина flat-bottomed valley, flood-plain
subasardan yüksəkdə /yuxarıda/ yerləşən terras. надпойменная терраса fluvial terrace above flood-plain
dənizin səviyyəsinin qalxması və ya qurunun çökməsi nəticəsində subasmış alçaq sahil. затопленный берег flooded coast
(dövr, vaxt) (lat.subalt, borealia-şimal Holosenin atlantika mərhələsindən sonra gələn və ondan daha quru iqlimi ilə fərqlənən mərhələ (təx
/lat. sub-alt və ductio-aparma, keçmə/ okean tipli yer qabığına malik litosfer plitəsinin və mantiya süxurlarının başqa plitə altına keçməsi (soxulmas
materikin digər hissələrindən təbii sərhədlərlə ayrılan və təbii şəraitin bir sıra xüsusiyyətləri ilə fərqlənən, müəyyən hissəsi (mis
/lat. sub-alt və glacies-buz/ buzlaqaltı geoloji proseslər. субгляциальные процессы subglacial processes
buzlaqaltı şəraitdə əmələ gəlmiş /formalaşmış/ relyef. субгляциальный рельеф subglacial relief
/lat. sub-alt, litoralis-sahil, sahilyanı/ dəniz dibində litoral və batial zonalar arasında yerləşən, ekoloji zona
okean və dənizlərdə dərinliyi 200 m-ə qədər olan şelf zonasında zəngin və müxtəlif sublitoral faunanın qidalanma sahəsi
bax: Sualtı vulkanizm.
/lat.subseguens-bilavasitə sonra/ konsekvent dərənin birinci dərəcəli qolunun dərəsi. Adətən monoklinal yatımlı layların uzanma istiqamətinə uyğun gəl
yuyulmaya davamlı sahələr boyu əmələgələn suayırıcı və ya yal. субсeквентный водораздел subsequent divide
monoklinal yatımlı layların uzanma istiqamətinə uyğun gələn tirə. Adətən antiklinal dərələrin inkişafı ilə əlaqədar yaranır
zirvə kraterinin yaxınlığında yerləşən, parazit vulkan krateri. субтерминальный кратер subtherminal crater
səthə yaxın yatan və əmələ gələn zamanı yer səthi ilə əlaqəsi olmuş, intruziv kütlə. субвулканы subvolcanoes
/lat. suffossio-altını qazıma, altını oyma/ xırda məsaməli süxurlardan süzülən qrunt suları vasitəsilə həll olmuş maddələrin və xırda qırıntı hissəcik
yeraltı suların hərəkət etməsi mümkün olan məsaməli və ya çatlı süxurlar, əhəng daşları, qum, duz və b
nisbətən su keçirməyən süxurlar /məs: gil, kristallik şistlər, çatı olmayan əhəng daşları və b./. водоупорные породы impermeable rocks
dəniz və okeanlarda suspenzion axınların fəaliyyəti nəticəsində əmələ gəlmiş sualtı dərə. Materik yamacında bu dərələr V-şəkilində şırımlar, okean dib
səth və yeraltı suları ayrıca çaya və ya çay sisteminə axan, yer səthinin hissəsi. водосборный бассейн drainage area, catchment, catchment area, water
zirvəsi aşağıya doğru yönəlmiş yarımkonus şəkilində mənfi relyef forması. Dağ çayı dərələrinin yamacında, daimi və mövsümü axarların yuxarı hissəsində
çay, göl və b. su hövzələrinin səthi və ya sulu layda təzyiqsiz yeraltı suyun üst sərhəddi. зеркало вод water plane
suyun sərbəst səthi ilə quru səthinin kəsişmə xətti. S.s. yüksəkliyi suyun səviyyəsinə uyğun gəlir. урез воды water edge
dəniz dibinin suyun altından qalxaraq əmələ gətirdiyi, sahil. Bir başqa sahil xəttinə söykənən quru zolaq, özlüyündə alçaq və hamar, parçalanmamış və
süxurların özündən maye və qaz keçirmə qabiliyyəti. Keçiriciliyin kəmiyyəti süxurların məsaməliyindən , eləcə də məhlulun və qazın təzyiqindən asılıdı
müəyyən vaxt ərzində /sutka, dekada, mövsüm, il/ çayın en kəsiyindən keçən diblə aparılan, asılı və həll olan maddələrin kütləsi
təsərrüfatın səmərəsiz becərilməsi ilə əlaqədar torpaqların və torpaqaltı ana süxurların surətlə parçalanması
ovuntu süxur kütləsinin, xüsusilə su ilə doymuş boş çöküntülərin ağırlıq qüvvəsinin təsiri altında yamac aşağı, sürüşməsi, yerdəyişməsi
yamacın ətəyi və ya yamacın ayrıca çıxıntı sahəsi. Burada sürüşən kütlənin hərəkəti dayanır və sürüşmə kütləsinin akkumulyasiyası gedir