daşlıq sahə /Qazax/ kаменистая площадь stony area
axar sularla və ya göl, dəniz dalğaları vasitəsilə girdələnmiş və cilalanmış, ölçüsü 10-100 mm olan süxur qırıntısı
süxur qırıntılarının uzununa formasına və ya onların tərəflərinin yastılığına görə asimmetrikliyi. Demək olar ki, asimmetriklik dəniz çaqıllarından fə
iri qırıntılı çaqıllardan təşkil olunmuş kövrək çökmə süxur; çaqılların araları xırda qırıntılı materiallarla / qum, alevrit/ doldurulmuş ola bilər
çaqılların, süxur qırıntılarının hərəkətlərinin hidrodinamik rejimlə müəyyənləşdirilən səmtliyi. Uzunsov və yastılaşmış çaqılların uzun oxu axımın ist
yağış və çay suları ilə dolmuş çökək /Gəncə rayonunda/ Bəzi susuz sahələrdə qazılıb su ilə doldurulmuş çuxurlar da Ç
barxanlı relyefin analoqu; Ç.r. töküntü yamacı qarşısında üfürülmə çuxurun /çala/ əmələ gəlməsi ilə fərqlənir
müxtəlif növ tektonik pozulmaların ümumi adı olub, geoloji kütlənin parçalanmış hissələrinin birbirinə nisbətən yerdəyişməsi ilə müşayiət olunur
yer qabığında çatlar boyu duru bazalt lava püskürməsi./mis: İslandiyada Laki vulkanı/. трещинные извержения fissure eruption
çıxış kanalları yer qabığındakı çatlardan ibarət olan, vulkanlar. Bəzən püskürmə bütün çat boyu, yaxud onun ayrı-ayrı hissələri üzrə baş verir
bax: Orogen çökəklik.
süxurları parçalayan çatlar toplusu. Ç. tektonik, qravitasion, sıxılma, dartılma, aşınma və s. növlərə bölünür
əmələ gətirdiyi yataqla axan və hövzəsinin səth və yeraltı suları ilə qidalanan müəyyən ölçülü su axımı
1) çay yatağı ilə suyun axın şəkilində hərəkəti; 2) çay yatağının en kəsiyindən hər hansı müddətdə keçən suyun miqdarı
çay yatağının adətən bənd formasında dayaz hissəsi olub, maili yamacı çayın axımının əksinə, dik yamacı isə axın istiqamətinə yönəlmiş olur
bax: Bifurkasiya
bax: Allüvi
başlıca olaraq çayların eroziya fəaliyyəti ilə əmələ gələn, xətti uzanan mənfi relyef formaları; əksərən tektonik mənşəli olur /struktur və ya tektoni
çayın qövsvari əyilməsi və ya onun əmələ gətirdiyi,yarımada. лука meander, meander lobe
axar suların dağıdıcı fəaliyyəti. Dərinlik, yan və reqressiv eroziya növlərinə ayrılır. речная эрозия stream erosion
suyu səthi və ya yeraltı yolla /süxur laylarından və qruntdan/ müəyyən çaya axıdılan ərazi. Ən böyük Ç
bir çay vasitəsilə qonşu çayın axımının tutulması. Daha çox dərininə kəsilmiş dərəyə malik çay irəliləyən (reqressiv) eroziya vasitəsilə başqa çayın y
çay dərələrində inkişaf etmiş relyef formaları; terraslar, meandrlar, axmazlar, yataqyanı vallar, dillər, saylar, aşırımlar və s
qurunun və yataq axımının qarşılıqlı təsir zolağı. Ç.s. erozion və akkumulyativ mənşəli ola bilər. Ç
sututara /dəniz, göl/ tökülən əsas çay və onun bütün qolları; hidroqrafik şəbəkənin hissəsi. речная система river system, stream system
hər hansı bir ərazidəki bütün çayların məcmusu. Hidroqrafik şəbəkənin hissəsi. Əsas göstəricisi suaxarların /dərələrin/ sıxlığıdır
axım istiqaməti, hər hansı bir mərkəzə yönəlmiş çay şəbəkəsi. Bu növ çay şəbəkəsi geniş çökəkliklər üçün səciyyəvidir
hövzənin bütün çaylarının uzunluğu cəminin onun sahəsinə nisbəti. Ərazidə səthi axımın inkişafının göstəricisi
dərə şəbəkəsinin şəkili. Ərazinin relyefindən və geoloji quruluşundan asılı olaraq dərələrin planda yerləşməsi
çayın fəaliyyəti ilə əmələ gəlmiş terras. Erozion, akkumulyativ, allüvial və erozion-akkumulyativ mənşəli Ç
neotektonik hərəkətlərin müəyyən edilməsinin geomorfoloji metodlarından biri. Adi qrafiki tərtibatda terras ya xətt / terras meydançasının yataqdan yu
çayın yatağında allüvinin əmələ gətirdiyi və yataq boyu uzanan ada və ya say. Ada daima çayın axarı istiqamətində aşağıya doğru hərəkət edir və aşağı
iki qonşu çay arasında yerləşən, ərazi. междуречье interstream area, interfluve
bax: Subasar
uzununa profili az meylli, axımı sakit, hər yerdə allüvinin akkumulyasiyası və su sərfinin maksimal olması ilə səciyyələnən, çayın aşağı hissəsi
bax: Çay qovuşması
dərənin talveqindən keçən çayın (dərənin) dibinin şaquli müstəvidə onun dibi ilə kəsişmə xətti. продольный профиль реки / долины/ stream profile, long
bütün əyriləri ilə birlikdə çayın həqiqi uzunluğunun onun mənsəbini mənbəyi ilə düz xəttlə birləşdirən uzunluğuna nisbəti
1) daha böyük çaya qovuşan su axarı; 2) iki sututarı /göllə çayı, iki gölü və s./ birləşdirən kiçik çay və ya çayın bir neçə qola bölündüyü yerdə ikin
bax: Müvazinət profili
bax: Çayın qovuşması.
çayın axdığı dərənin ən dərin hissəsi; su kəsiminin eni, dərinliyi və sahəsi kimi göstəricilərlə səciyyələnir / yataqda suyun səviyyəsinin tərəddüdünd
çay dərəsi boyu müəyyən məsafədə yerləşmiş iki nöqtədə suyun səviyyəsinin yüksəklik fərqi; çayın ayrıayrı hissələri və ya bütövlükdə çay üçün / mənbə
Azərbaycanın dağlıq və dağətəyi rayonlarında yayda quruyan daşlı çay yatağı. чайлаг chaylag
laylar tamamilə şaquli yatdıqda, bəzən yallar xüsusi görkəm alır ki, o da çevrilmiş asimmetriya adlanır
relyeflə strukturun əks münasibəti ilə səciyyələnir. морфоструктура инверсионная inverted morphostructure
bax: İnversion relyef
intensiv və ya uzun müddətli tektonik hərəkətlər nəticəsində baş verən yatım. Ç.y.daha yaşlı təbəqələr daha cavan təbəqələr üzərində yatır; onların da
çay dərəsi dibinin müasir allüvi ilə örtülmüş nisbətən düz hissəsi. Daşqın zamanı və çayda suyun orta səviyyəsi qalxdıqda əmələ gəlir
bax: Diaqonal laylılıq