karbonatlı süxurların həll olması nəticəsində baş verir, müxtəlif ölçülərdə ola bilər-metrin hissələrindən yüz min metrə qədər
bax: Karst.
qapalı çökəklik (diametri bir neçə metr, yaxud on metrlərlə olur), adətən qıfa oxşar forma olub, dibində oyuq (deşik) olur
karst vilayətlərində qapalı çökəkliklərin bir tipi. Adətən dairəvi, düzgün olmayan silindr, yaxud çat formasında olur (dərinliyi 20-60 m, eni 5-10 m)
karstın inkişaf etdiyi sahələrin landşaftı. Mülayim enliklərdə qapalı dərinlik və çökəkliklərin olması səthi axınların az olması, qrunt sularının dəri
müəyyən tip karstın əlamətlərinə görə ayrılan rayon (açıq, qapalı karst, müxtəlif yaşlı karbonatlı, halogen süxurlarda və b
əhəngdaşı, dolomit, gips və digər həll olan süxurlarda suyun həll etməsi sayəsində əmələ gələn relyef tipi
müxtəlif tip karst relyef formalarının inkişaf etdiyi karst sahəsi. карстовое поле karst field
klastik dağ süxurlarında sementləyici materialların həll olunması və suyun mexaniki təsirilə klastik materialların aparılması hesabına baş verən hadis
az maili, yaxud tamamilə üfqü keçidlərlə növbələşən, şaquli karst boşluqları sistemi. Təbii şaxtalarla başlanır
zəyif dislokasiyaya uğramış, yaxud üfqi yatan qalın karstlaşan süxurlardan təşkil olunmuş plato tipi
karst boşluqları inkişaf edən süxurlar. закарстованные породы karsted rocks
karst haqqında elm, daha doğrusu suda həll olan süxurlarda inkişaf edən relyef formaları və proseslər haqqında elm
xəritədə meridianlar və paralellər sistemi, müəyyən kartoqrafik proyeksiyalarla qurulur. Kartoqrafik təsvirlərin qurulmasının əsasını təşkil edir, xət
yerin, Ayın, planetlərin səthinin və s. ümumiləşdirilmiş, kiçildilmiş təsviri olub, müəyyən riyazi qanuna uyğun qurulur və şərti işarələrin köməyi ilə
(frans. cascade, ital. cascata-iti sürətlə aşağı düşmək)-yuxarıdan pillələrlə düşən təbii, yaxud süni şəlalə (mis: ABŞ ın Yosemiti-Krik çayında Yosemi
(yun. kataklao-qırıram, dağıdıram) tektonik proseslərin təsiri altında süxurların deformasiyası olub, mineral dənəciklərin və ya onların aqreqatlarını
C.Pouellə görə, struktur səthin meyilliyinə uyğun axan çay. река катаклинальная kataclinal river
antiklinal silsilənin yamacında köndələn dərə, düşməsi onun yamacını təşkil edən layların düşməsinə uyğun olur (Şukin, 1964)
(yun. katarrhaktes-şəlalə) 1) böyük şəlalə, şaquli düşən su uçurum üzərində bir dik axın əmələ gətirir; 2) böyük çaylarda dik iti axınlar silsiləsi
geologiyada konsepsiya. Bu konsepsiyaya görə yer qabığında, eləcə də üzvi aləmin tərkibində gedən dəyişiliklər qısa geoloji müddət ərzində katastrofik
(lat. Caverna-boşluq) süxurlarda, dairəvi, yaxud düzgün olmayan formada boşluq (bir neçə mm-dən bir neçə sm-ə qədər)
(yun kainos-yeni və zoe-həyat) yer qabığı laylarının ümumi stratiqrafik cədvəlində ən yuxarıda yerləşib, Yerin geoloji tarixinin ən yeni erasına müvaf
Sibirdəki Tazov və Zıryan buzlaşma mərhələsi arasında ayrılan, buzlaqarası mərhələ (70 min il bundan əvvəl)
(materikdən okeana keçid) materiklə okean arasında yerləşən, yerin əsas elementləri və geoloji strukturlardan biri olan adalar qövsü zonası
1) sütun və ya sıldırım qaya şəklində, abrazion qalıq; 2) daşqın zamanı çay buzlarının, çay daşları və qaya parçalarını sahilə sıxışdıraraq əmələ gəti
üfqi və az maili yeraltı yol (lağım), qrunt sularını səthə çıxarmaq üçün qazılır. Sulu qatın daxilində qazılıb, sukeçirməyən qatın səthi ilə uzanır
əksərən qranit süxurlardan təşkil olmuş, planda dairəvi formada dik yamaclı yüksəklik. C. Amerikanın rütubətli tropiklərində (Rio-de-Janeyroda və onun
öndağlıq çökəkliyi, dağətəyi çökəklik. Geosinklinalın orogen inkişaf mərhələsində platforma ilə geosinklinal qırışıqlıq vilayətlərinin sərhədində yara
qırışıqlıq vilayətlərlə platformaların sərhəddi boyunca uzununa çökəkliklər yaranan zaman əmələ gələn qırılmalar
yaylaları əhatə edən və onları alçaq və düzənlik ərazilərdən ayıran, dağlar (Elbrus, Türkmən-Xorasan dağları, Kiçik Qafqazın kənar silsilələri)
materiklə okean arasında yerləşərək okeanlardan adalarla, yarımadalarla və yaxud sualtı yüksəkliklərlə ayrılan dənizlər
okeandan adalar qövsü ilə ayrılan dərin, dik yamaclı, hamar və ya dalğalı dibə malik, çökəklik. котловина окраинного моря basin of adjacent sea
bax: Avanşelf
laqunlu sahilin sahil xətti, laqunu açıq dənizdən ayıran bəndin xarici konturu. внешняя береговая линия external shoreline
dərinləşmiş dərə, dibi, dərənin ilkin dibinin səthindən aşağıda yerləşən, dərə. врезанная долина incised valley
ilkin səthə kəsilən və dərənin əsas sahilinin əyilmələri ilə sərhədlənən, çay meandrı. Eroziya bazisi uzun müddət sabit qalarsa dərə boyunca daim aşağ
silsilələrin yalına uyğun gələn, suayırıcı xətt. резко выраженный водораздел knife-edge divide
(fars. sözüşoranlıq) İranın şoran və duzlu səhraları (Dəşti Kevir). Şoran çökəkliklərin və duzlu səhraların coğrafi adlarının tərkib hissəsi (Kəvir-Nə
1) dik yamaclı yastı platonun və yaxud onun qalığının adı. 2) Cənubi Zaunquz Qaraqumunda yastı tirə. кыр kyr
suların şaquli sirkulyasiya zonası və karstlaşan süxurları qalın olmayan və qrunt suları dayazda yerləşən ərazilərin, karstları
bəzən buzlağın iştirakı ilə parçalanmış və limanı çox olan, su basmış sahil. Baltik dənizi sahillərində Trave və Oder çayları arasında bu cür sahillər
karst vilayətlərində, yüksək debitli karst çeşmələrindən başlanan və baş hissəsi olmayan, şəffaf axınlı çay dərəsi
(ing. cliff-dik yamaclı uçurum, sıldırım qaya) əsas sahildə, abraziya nəticəsində əmələ gəlmiş sıldırım sahil
antiklinal tağı kəsən, iki tərəfi açıq dar dərə. клюз kluz
çuxur (Zaqatala). кобар hole
arid iqlim şəraitində eol prosesləri nəticəsində kolların ətrafında toplanmış qum təpələri. прикустовыe бугры tamarix mounds
səhralarda və yarımsəhralarda alçaq çətirli, tək-tək yerləşən kolların dibində toplanmış, qum təpəcikləri
dağların yamaclarında əmələ gəlmiş aşınma materialları. Yağış və qar sularının fəaliyyəti və ağırlıq qüvvəsinin təsiri nəticəsində yamac aşağı yerini
(fran. colmatage-qalaq) kanalların və su anbarlarının divarlarından filtrasiyanın azaldılması məqsədilə qruntun məsamələrinin gillər və lillərlə doldu